مەرزىمىنەن بۇرىن وتكەلى جاتقان پرەزيدەنت سايلاۋىنا تۇسۋگە دايىن ەكەنىن مالىمدەگەن ەكس-ۇمىتكەر ءامىرجان قوسان بۇل جولعى ساياسي دودادان تىس قالاتىنىن حابارلادى. بۇل تۋرالى ول Nege.kz سايتىنا شىققان "مەن بۇل سايلاۋعا قاتىسپايمىن!" دەگەن ماقالاسىندا ءمالىم ەتتى. وسى سايلاۋعا قاتىسپاۋىنىڭ ەكى سەبەبى تۋرالى ايتقان ساياساتكەر وپپوزيسيانى "جول بەرىپ ەم ولار بىرىگە المادى، ورتاق كانديدات ۇسىنا المادى" دەپ سىنايدى. سويتە تۇرا قازىرگى وكىمەت بيلىكتى وڭايلىقپەن بەرمەيتىنىن، بيلىككە تالاس قانتوگىسكە سوقتىرۋى مۇمكىن ەكەنىن جەتكىزىپ، سايلاۋعا تۇسپەۋدى وڭ شەشىم كورگەنىن جەتكىزگەن. اراسىندا دەموكراتيالىق كۇشتەر ايتىپ جۇرگەن ماسەلەلەر بۇگىندە پرەزيدەنت اۋزىنان دا شىعىپ ءجۇر، پرەزيدەنت جاقسى باستاما كوتەرەدى، تەك ورىندالۋى ناشار دەپ توقايەۆقا جىلى سوزدەر ايتادى. ماقالانىڭ تولىق نۇسقاسى تومەندە ۇسىنىلىپ وتىر.

ءامىرجان قوسان، ەكس-كانديدات: مەن بۇل سايلاۋعا قاتىسپايمىن!

وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن مەن 2022 جىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا تۇسۋگە دايىن ەكەندىگىمدى مالىمدەپ ەدىم. 2019 جىلى سايلاۋعا قاتىسقان مەن وسى جولى دا تىركەۋدەن وپ-وڭاي وتە الاتىنىمدى، دەموكراتيالىق ۇستانىمىمدى پاش ەتىپ، كەز كەلگەن قارسىلاسپەن لايىقتى باسەكەگە تۇسە الاتىنىمدى جازعانمىن.

ءيا، وتكەن پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ قورىتىندىسىن مويىنداپ، مەن ءبىراز سىنعا دا ۇشىراعانمىن. ءبىراق، بىرەۋ كەلىسەر، بىرەۋ كەلىسپەس، بيلىك سول جولى ولىسپەي بەرىسپەيتىن ەدى، ونىڭ ارتى سۇمدىق سويقانعا ۇلاسىپ، باس جارىلىپ، قان توگىلۋى مۇمكىن ەدى. سوندىقتان ءوز باسىم سونداي قيىن، سول كەزدە ەكىنىڭ ءبىرى تۇسىنبەگەن شەشىم قابىلداپ، حالقىمدى قاندى قىرعىننان قۇتقارىپ قالدىم دەپ ەسەپتەيمىن.

ول ءسوزىمنىڭ راستىعىن قاندى قاڭتار كورسەتتى: سول كۇنگە دەيىن «قازاق قازاققا قارسى وق اتادى» دەپ كىم ويلادى؟! سول سەبەپتى ەل الدىندا ارىم تازا. ال ول قادامىمدى تۇسىنبەگەندەر، ءوز ويىندا قالا بەرسىن، مەن ولاردى وزگەرتە المايمىن. مەن – جەكە باس امبيسيامدى ەمەس، ەلىمنىڭ اماندىعىن ويلايتىن ازاماتپىن. سول پرينسيپىمدە قالا بەرەمىن!

وسى سايلاۋعا قاتىسۋىم نە قاتىسپاۋىما قاتىستى ءبىرقاتار ب ا ق، ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى، مەسسەندجەرلەردەگى سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، بۇگىن مەن 2022 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسپايتىنىم تۋرالى مالىمدەيمىن.

ونىڭ ەكى سەبەبى بار.

"بىرىنشىدەن، 1997 جىلى ساياسي وپپوزيسيا قاتارىنا قوسىلعالى مەن: «ەلدە پرەزيدەنت نە پارلامەنت سايلاۋى بولسا، ءوزىن وپپوزيسيا دەپ سانايتىن بارلىق كۇشتەر مەن تۇلعالار – ءوزارا كەلىسپەۋشىلىكتەرى مەن رەنىش-وكپەلەرىن ىسىرىپ قويىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، ورتاق كانديدات نە ورتاق ۇيىم ماڭايىنا توپتاسۋى قاجەت!»، – دەپ كەلەمىن. سول قاعيداتىمنان ەش اينىعان جوقپىن.

