قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا دەنساۋلىق سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ الدىنا ۇلكەن مىندەتتەر قويدى. ول ءوز سوزىندە «مەديسينالىق قىزمەت كورسەتۋدىڭ ساپاسى مەن قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك» دەپ اتاپ كورسەتتى.
–بۇل جەردە حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى، اسىرەسە، انا مەن ءسابي ولىمىنە قاتىستى كورسەتكىشتەردىڭ وڭىرلىك تەڭگەرىمسىزدىگى ايقىن كورىنەدى.
دەگەنمەن، بۇل كورسەتكىش تومەندەپ كەلەدى. ءبىراق ءالى دە جوعارى، سونداي-اق دامىعان ەلدەردىڭ دەڭگەيىنەن ايتارلىقتاي كوپ.ۇكىمەت ءار ءوڭىر بويىنشا مەديسيناداعى ناقتى دەرتتەر توپتاماسى جونىندە باسىمدىقتار ءتىزىمىن جاساپ، سونىڭ نەگىزىندە بيۋدجەتتەن قارجى ءبولۋى قاجەت.
2020 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قازاقستاندا مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسى ىسكە قوسىلادى. ءارقايسىسىڭىزعا مىنا نارسەنى ايتقىم كەلەدى: مەملەكەت تەگىن مەديسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمىن ساقتايدى. ونى قارجىلاندىرۋعا الداعى ءۇش جىل ىشىندە 2،8 تريلليوننان استام تەڭگە بولىنەدى،-دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت توقايەۆ.
راسىندا دا قازىرگى تاڭدا مەديسينا سالاسىنىڭ الدىندا كەلەلى مىندەتتەر تۇر. ول انا مەن بالا دەنساۋلىعىن نىعايتۋ، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن ارتتىرۋ جانە تاعى باسقا ماسەلەلەر. وسىعان وراي ەلباسى مەن پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ماقساتىندا ايماقتاردا ايتۋلى جۇمىستار جاسالىنۋدا. بۇل جەردە ءبىز حالقى كوپ جانە تىعىز قونىستانعان وڭتۇستىك ءوڭىر، تۇركىستان وبلىسى تۋرالى ايتپاقپىز. ال حالقى كوپ شوعىرلانعان وڭتۇستىك ايماقتا قازىرگى تاڭدا مەديسينا سالاسىندا وڭدى ىستەر جەتەرلىك. ارينە، مۇنىڭ بارلىعى دا ەڭ الدىمەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا باستى كوڭىل بولىنۋدەن بولسا، ەكىنشىدەن اتالعان سالاعا قوماقتى قارجى اۋدارىلىپ كەلەدى. تۇركىستان وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى مۇقان كەڭەسبەك ۇلى ەگىزبايەۆ تاجىريبەلى مامان ەكەنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلەدى. ىسكەر باسشى ايماقتاعى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە بارلىق جاعداي جاساپ كەلەدى. سوندىقتان دا بولار، ايماقتا بۇرىنعىعا قاراعاندا، حالىقتىڭ دەنساۋلىعى جاقساردى. حالىق تا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋعا داعدىلانىپ كەلەدى. اتاپ وتكەندەي ءقازىر وڭتۇستىك وڭىردە ماقتاۋلى اۋرۋحالار مەن ەمحانالار جەتەرلىك. سولاردىڭ ءبىرى – تۇركىستان وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسى. ال ونىڭ باس دارىگەرى – مارات ورىنباسار ۇلى پاشيموۆ. كەيىنگى جىلدارى اتالعان اۋرۋحاناعا وفتالمولوگنيالىق بولىمشە، ەندوكرينولوگيالىق ديسپانسەر جانە ونكولوگيالىق ورتالىق قوسىلدى. حالىقتى كەشەندى ەمدەۋدى جالعاستىرىپ كەلە جاتقان بۇل مەكەمەگە ءقازىر حالىق اعىلۋدا. ويتكەنى مۇندا قىزمەت ساپاسى جوعارى.
