الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ باسپا ءسوز ورتالىعىندا سەل قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، قالادا تج الدىن الۋ جانە جويۋ، اۆتوماتتى مونيتورينگ جۇيەسى جانە «اقساي» مەن «ايۋساي» بوگەتتەرىنىڭ قۇرىلىسىن سالۋ بويىنشا بريفينگ ءوتتى، دەپ جازادى اكىمدىكتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.
الماتى قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى، گەنەرال-مايور سەرىك اۋباكىروۆ ءوز سوزىندە قالانى سەلدەن قورعاۋ اياسىندا الماتى قالاسىنىڭ تجد سەل قاۋپىنە مونيتورينگ جۇرگىزۋدىڭ اۆتوماتتى جۇيەسى جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدى باستاعاندارىن ايتتى.
قازىرگى كەزدە، ۇلكەن جانە كىشى الماتى وزەندەرىندە ونىڭ 1ء-شى كەزەڭى اياقتالدى، ناتيجەسىندە 2 كول ستانسياسى، 2 وشاقتىق، 3 ارنالىق جانە 3 دامبالىق ستانسيالار ورناتىلدى.
امج جوباسىنىڭ قۇرىلىسى ەكى جىلعا (2019-2020 جىلدار) جالعاسادى.
2020 جىلعى ەكىنشى كەزەڭدە 21 ستانسيا سالىنادى، ونىڭ ىشىندە:
- ۇلكەن الماتى وزەنىنىڭ باسسەينىندە – كولدىك (№1 كول،№10 كول)؛
- وشاقتىق («كوكشەك» شاتقالى، «ميليۋتين» جىراسى)؛
- ارنالىق: (پروحودنايا، ايۋساي، ۇاك گيدروپوستىسىنان جوعارى، گەس-1)؛
- دامبالىق: ( ۇاك پلوتيناسى)؛
- كىشى الماتى وزەنىنىڭ باسسەينى – كولدىك (№1 كول)، وشاقتىق (بەدەلباي)؛
- اقساي وزەنىنىڭ باسسەينى – كولدىك (№8 كول،№10 كول)، وشاقتىق («اقجار» شاتقالى، «تاستىبۇلاق»)، ارنالىق (اقساي وزەنىنىڭ سول جاعالاۋى، «پيونەرلاگەر»، «گيدروۋزەل»)؛
- قارعالى وزەنىنىڭ باسسەينى – كولدىك (№1 كول)، ارنالىق (قارعالى وزەنىنىڭ سول جاعالاۋى)، دامبالىق «پلوتينا». جوبا قۇرىلىسىنىڭ اياقتالۋ مەرزىمى 2020 جىلدىڭ مامىرى.
ول قازىرگى كەزدە «اقساي» جانە «ايۋساي» شاتقالدارىنا سالىناتىن بوگەتتەر تۋرالى دا ايتتى. ۇلكەن الماتى وزەنىنىڭ باسسەينىندەگى ايۋساي شاتقالى وسال، مۇندا سوڭعى 20 جىل ىشىندە كوپتەگەن نىساندار سالىنعان جانە اقساي وزەنىنىڭ باسسەينىندە سەلدەن قورعايتىن نىساندار جوقتىڭ قاسى.
ەكى شاتقال بويىنشا الەۋمەتتىك جانە وندىرىستىك ماڭىزى بار 300-گە جۋىق وبەكت جانە 30 مىڭنان استام ادامعا سەل ءقاۋپى تۋۋى مۇمكىن.
وتاندىق جەتەكشى «قازگيدرو» جوبالاۋ ۇيىمى ازىرلەگەن جوبالار مەملەكەتتىك ساراپتاماعا جىبەرىلدى، وڭ ناتيجەگە قولجەتكەن سوڭ جوبالار مەن جەر بەلگىلەنگەن زاڭناماعا سايكەس قۇرىلىستى ودان ءارى جۇرگىزۋ ءۇشىن ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە بەرىلەدى، – دەپ قورىتىندىلادى ءسوزىن س. اۋباكىروۆ.
