جاقىندا الماتى قالاسى سوتى شەشىمىمەن قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى جابىلعانى تۋرالى اقپارات قازاقستاندىق باق-تا جاريالانا باستادى. بۇل تۋرالى «قامشى» پورتالى «ازاتتىققا» سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
ەلىمىزدەگى ءاربىر سايلاۋ ناۋقانى كەزىندە عانا باس كوتەرىپ، بەلسەندىلىك كورسەتەتىن ساياسي پارتيالاردىڭ اراسىندا ءاۋىس-تۇيىس ورىن الۋى بەك مۇمكىن. قازاقستان كومۋنيستىك پارتياسىنىڭ كەنەت جابىلۋى ءوز كەزەگىندە ساياسي قۇرىلىمدا جاڭا وزگەرىستەر بولاتىنىن اڭعارتسا كەرەك-تى.
«ازاتتىقتىڭ» اقپاراتىنا سۇيەنسەك، كومۋنيستىك پارتيانى جابۋ تۋرالى شەشىمدى الماتى قالاسى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى قابىلداعان. ال پارتيانىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى سوت شەشىمىن 10 تاۋلىكتەن كەيىن ءبىراق العان. قازاقستان كومۋنيستىك پارتياسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى تولەۋبەك ماقىجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، سوتتىڭ پارتيانى جابۋ تۋرالى شەشىمىنىڭ استارىندا ساياسي ءمان جاتىر. دەگەنمەن، پارتيانىڭ ورتالىق اپپاراتى سەمەي قالاسىندا ورنالاسقاندىقتان الماتىلىق سوت مۇنداي شەشىمدى شىعارۋعا قۇقىلى ەمەس ەكەن. وسىلايشا پارتيانىڭ باسشىلارى اقىرىنا دەيىن كۇرەسۋگە بەل بايلاپتى. جاقىن ارادا اپپەلياسيالىق شاعىم تۇسىرمەكشى دە ەكەن.
- اقىرىنا دەيىن كۇرەسەمىز، بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىعى كوميتەتىنە دەيىن بارامىز. الگى سوت پروسەسىنە قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى مۇشەلەرىنەن ەشكىم قاتىسقان جوق. پارتيانىڭ ورتالىق اپپاراتى سەمەي قالاسىندا بولعاندىقتان، الماتى قالاسى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى مۇنداي شەشىم شىعارا المايدى. بۇدان ەرتەرەكتە وتكەن ءبىرىنشى وتىرىستا پروسەستى سەمەي قالاسىندا وتكىزۋدى سۇراعانمىن. سوندىقتان الماتىعا بارۋدان باس تارتتىم، - دەيدى تولەۋبەك ماقىجانوۆ ازاتتىققا.
ماسەلە ۇشىعى بىلاي باستالعان. ق ر ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ پارتيا مۇشەلەرىنىڭ سانى تىزىمدە كورسەتىلگەن مولشەرمەن سايكەس كەلمەيتىندىكتەن دەگەن نەگىزدە جابىلعان-مىس. تولەۋبەك ماقىجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، كومپارتيا 58 مىڭ ادامنىڭ ءتىزىمىن بەرگەن، ال مينيسترلىك 38 مىڭ ادامنىڭ عانا مۇشە ەكەنىن العا تارتقان. ءبىر قىزىعى، پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ناقتى سانىن ءبىلۋ ءۇشىن ەشقانداي ۇيىم، قۇزىرلى ورگانداعىلار قايتا ساناق جۇرگىزبەگەن، ءتىپتى پارتيا جەتەكشەلەرىنە حابارلاسپاعان دا. ال قازاقستاننىڭ ساياسي پارتيالار تۋرالى زاڭىنا سايكەس، پارتيانى تىركەۋ ءۇشىن ونىڭ كامەلەتكە تولعان 40 مىڭ مۇشەسى بولۋى ءتيىس.
ەستەرىڭىزدە بولسا، 2006 جىلدارى «اقوردالىق» ساياسي تەحنولوگتاردىڭ جوباسى ىسكە اسىپ، «اسار» پارتياسى جانە بىرنەشە ۇساق پارتيالار بيلىكشىل پارتيانىڭ قاتارىن كەڭەيتكەن ەدى. ول كەزدە ق ر پرەزيدەنتى قازاقستانداعى ساياسي پارتيالاردىڭ بىرىگۋى مۇنىمەن توقتامايتىنىن ايتقان-دى. ءيا، ءبىز وسىعان دەيىن دە ساۋداعا سالىنعان ساياسي پارتيانىڭ لاستانعان ساياساتىنا كۋا بولعانبىز. ءبىر ەمەس، بىرنەشە مارتە. يدەولوگيالىق باسەكەسى جوق «ويىنشىق» پارتيالاردىڭ بيلەۋشى پارتيانىڭ ىعىنا جىعىلىپ جاتىپ جۇرگىزىپ جۇرگەن ءساياساتىنىڭ ناتيجەلى بولعان ءبىرى دە جوق دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى. ساياسي باسەكەلەستىك ورناماي جاتىپ، ءىرىلى-ۇساقتى پارتيالار بيلىك باسىنداعى پارتيالاردىڭ قۇرامىنا قوسىلىپ جاتقاندىعى نەنى اڭعارتادى؟ تاعى دا پارتيالىق بىرىگۋ ساياساتى جۇرگىزىلمەك پە؟ ونسىز دا، قازاقستانداعى ساياسي ەليتا مەن بيشىك پارتيالاردىڭ جاعدايى پرەزيدەنتتىڭ قاس- قابىعانا باعىنىشتى ەكەنى تۇسىنىكتى. قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ەرسى ءھام راسيونالدى تۇردە جابىلىپ قالۋى نەمەسە جاۋىپ تاستاۋى الەمدەگى ۋرانعا ەڭ باي جانە 50 جىلدان بەرمەن قاراي الەمدەگى مۇناي الپاۋىتتارىنىڭ قاتارىنان كورىنىپ جۇرگەن قازاقستاننىڭ ساياسي پارتيالار كەڭىستىگىندەگى «ۇلى بىرىگۋ» يدەياسىن اڭعارتسا كەرەك. بۇل كىمگە ءتيىمدى؟ بىزدەگى كوپپارتيالى جۇيە قۇرۋ ماقساتى قايدا قالادى؟
بۇل پرەزيدەنتتىك پارتيانىڭ ىرىلەنۋى – ياعني، مونوپوليست پارتيانىڭ قۇرىلۋى، دەموكراتيالىق قۇرىلىمنىڭ دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزبەي مە؟
بيلىك توڭىرەگىندەگى ۇساق پارتيالاردىڭ بيلەۋشى پارتيانىڭ قۇرامىنا كەنەت قوسىلۋى – كەزىندەگى كەڭەستىك پارتيانىڭ سۇلباسىن ەلەستەتەتىنى بەلگىلى. دەمەك، ورتالىق پارتيانىڭ ىرىلەنۋى – توتاليتارلى جۇيەنىڭ قايتا ورنايتىنىن بىلدىرمەي مە؟
نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى
پىكىر قالدىرۋ