– كەڭ سالالى كلينيكا بۇگىندە حىلىقتىڭ قۇرمەتىنە بولەنۋدە. مۇنىڭ سەبەبى دە جوق ەمەس. ويتكەنى ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەر حالىققا ساپالى قىزمەت كورسەتەدى. جانى اۋىرىپ كەلگەن جانعا ەڭ الدىمەن جىلى قاباق پەن مەيىرىمىمىزدى كورسەتەمىز. ءبىز نەگىزىنەن شىمكەنت قالاسى مەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ ايماق تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتىپ جاتىرمىز. ەڭ الدىمەن كەلگەن پاسيەنتكە جاعداي جاساۋ باستى ماقساتىمىز بولعاندىقتان، بىزگە ريزاشىلىقپەن كەلەتىندەردىڭ قاتارى ارتتى. قالانىڭ ءار جەرىنە بارعاننان گورى بىزدە كەشەندى ەم العاننان ءجونى ارتىق. ويتكەنى ءبىزدىڭ اۋرۋحانا كەڭ سالالى ەكەندىگىن ايتا كەتكىم كەلەدى، – دەيدى مارات ورىنباسار ۇلى پاشيموۆ.
قازىرگى ۋاقىتتا وفتالمولوگيالىق ورتالىق تولىق ساپالى جوندەۋدەن ءوتتى. بايقاعانىمىز، جالپى كلينيكالىق اۋرۋحانادا قىزمەت ەتۋ ساپاسى وتە جوعارى. بارلىعى دا سيفرلانعان، ەلەكتروندىق قىزمەت ارقىلى جۇمىس جۇرگىزىلەدى. بۇرىنعىداي ۇزىن سونار كەزەككە تۇرىپ، ايقاي-شۋ بولاتىن وقيعا جوق. جۇمىس جۇيەلى تۇردە جولعا قويىلعان. مەديسينالىق قۇرىلعىلار مەن جابدىقتار دا جاڭارتىلعان.
قازىرگىدەي يننوۆاسيالىق جاڭالىقتاردىڭ ورىستەپ بارا جاتقان ۋاقىتىندا اق حالاتتى ابزال جانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ وتىرۋ دا ماڭىزدى. بۇل ورايدا باس دارىگەر، ىسكەر باسشى مارات ورىنباسار ۇلى ۇنەمى ءوز قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىلىمىن ارتتىرىپ وتىرادى. اتاپ وتەر بولساق، رەسەي ەلىنەن كەلىپ، مىقتى تاجىريبەلى دارىگەرلەر شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزەدى. سونىمەن قاتار، كلينيكانىڭ ماماندارى ماسكەۋگە بارىپ، بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ قايتادى. مۇنداي الىس-بەرىس پەن قارىم-قاتىنىستىڭ كومەگى ۇلكەن.
باس دارىگەر ءسوز كەزەگىندە ەندوكرينولوگيا بولىمشەسى دامىتىلىپ جاتقانىن ايتتى. بۇل ورايدا كورشى ەلدەردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرىمەن قارىم-قاتىناس نىعايىپ كەلەدى. مىسالى، تاشكەنتتە ورنالاسقان ەندوكرينولوگيا عىلىمي-زەەرتتەۋ ينستيتۋتىمەن بايلانىس تۇراقتى دامىعان. ەكى جاقتى بايلانىس تۋرالى تۇركىستان وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ باسشىسى مۇقان ەگىزبايەۆ پەن تاشكەنت عىلىمىي زەرتتەۋ ينستيتۋتى اراسىندا مەموراندۋمعا قول قويىلدى. وسىعان سايكەس ولار وڭتۇستىككە، ال وبلىستىق كلينيكانىڭ ماماندارى ولارعا بارىپ تاجىريبە الماسىپ تۇرادى.
–وبلىستا دەنساۋلىق سالاسىنا جاڭاشىلدىقپەن قاراۋ جالعاسىپ كەلەدى. تۇركىستان وبلىسى حالقىنىڭ سانى جونىنەن الدىڭعى ورىندا. وسى ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، ۇستىمىزدەگى جىلى تۇركىستاننان كەڭ سالالى ۇلكەن اۋرۋحانىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. مۇنىڭ دا سەبەبى بار. باسشىمىز مۇقان ەگىزبايەۆ حالىقتىڭ مەديسيناعا قولجەتىمدى بولۋى كەرەكتىگىن تاپسىردى. وسىعان وراي شالعايداعى ماقتارال جانە شاردارا اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى بىزگە كەلىپ، ەمدەلەتىن بولادى. ويتكەنى وبلىس ورتالىعى تۇركىستان ولارعا تىم الىس. سوندىقتان ءبىز قىزمەت كورسەتۋ ايماعىن كەڭەيتەمىز جانە ساپالى قىزمەت ىستەۋگە كوشەمىز. ويتكەنى كۇن وتكەن سايىن مەدششيسينادا جاڭاشا تەحنولوگيالار پايدالانىلىپ جاتار. ءبىز ەشقاشان كوشتەن قالماق ەمەسپىز، – دەيدى مارات ورىنباسار ۇلى پاشيموۆ.
