الماتىدا جۇرتشىلىق  قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى بالتاش تۇرسىنبايەۆتى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالدى.

عىلىم ورداسىندا وتكەن قارالى جيىنعا ادام كوپ جينالدى. اسىرەسە ويىن اشىق ايتىپ جۇرگەن ازاماتتار، قوعام بەلسەندىلەرى كوپتەپ كەلدى.

قارالى جيىندا اكادەميك ورازالى سابدەن بالتاش تۇرسىنبايەۆ 53 جاسىنا دەيىن قىزمەتتە بولىپ، وتكىر وي، اشىق كوزقاراسىن بىلدىرگەنى ءۇشىن بيلىكتەن شەتتەتىلىپ، ودان كەيىن ۇدايى ساياسي-قوعامدىق وقيعالاردىڭ، سوڭعى قاڭتار وقيعالارى، ودان كەيىنگى جايتتاردىڭ ءبارىنىڭ بەل ورتاسىنان تابىلعانىن اتاپ ءوتتى.

اكادەميك مارقۇم سوڭعى ۋاقىتتا "قاڭتاردىڭ" شىندىعىن اشۋدى تالاپ ەتىپ، بار ۋاقىتىن سول جولعا ارناعانىن، قايراتكەردىڭ ورىندالماي كەتكەن تالابى كەيىنگى ۇرپاققا اماناتتاي بولىپ قالعانىن ايتتى. قاڭتار وقيعاسىنىڭ شىندىعىن اشۋعا قول جەتكىزۋ – قازىرگى ازاماتتاردىڭ موينىندا ەكەنىن جەتكىزدى.

قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى، مارقۇمنىڭ جاقىن دوسى توقتار اۋباكىروۆ بالتاش تۇرسىمبايەۆتى جۇرەگى كەڭ، اقكوڭىل، باتىل دا ءبىلىمدى، ءسوزدى سالماقتاپ، سارالاپ ايتقان ادام بولعان دەپ سيپاتتادى.

بىردە جۇمىسسىز، كولىكسىز قالعانىندا "سەن جاياۋ جۇرمە، سەنىڭ جاياۋ جۇرگەنىڭ حالقىڭا اۋىر بولادى" دەپ ءوز كولىگىن اكەپ بەرگەنىن ايتادى.

سونداي-اق ول بالتاش تۇرسىمبايەۆ 90 جىلدارى-اق، ءوزى لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارا ءجۇرىپ بيلىكتىڭ كەمشىلىگىن ايتۋدان ەش تايسالمادى دەيدى. "اۋىلدى قۇرتامىز عوي" دەپ كولحوز، سوۆحوزداردى تاراتۋعا، ودان كەيىن 1995 جىلعى كونستيتۋسياعا قارسى شىققانىن ەسكە الدى. ونى قابىلداۋ دۇرىس جولعا باستامايتىنىن، قابىلدانسا، قازاقستان ديكراتۋراعا ءتۇسىپ كەتەدى دەگەن ءقاۋپى بولعانىن بىلدىرگەن.

عارىشكەر ءسوزىنىڭ سوڭىندا جولداستى سوڭعى ساپارعا اتتاندىرعان قيىن ەكەنىن، دوسى ەندى بۇ دۇنيەدە جوق ەكەنىن جۇرەگى قابىلداماي، ميى سەنبەي تۇرعانىن ايتتى.

الماتى قالاسى اكىمشىلىگىنىڭ اتىنان سويلەگەن قالا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ارمان قىرىقبايەۆ بالتاش تۇرسىمبايەۆتى "قاشاندا پىكىرىن، پوزيسياسىن انىق بىلدىرەتىن، تىك مىنەزدى ادام بولدى" دەپ ەسكە الدى.

قايراتكەردى، ونىڭ ايتقاندارى مەن جاساعاندارىن ءمىنسىز ەتىپ كورسەتۋ – كەرىسىنشە ونىڭ باعاسىن تومەندەتىپ جىبەرۋى مۇمكىن ەكەنىنە نازار اۋدارىپ، مارقۇمنىڭ ەل ءۇشىن قىلعان قىزمەتى لايىقتى ورنىن الادى دەپ ەسەپتەيتىنىن ءمالىم ەتتى.

