قازاقستاندا رەسمي جۇمىس ىستەيتىن كەز كەلگەن ادامنىڭ ايلىعىنان نەگىزگى ەكى شەگەرىم جاسالادى: زەينەتاقى جارناسى جانە جەكە تابىس سالىعى. ەكەۋى دە 10 پايىزدان. ءبىراق جەكە تابىس سالىعىن ەسەپتەۋدە ەسكەرىلەتىن باسقا دا ەرەجەلەر مەن جەڭىلدىكتەر بار.

مىسال ءۇشىن، ايلىق 170 مىڭ تەڭگە بولسا، ونىڭ 10 پايىزى، ياعني 17 مىڭ تەڭگە اي سايىنعى مىندەتتى زەينەتاقى جارناسىنا اۋدارىلادى. بۇدان 153 مىڭ تەڭگە قالادى.

170 000 – 17 000 = 153 000 تگ.

ەندى جەكە تابىس سالىعىن ەسەپتەۋ ءۇشىن وسى سومادان ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى مولشەرى شەگەرىلەدى. ەلدەگى ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى مولشەرى ءقازىر 42 500 تەڭگە.

153 000 – 42 500 = 110 500 تگ.

وسى قالعان 110 500 تەڭگەگە ەندى تابىس سالىعى سالىنادى.

110 500 – 10% = 99 450 تگ.

جوعارىدا شەگەرىلگەن 42 500 تەڭگە ايلىقپەن بىرگە قولعا بەرىلەدى. تەك بۇل سوماعا سالىق سالىنبايدى. ياعني، جالپى ايلىقتىڭ زەينەتاقى جارناسىنا كەتەتىن 10 پايىزى مەن ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى سوماسىنا تابىس سالىعى سالىنبايدى.

42 500 + 99 450 = 141 950 تەڭگە.

مىنە، بۇل ازاماتتاردىڭ اي سايىن قولعا الاتىن ايلىعى.

بۇل ارادا تاعى ءبىر ماسەلە بار. مۇگەدەكتەر مەن ون سەگىز جاسقا تولماعان بالا اسىراپ وتىرعاندارعا جەكە تابىس سالىعىنا قاتىستى جەڭىلدىك كوپ. ولاردىڭ قولىنا الاتىن ايلىعى باسقالارعا قاراعاندا كوبىرەك بولادى. بۇل ءار ادامنىڭ جاعدايىنا بايلانىستى جەكە ەسەپتەلەدى. سونداي-اق "وتباسى" بانكى ارقىلى ءۇي العاندار ءۇشىن دە جەكە تابىس سالىعىندا جەڭىلدىك بار. اي سايىن بانككە تولەپ جاتقان نەسيەدەگى سىياقى سوماسىن سالىق سالىناتىن ەڭبەكاقىدان شەگەرتىپ، تابىس سالىعىن ازايتۋعا بولادى. ول ءۇشىن جۇمىس ورنىنا بانكپەن جاساسقان كەلىسىمشارت پەن نەسيەنى وتەۋ كەستەسىن اپارۋ كەرەك.

ەسكەرتۋ! 2019 جىلدان باستاپ جالاقى مولشەرى 25 اەك-تەن اسپاسا، وندا جەكە تابىس سالىعىنا 10% ەمەس، تەك 1% الىنادى.

جالاقىدان ۇستالاتىن نەگىزگى شەگەرىمدەر – زەينەتاقى مەن تابىس سالىعىنان بولەك تولەنبەي جۇرگەن اليمەنت، كرەديت بولسا، سوت شەشىمىمەن بۋحگالتەريا قالعان جالاقىنىڭ 50%-ىن ۇستاپ قالا الادى.

اقبوتا ءابىلتاي