راسىندا دا قازىرگى ۋاقىتتا پاشيموۆ باسقاراتىن وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ ماماندارىنا كۇن وتكەن سايىن سەنىم ارتىپ كەلەدى. باس دارىگەردىڭ ايتۋىنشا، ەندى الماتى نەمەسە نۇر-سۇلتانعا بارىپ كەرەگى جوق. وبلىستىڭ كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ ماماندارى وزدەرىندە ناۋقاسقا كۇردەلى وپەراسيا جاساي بەرەدى. اۋرۋحانا دارىگەرلەرى حالاقارالىق ستاندارت بويىنشا جۇمىس ىستەۋگە كوشكەن. مەكەمەدە ءارتۇرلى مەديسينالىق قۇرال-جابدىقتاردى مەڭگەرگەن دارىگەرلەر جەتەرلىك. قازىرگى كەزدە مەديسينانىڭ دياگنوستيكالىق مۇمكىندىكتەرى ارتىپ كەلەدى. باس دارىگەردىڭ دە «كوشتەن قالماۋىمىز كەرەك» دەپ وتىرعانى سودان.
تاجىريبەلى باسشى مارات ورىنباسار ۇلى پاشيموۆ «دارىگەرلەر مەديسيناداعى يننوۆاسيالىق جاڭالىقتاردان قۇر قالماۋى كەرەك» دەپ سانايدى. سوندىقتان دا وتكەن جىلى مەكەمەنىڭ 40-قا جۋىق ماماندارى تاياۋ جانە الىس شەتەلدەرگە بارىپ، تاجىريبە جياناقتاپ كەلدى. وقىدى، توقىدى. مەديسيناداعى جوعارى تەحنولوگيالىق قۇرىلعىلار ارقىلى كۇردەلى وپەراسيالاردى جاساۋ دا قازىرگى كەزدە قيىن بولماي قالدى. ويتكەنى دارىگەردىڭ بىلىكتىلى مەن ءبىلىمى جانە تاجىريبەسى جەتسە، بولدى. سوندىقتان دا بولار، سىرقات جانداردىڭ وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحانا ماماندارىنا سەنىمى ارتقىن. مىسالى بۇرىن ءوت جولدارىنا وپەراسيا جاسالعاندا، سىرقاتتاردىڭ 30-40 كۇن سارىلىپ جاتۋعا تۋرا كەلەتىن. ال قازىرگى ۋاقىتتا ءبىر اپتانىڭ ىشىندە پاسيەنت ۇيىنە قايتادى. باس دارىگەر «مۇنىڭ بارلىعى دا زاماناۋي قۇرىلعىلاردى جەتىك مەڭگەرگەن ءبىزدىڭ دارىگەرلەردىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسىپ جاتقانىن» ايتادى.
– دارىگەرلەر قازىرگى تاڭدا ەڭ الدىمەن قاعازباستىلىقتان ارىلدى. ناۋقاس ادام تۋرالى بارلىق دەرەكتەر ونىڭ ەلەكتروندىق بازاسىندا ساقتالادى. بۇل جەردە دارىگەر دە، سىرتقات جان دا ەشنارسە جوعالتپايدى. بارلىعى دا الاقاندا جازىلعانداي كومپيۋتەردى ساقتالىپ تۇرادى. كومپيۋتەر ارقىلى مەن باس دارىگەر رەتىندە كەز كەلگەن سىرتقات جاننىڭ تاريحىمەن ەركىن تانىسا الامىن. بۇل پروبلەما ەمەس. ءبارى دە كوز الدىڭدا بولعاندىقتان، ولار قاتەلىك جىبەرمەۋگە تىرىسادى. بۇل ءوز كەزەگىندە دارىگەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرادى، -دەيدى تۇركىستان وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنىڭ باس دارىگەرى مارات پاشيموۆ.
تاجىريبەلى باسشى، ىسكەر مامان، مىقتى مەنەدجەر مارات پاشيموۆ سەكىلدى دارىگەرلەر ەلىمىزگە كەرەك-اق. ويتكەنى حالىقتىڭ دەنساۋلىعى بارىنەن دە قىمبات. ويتكەنى مەديسينا سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ الدىنا پرەزيدەنت توقايەۆ انا مەن بالا ءولىمىن ازايتۋ، حالىقتىڭ دەناۋلىعىن نىعايتۋ ءۇشىن جاڭا مىندەتتەر قويدى. ال ىسكەر باسشى پاشيموۆ پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىن تەرەڭ تۇسىنەدى...
ميرا بەرىكبولوۆا،
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى
پىكىر قالدىرۋ