بريفينگ بارىسىندا «سەيسمولوگيا ينستيتۋتى» ج ش س عىلىمي-تەحنيكالىق جانە حالىقارالىق جوبالار باسقارماسى سەكتورىنىڭ باسشىسى داۋلەت سارسەنبايەۆ قالا تۇرعىندارىنا ءقاۋىپ اكەلەتىن كۇشتى جەر سىلكىنىسى جونىندە ەرتە حابار بەرۋدىڭ اۆتوماتتى سيفرلىق جۇيەسىن (ءارى قاراي حاسج) قۇرۋ تۋرالى ايتتى.
ەرتە حابار بەرۋدىڭ اۆتوماتتى سيفرلىق جۇيەسىن قۇرۋ بويىنشا جۇمىس 2018-2020 جىلدارعا ارنالعان «قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى سەيسميكالىق ءقاۋپى بار اۋدانداردى كەشەندى زەرتتەۋ جانە كۇشتى جەر سىلكىنىسى تۋرالى ەرتە حابارلاۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزدەرىن ازىرلەۋ» جونىندەگى قولدانىستاعى باعدارلاما اياسىندا ىسكە اسۋدا.
بۇل باعىت بويىنشا سەيسموتەكتونيكالىق ەرەكشەلىكتەر جانە اۋدان قۇرىلىمىنا قاراي كۇشتى جەر سىلكىنىسى تۋرالى ەرتە حابارلايتىن حاسج قوندىرعىلارى ورناتىلاتىن جەرلەردى انىقتاۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرۋدە.
شۆەيساريانىڭ GeoSig فيرماسىنىڭ قوندىرعىلارى ساتىپ الىندى جانە 6 پۋنكتكە قويىلدى، بۇلار ەرتە حابارلاۋ جۇيەسىنىڭ جاپوندىق مەتەورولوگيالىق اگەنتتىگىنىڭ (JMA) الگوريتمى نەگىزىندە جاسالعان.
جۇيە ورناتىلعان ءار پۋنكتتەن (مەدەۋ، تالعار، تيان-شان، شەلەك، جاركەنت جانە قاپشاعاي) ناقتىلى ۋاقىت كەستەسى بويىنشا مالىمەتتەر الىنادى. ورتالىقتا مالىمەتتەردى جيناۋ جانە وڭدەۋ قىزمەتكەردىڭ قاتىسۋىنسىز اۆتوماتتى تۇردە جۇرەدى ءارى ءقاۋىپتى سەيسميكالىق تولقىن انىقتالسا، بىردەن حابارلاۋ سيگنالى جىبەرىلەدى.
ءقاۋىپتى سەيسميكالىق تولقىننىڭ جاقىنداعانى تۋرالى سيگنال تجد حابارلاۋ جۇيەسىنە تۇسەدى جانە Darmen ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى وعان تىركەلگەندەرگە تاراتىلادى.
2020 جىلى سەيسمولوگيا ينستيتۋتى وسىنداي تاعى 3 قوندىرعىنى ورناتۋدى جوسپارلاۋدا، ياعني سەيسمولوگيا ينستيتۋتى جاساعان كۇشتى جەر سىلكىنىسى تۋرالى ەرتە حابار بەرۋ قوندىرعىسى 9 ستانسيانى قامتيتىن بولادى دەپ قورىتىندىلادى ءسوزىن داۋلەت سارسەنبايەۆ.
شجك «الماتى قالاسىنىڭ قۇتقارۋ قىزمەتى» مكك ديرەكتورى دميتريي چۋحونسيەۆ بريفينگتى قورىتىندىلاي كەلىپ، اعىمداعى جىلدىڭ 11 ايى ىشىندە ءبىرىڭعاي كەزەكشىلىك-ديسپەچەرلىك قىزمەتتىڭ جەكە قۇرامى كەزەكشىلىك اۋىسىمدا «109» ءبىرىڭعاي تەلەفونى بويىنشا قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنان 100834 ءوتىنىشتى قابىلداعانىن جانە جۇزەگە اسىرعانىن ايتتى.
پىكىر قالدىرۋ