قازاقستان الەمدىك ارەناداعى ءيميدجىن قالىپتاستىراتىن رەيتينگتەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىققا قاراماستان، ولاردى ءوز دەڭگەيىندە ورىنداي الماي وتىر، دەپ جازادى Finprom.kz پورتالى

The World Justice Project (WJP) حالىقارالىق ۇيىمى جىل سايىن قۇراستىراتىن زاڭ ۇستەمدىگى يندەكسىندە قازاقستان 66-ساتىعا جايعاسقان. يندەكس ەلدەردى ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعايتىن زاڭنامانىڭ بولۋىنا نەگىزدەلگەن ورتانى قۇرۋداعى جەتىستىكتەرىنە قاراي باعالايدى. ءاربىر ينديكاتور بويىنشا ناتيجەلەر نەگىزىندە ەل بويىنشا قورىتىندى بالل 0-دەن 1-گە دەيىنگى شكالا بويىنشا ەسەپتەلەدى، مۇندا 1 – زاڭ ۇستەمدىگىن ساقتاۋدىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى جانە 0 – ەڭ تومەنگى.

WJP 2021 جىلعى ەسەبىندە قازاقستان مالاۆي مەن تۋنيس سەكىلدى افريكانىڭ ەكى ەلىمەن قاتار تۇر. سوڭعى ءۇش جىلدا قازاقستاننىڭ يندەكسى وسپەي، 0،52 (ماكسيمالدى باعا) دەڭگەيىندە تۇر.

ۇلت جوسپارى بويىنشا، 2021 جىلى كۇتىلەتىن كورسەتكىش 0،53 بولۋى كەرەك ەدى، ءبىراق ول ورىندالمادى. ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ رەسمي سايتىنداعى 2021 جىلعا ارنالعان ەسەپتە بۇل ەسەپتى كەزەڭدەگى باعالاۋ ناتيجەلەرىنە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايعا بايلانىستى COVID-19 پاندەمياسىنىڭ ايتارلىقتاي اسەر ەتكەندىگىمەن، اتاپ ايتقاندا ەكونوميكالىق فاكتورلار حالىقتىڭ نەگىزگى ادام قۇقىقتارىنا قول جەتكىزۋ دەڭگەيىنە تەرىس اسەر ەتتى دەپ تۇسىندىرىلەدى.

زاڭ ۇستەمدىگى يندەكسى سەگىز كورسەتكىش نەگىزىندە ەسەپتەلەدى: بيلىك ينستيتۋتتاردىڭ شەكتەۋلى وكىلەتتىگى، سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ بولماۋى، ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىك، نەگىزگى قۇقىقتاردى قورعاۋ، مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردىڭ اشىقتىعى، ءنورماتيۆتى-قۇقىقتىق قامتاماسىز ەتۋ، ازاماتتىق سوت تورەلىگى، قىلمىستىق سوت تورەلىگى. 2021 جىلدىڭ سوڭىندا قازاقستان ەڭ الدىمەن ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىك ساناتىندا تابىسقا جەتتى.

ەسەپ وتكەن جىلدىڭ قازان ايىندا دايىندالعان جانە قاڭتار وقيعاسى ەسەپكە الىنباعان.

پورتال كەلەسى ەسەپتە 2022 جىلدىڭ سوڭىندا قازاقستان ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىك ساناتىنداعى پوزيسيالارىن جوعالتۋى ىقتيمال دەپ بولجايدى.

قازاقستان مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلەتتىكتەرىن شەكتەۋ (0،43)، قىلمىستىق سوت تورەلىگى (0،45) جانە نەگىزگى قۇقىقتاردى قورعاۋ (0،45) سالاسىندا ەڭ تومەن كورسەتكىشتەرگە يە.

ءتيىمدى جانە ادىلەتتى مەملەكەت قۇرۋدا بيلىك تەوريالىق تۇرعىدان ەسكەرۋى ءتيىس ەكىنشى ماڭىزدى كورسەتكىش — دۇنيەجۇزىلىك بانك قۇراستىرعان قوعامدىق پىكىر جانە مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارىنىڭ ەسەپ بەرۋى يندەكسى (Voice and Accountability). اقپاراتقا قولجەتىمدىلىك جانە جەرگىلىكتى حالىقتى قىزىقتىراتىن ماسەلەلەر بويىنشا ەسەپ بەرۋ جانە تۇسىنىكتەمە بەرۋ مۇمكىندىگى قوعامداستىقتىڭ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ مەن ۇكىمەتتىڭ قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدى فاكتورلارى رەتىندە تانىلادى.

"يندەكس ەلدىڭ جاعدايىن 0-دەن 100-گە دەيىنگى شكالا بويىنشا باعالايدى. 2010–2020 جىلدار ارالىعىندا قازاقستان يندەكسى ءىس جۇزىندە وزگەرىسسىز قالدى، تۋرا ون جىلدا نەبارى 1،7-گە ءوستى. ۇلت جوسپارىندا قازاقستان 2021 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بۇل كورسەتكىشتى 20-عا جەتكىزۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. رەيتينگ وسى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا عانا جاريالاناتىندىقتان، جاعدايدىڭ قالاي ەكەنى ءالى بەلگىسىز. الايدا بۇعان دەيىنگى دەرەكتەر بۇل كورسەتكىشكە قول جەتكىزۋگە كۇمان كەلتىردى. 2018 جىلدان بەرى قوعامدىق پىكىر مەن ۇكىمەتتىڭ ەسەپ بەرۋ يندەكسى ۇزدىكسىز ءوسۋدى جالعاستىرسا دا، ەشقاشان 1،5 تارماقتان جوعارى وسكەن ەمەس" دەلىنگەن پورتال اقپاراتىندا.