تۇركىستان وبلىسىنا قاراستى ارىس قالاسىنىڭ ماڭىندا ورنالاسقان اسكەري ءبولىمنىڭ قارۋ-جاراق ساقتايتىن قويماسىنداعى ەسكى سناريادتار جارىلىپ، ەلدىڭ دەگبىرىن العانىن بىلەمىز. سول وقيعادان كەيىن ىلە-شالا قازاقستاننىڭ جاڭا پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ كۇللى قازاقتىڭ قۇلاعىنا مايداي جاعاتىن جارلىعىن جاريا ەتتى.
نەسيە - قازاقتىڭ بۋىنسىز تۇسى
پايىزدى پايدا تۇتىپ، كرەديتپەن كۇن كورەتىن، نەسيەمەن بايىپ، نەسيەمەن جارلى بولاتىن قارعا تامىرلى قازاقپىز. ءبىرى ءۇي سالۋ ءۇشىن، ءبىرى بۇت ارتار كولىك الۋ ءۇشىن، ايتەۋىر ءتۇرلى ماقساتتا نەسيە الۋ ءۇشىن بانك تابالدىرىعىن اتتاماعان قازاق جوق شىعار، ءسىرا؟!
دۇرلىگىپ، ەتەگىنە سۇرىنگەن، وعان ءار ايماقتان ءۇن قوسقان حالىقتىڭ ەكپىنىن باسۋ كەرەك بولدى. ەل كورگەن، مۇحيت اسقان پرەزيدەنت وسى تۇستا ءبىر وقپەن ەكى قوياندى اتىپ ۇلگەردى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ 26 ماۋسىم كۇنى 500 مىڭ قازاقستاندىقتىڭ نەسيەسىن تولەۋگە كومەكتەسۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. ەرەجە بويىنشا 250 مىڭ الەۋمەتتىك كومەك الاتىن قازاقستاندىقتىڭ (مۇگەدەكتەر، كوپبالالى انالار، جاعدايى تومەن وتباسىلار) نەسيەسى تولىق وتەلمەك. ال قالعان بولىگىنىڭ نەگىزگى سوما ۇستىندەگى پايىزدىق ۇستەمەسى وشىرىلمەك. پايىزدىق ۇستەمە مولشەرى 300 مىڭ تەڭگەدەن اسپاۋى ءتيىس.
«اتالعان قاۋلى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن شاعىن قارجىلىق ۇيىمداردىڭ ەسەبىنەن جۇزەگە اسادى»، - دەلىنگەن ارنايى مالىمدەمەدە. كىمگە وڭتايلى، كىم نە ۇتادى؟
بىرىنشىدەن، وسى جىلى عانا ۇلتتىق بانكتىڭ قاراماعىنا كىرگەن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن شاعىن قارجىلىق ۇيىمداردىڭ بۇل جوبادان باس تارتار قاۋقارى جوق. ەكىنشىدەن، مەملەكەت اتالعان قارجىلىق مەكەمەلەردى بيۋدجەت ەسەبىنەن قارجىلاندىرماق. توقايەۆتىڭ اكىمشىلىگى مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن قارجى ينستيتۋتتارىنا 150 ميلليارد تەڭگە اۋدارعان. دەمەك، «قۇدا دا، قۇداعي دا تىنىش»، «اربا سىنباعان، وگىز ولمەگەن».
جىلدامدىق - جاڭالىق ءۇشىن قاجەت قاسيەت
اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك بەرۋ ناۋقانى ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن جاريالانىپ، قوعامدىق تالقىعا تۇسكەنىن، كەي پىسىقايلاردىڭ ساسىق ەسەپتەرى جۇزەگە اسىپ، مەملەكەت مويىنىنا ماسىل بولعانىن دا بىلەمىز.
«نەسيەمدى ۇكىمەت جاۋىپ بەرەدى» دەگەن وي قيالىنىڭ ءبىر بۇرىشىندا ەسكىرە باستاعان ەلگە بۇل جاڭالىق توسىننان ءتيدى. اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتە قۇجاتتىڭ تونىن تەرىس اينالدىرىپ، مۇرتى مايلانعاندار بۇل جولى بەلشەدەن باسايىن دەسە، اتالعان جارعىنىڭ بايىبىنا بارا الماي دال.
ال مەملەكەت باسشىسى بۇل بۇيرىقتى اعىمداعى جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ جۇزەگە اسىرۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتىپ، جاۋاپتى باسشىلارعا مىندەتتەپ ۇلگەرگەن.
بەلگىلى ەكونوميست قاسىمحان قاپپاروۆ توقايەۆتىڭ نەسيەگە بايلانىستى جارعىسىنا تومەندەگىدەي پىكىر ءبىلدىردى.
- جارعى جارىلقاعالى وتىرعان ازاماتتار – تۇراقتى كىرىسى جوق، كۇنكورىستىڭ ەڭ تومەنگى دەڭگەيىندەگى ادامدار. ولاردىڭ ءبىلىمى، كاسىپ جاساپ، تابىس تابۋعا قابىلەتى دە جوق. توقايەۆ ولارعا قاجەت نارسەنى بەرىپ وتىرعان جوق. ونىڭ ورىنىنا حالىقتى قولداعان كەيىپ تانىتىپ، ەلدىڭ الداعى ونجىلدىق مەجەسىندەگى ەكونوميكالىق احۋالىن ارتتىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن شاعىن قارجىلىق ۇيىمدارعا قولداۋ كورسەتىپ وتىر، - دەيدى ول.
اپتا سايىن كوشەدە تابان توزدىرىپ شەرۋ جاساعان، مۇددەلەرىنە ساي تالاپ قويعان حالىقتىڭ ءبىر جىرتىعىن جاماسا، بۇل دا – كومەك. ارينە، وسىلاي جىلى جاۋىپ قويۋدان اۋلاقپىز. قۇر سۇلدەرىن سۇيرەتىپ، نارىق كوشىنە ەرگەن كوتەرەم اتتاي حالدە كەلە جاتقان ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن شاعىن قارجىلىق ۇيىمدار ءۇشىن بيۋدجەتتەن قاراستىرىلاتىن قارجىنىڭ زور كومەگى بولارى ءسوزسىز. ال شەگەرىلەتىن سومالاردىڭ ەگەسى – جوعارىدا ايتقانداي، الەۋمەتتىك احۋالى تومەن وتباسىلار. ولاردى تابانعا سالىپ تاپتاساڭ دا، سىعارعا ءبيتى، نەسيە تولەۋگە سوقىر تيىنى، كەپىلگە الار مۇلكى جوق.
وسىلايشا، مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ سۇڭعىلا قاسيەتىن پاش ەتىپ، ەل الدىندا بەدەلدءى، حالىققا سۇيكىمدى بولىپ شىعا كەلدى. حالىق قۋانسا، بەرەكە ارتار. بىرەۋ ءۇشىن جاسالعان «ارەكەتتىڭ» ءبىر پۇشپاعى امالسىزدان بولسا دا، ەل يگىلىگىنە جۇمسالسا، ول دا – قۋانىش.