سونداي-اق ول قوعامدا ءارالۋان پىكىر بولعانىمەن، سول ءار كوزقاراستاعى ادامدار ۇلت مۇددەسى ءۇشىن كەرەك كەزدە بىرىگە الۋى اسا ماڭىزدى ەكەنىنە توقتالدى.

سوڭعى ءۇشى جىلدا ءتۇرلى قوعامدىق ىستەر بويىنشا بىرگە جۇرگەن جۋرناليست، قوعام قايراتكەرى رىسبەك سارسەمباي بالتاش تۇرسىمبايەۆتى قايراتكەر، ەلىن سۇيگەن، ەلى ءۇشىن كەرەك بولسا كۇرەسە بىلگەن ادام ەدى دەپ اتادى.

ءۇش جىل بىرگە جۇرگەندە قايتپاس قايسارلىعى، نەنى قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن بىلەتىن پاراساتتىعى ءتانتى قىلعانىن ءمالىم ەتتى.

رىسبەك سارسەمبايدىڭ ايتۋىنشا، بالتاش تۇرسىمبايەۆ نە ايتسا دا، جازسا دا، سىناسا دا ەل مۇددەسى ءۇشىن جاساعان، بيلىك سونى ۇعا المادى.

جۋرناليست "مارقۇم قوعامدىق جۇمىستى ءوزىن اياماستان اتقاردى، ەل ارالاپ جۇرگەندە قىزىلوردادا دەنساۋلىعى سىر بەرىپ، ناۋقاستانىپ ءبىر قورقىتقانى بار،  ءجۇرىپ كەتەردەن 3-4 كۇن بۇرىن تەلەفونمەن سويلەستىك، الداعى ۋاقىتتاعى جۇمىستاردى پىسىقتاپ، پىكىر الماستىق" دەيدى.

"ۇلىلار ەلىن، ۇرىلار ەلىنە اينالدىرماق بولعاندار اراسىنان كەتتى" دەگەن ول بالتاش تۇرسىمبايەۆ ءوز جاعدايىن ويلاماي حالىق مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتكەنى ۇلكەن قۇرمەتكە لايىق ەكەنىن جەتكىزدى.

بالتاش مولداباي ۇلى تۇرسىمبايەۆ 1946 جىلى 24 قازاندا رەسەيدىڭ قازىرگى ومبى وبلىسى كىشى بورانكول اۋىلىندا تۋعان.

1969 جىلى ومبى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1969 جىلدان باستاپ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا زووتەحنيك، باس زووتەحنيك، پرەسنوۆ اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

ودان كەيىن ءار جىلدارى "جامبىل" كەڭشارىنىڭ ديرەكتورى، بيشىكول اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ 2-حاتشىسى،  سەليننىي اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ 1-حاتشىسى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى، قازاق كسر-ى مەملەكەتتىك اگروكەشەن كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى، اۋىل شارۋاشىلىق، ازىق-تۇلىك جانە ەكولوگيا جونىندەگى قازاق كسر-ى مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى، قازاق كسر-ى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى، اۋىل شارۋاشىلىق ءمينيسترى، قوستاناي وبلىسىنىڭ اكىمى، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى، ەلشى، ق ر پرەمەر-مينيسترى ورىنباسارى، قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

1999 جىلدان جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسقان.

سوڭعى جىلدارى ەكس-پرەزيدەنت ن.نازاربايەۆ جۇيەسىن سىناپ، وپپوزيسيالىق كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ ءجۇردى.

بيىلعى مامىردا جاقتاستارىمەن بىرگە ەكى جىلدان بەرى قوعامدىق ۇيىم رەتىندە جۇمىس ىستەپ كەلگەن "ەل مەن جەر" قوزعالىسىن ساياسي پارتياعا اينالدىراتىنىن حابارلاعان.

ساياساتكەر قازاسىنا جۇرەك سىرقاتى سەبەپ بولعان.