قازاقستاننىڭ  بۇرىنعى  پرەزيدەنتى،  ۇلت كوشباسشىسى ، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ءتوراعاسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جاقىندا جاڭا تيتۋلعا يە بولماق.

"29 مامىردا نۇر - سۇلتان قالاسىندا جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ كەڭەسى وتەدى. وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن جيىندا 5 جىلدىق اتاپ ءوتىلىپ، وسى ۋاقىت ارالىعىندا  جەتكەن جەتىستىكتەر تالقىلانادى. ءىس-شارا بارىسىندا جاقىندا  عانا زەينەتكەرلىككە شىققان نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى وداقتىڭ جاڭا ءتوراعاسى بولىپ تاعايىندالاۋى ابدەن مۇمكىن"،- دەيدى رەسەيلىك ب ا ق ««كوممەرسانت». سول «كوممەرسانتتىڭ» اقپاراتىنا سۇيەنسەك، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ 5 جىلدىعىنا ارنالعان  باس قوسۋدا ەلباسى وداقتىڭ ءتوراعاسى اتانۋى بەك مۇمكىن. بۇل شەشىم باسقا ەلدەر تاراپىنان قولداۋ تاپقان ەكەن.

مۇنداي لاۋازىم بۇرىن-سوڭدى بولماعاندىقتان ەلباسى قانداي پارمەنگە يە بولاتىنى ازىرگە بەلگىسىز. ءتوراعا لاۋازىمىن سايلاۋ ماسەلەسى الدىمەن ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 29 ساۋىرىندە وداققا  مۇشە مەملەكەتتەردىڭ پرەمەر-مينيسترلەرى اراسىندا، 30 ساۋىردە ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ اراسىندا تالقىلانادى. قورىتىندى شەشىم 29 مامىردا مەرەيتويلىق جيىندا ايتىلادى.

«نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى ەۋرازيالىق ينتەگراسيا ءۇشىن كوپ نارسە جاسادى، ءالى دە جاساي الادى. سوندىقتان وسىنداي يدەيا پايدا بولدى. نازاربايەۆتىڭ بەدەلى مەن تاجىريبەسى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ حالىقارالىق ارەنەعا شىعۋىنا ىقپال ەتپەك» دەيدى «كوممەرسانت» جۋرناليستەرىنىڭ ءبىرى. وداق قۇرۋداعى ەلباسىنىڭ ايرىقشا ءرولىن قاۋىمداستىقتىڭ بارلىق قاتىسۋشى مەملەكەتتەرى مويىنداپ وتىر.

1994 جىلى ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىندە نازاربايەۆ ەكونوميكانى كۇشەيتۋ ماقساتىندا  ىنتىماقتاستىق قۇرۋ جونىندە بىلاي دەپ ايتقان بولاتىن:

«بۇرىنعى سسرو قۇرامىنا كىرگەن مەملەكەتتەردىڭ بىر-بىرىنە سەنىم ارتۋىن قۇدايدىڭ ءوزى قالادى. ءبىزدى اجىراتۋعا، السىرەتۋگە باعىتتالعان كۇشتەردىڭ بار ەكەنىن بىلەمىز. ءبىراق ول حالىققا تەك زيانىن تيگىزەدى. باتىس ەۋروپا مەملەكەتتەرىنىڭ عاسىرلار بويى بايلانىسى بار. ولار الەمدىك نارىقتىڭ بىرىگىپ جاتقانىن جاقسى تۇسىنەدى. كەدەندىك كەدەرگىلەردى جويۋ مەن شەكارانى اشۋعا شاقىرامىن».

ارادا 20 جىل وتكەن سوڭ، نازاربايەۆ ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىندە تاعى دا بىلايشا ءسوز سويلەيدى: «ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق  وداق تۋرالى مىنانداي پىكىر بار. اتالمىش وداق كەلمەسكە كەتكەن سسرو-نىڭ قايتا تىرىلۋىنە سەبەپكەر بولادى دەيدى. بۇل شىندىققا نەگىزسىز. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق پەن ەۋروپالىق وداقتىڭ بىرىگۋى تۋرالى نەگە ءسوز قوزعالمايدى؟»،-دەگەن بولاتىن ەلباسى. ۋكراينا، رەسەي جانە باتىس مەملەكەتتەرىنىڭ  اراسىنداعى قاتىناستىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى بۇل ەكى ءىرى وداقتىڭ بىرىگۋى جۇزەگە اسپادى.

جاقىندا سول «كوممەرسانتقا» بەرگەن سۇحباتىندا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ: «ەۋرازيالىق ينتەگراسياسىنىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە ۇيىتقى بولعان –نۇرسۇلتان نازاربايەۆ. رەسەيدىڭ بيلىك تىزگىنىندەگىلەر ول كەزدە ونىڭ بۇل يدەياسىن جەتە تۇسىنبەدى. الايدا بارىنە ساراپشى ۋاقىت ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. ۋاقىت نازاربايەۆتىڭ كورەگەندىگىن دالەلدەپ بەردى» دەگەن بولاتىن.

دوس كوشىم، ساياساتتانۋشى: –نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ قۇرمەتتى ءتوراعاسى لاۋازىمىنا قويماقشى. بۇل زەينەتكە شىققان مەملەكەت باسشىلارىنا بەرەتىن لاۋازىمداردىڭ ءبىرى. قولىندا پارمەنى بولادى دەپ ايتا المايمىن.

بەرىك اعىبايەۆ،  تاريحشى، ساياساتتانۋشى: «بارلىعى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە. بۇل شەشىمنىڭ دۇرىس، نە بۇرىستىعىن ۋاقىت كورسەتەدى. قولدايتىندار دا، قولدامايتىندار دا تابىلادى. قۇرمەتتى ءتوراعا لاۋىزىمىنا كەلگەننەن كەيىن ەشقانداي پارمەنگە يە بولا المايدى. ەگەر ەلىمىز الەمدىك ارەنادا ءوزىن مويىنداتقان مەملەكەتتەردىڭ قاتارىندا بولساق، وندا بيلىكتىڭ پارمەنى بولار ەدى.

اقنۇر مۇرات قىزى