2005 جىلى «ادىلەتتى قازاقستان ءۇشىن» قوزعالىسىنان ۇمىتكەر بولعان جارماحان تۇياقبايدى قولداپ، باسقا ارىپتەستەرىممەن بىرگە بار كۇشىمىزدى سالعانبىز. ماسەلەن، وتكەن پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا جسدپ پارتياسى ەرمۇرات باپيدى ۇسىنعاندا، مەن ءوز پرينسيپتەرىمە ساي سول شەشىمدى قولداعان بولاتىنمىن (ءبىراق كەيىن ول ءوز كانديداتۋراسىن ۇسىنۋدان باس تارتتى).بۇل جولى وزدەرىن «دەموكراتيالىق كواليسيا» دەپ اتاعان ءبىرقاتار ۇيىم ساياسي مالىمدەمە جاساپ، ءوز ۇمىتكەرىن ۇسىناتىنىن مالىمدەگەن ەدى. ونىڭ قاتارىنداعى كەيبىر تۇلعالارعا دەگەن كوزقاراسىم تەرىس بولسا دا، مەن ساياسي كاتەگوريالاردى باسشىلىققا الىپ، ول كواليسيا ۇسىناتىن كانديداتقا باسەكە بولعىم كەلمەگەن. وكىنىشكە قاراي، ولار ءوز اراسىنان بىرەگەي كانديدات ۇسىنا الماۋدا. ءوز باسىم، ەل ىشىندە پرەزيدەنت بولۋعا لايىق ازاماتتار بارشىلىق دەپ سانايمىن. ەندى ولار بويكوت دەپ جاتىر.

بۇل شەشىمىن مەن دۇرىس ەمەس دەپ سانايمىن. ويتكەنى، كەز كەلگەن ساياسي ۇيىم سايلاۋلار كەزىندە قالىس قالماي، زاڭدا بەرىلگەن مۇمكىنشىلىكتەردى پايدالانىپ، اۋىل-ايماقتا ءوزىنىڭ ۇگىت-ناسيحاتىن جۇرگىزۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

ويتكەنى ساياسي كۇرەس – كومپيۋتەر الدىندا وتىرىپ اپ، الەۋمەتتىك جەلىدە پوست جازىپ، لايك جيناۋ ەمەس. ول دەگەنىڭىز، كۇندەلىكتى ماڭداي تەرىن توگۋدى قاجەت ەتەتىن اۋىر ەڭبەك. سايلاۋ بولسا، ساياسي كۇرەستىڭ شارىقتاۋ شىڭى. ول مۇمكىندىكتى پايدالانباۋ – ساياسي سوقىرلىق دەپ بىلەمىن.

ال ءوز اراسىنان ءبىر كانديدات شىعارا الماۋىن مەن ول كواليسيا قاتارىنداعىلاردىڭ جەكە باس امبيسيالارى مەن بىر-بىرىنە دەگەن استىرتىن باسەكەنىڭ ناتيجەسى دەپ سانايمىن.

ەندى مەن سايلاۋعا تۇسسەم، ول كواليسيا تاعى دا مەنى «ءبىزدىڭ شەشىمدى مانسۇق ەتىپ، بيلىكتىڭ ويىن جۇزەگە اسىرىپ جاتىر» دەپ بايبالام سالىپ، سىننىڭ استىندا قالۋىم مۇمكىن. 2019 جىلى دا سولاي بولىپ ەدى عوي.

ءبىر نارسە ايقىن جانە ونى ءوزىن وپپوزيسيا دەپ سانايتىن بارشا كۇشتەر مەن تۇلعالار مويىنداۋى كەرەك: 2019 جىلعى سايلاۋدا حالىقتىڭ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى رەسمي مويىندعان 16،2 پروسەنت داۋىسىن نەگىزگە الىپ، ساياسي كۇرەستى ودان سايىن ۇدەتە تۇسۋگە بولاتىن ەدى. ول كەزدە پارلامەنتكە ءوتۋ كورسەتكىشى 7 پروسەنت ەدى. كۇش بىرىكتىرگەندە، دەموكراتيالىق كۇشتەر بۇگىندە پارلامەنت تورىندە وتىراتىن. جانە دە ءۇش جىلدىڭ ىشىندە وپپوزيسيا ءوز قاتارىنان پرەزيدەنتتىك دوداعا قۇقىقتىق، ساياسي جانە ەلەكتوراتتىق تۇرعىدان ساقاداي ساي ءازىر بولاتىن ءبىر ەمەس، بىرنەشە ۇمىتكەردى دايىنداپ قويار ەدى.

وكىنىشكە قاراي، ءوزارا ىردۋ-دىردۋعا سالىنىپ، وپپوزيسيا تاعى دا ءوزىنىڭ تاريحي مۇمكىندىگىنەن ايرىلىپ قالدى.

وپپوزيسيالىق يدەيالاردىڭ ورىندى ءارى ومىرشەڭدىگىنىڭ ءبىر دالەلى سول: تاۋەلسىزدىك العالى دەموكراتيالىق كۇشتەر تالاپ ەتىپ كەلە جاتقان كوپتەگەن باستامالاردى بۇگىندە توقايەۆتىڭ ءوزى ايتا باستادى. ءوز باسىم مۇنى وڭ جانە ءوز جالعاسىن تابۋى كەرەك ءۇردىس دەپ باعالايمىن.

ەكىنشى سەبەپ جايىندا مەن وسىدان 3 جىل بۇرىن، سايلاۋ قورىتىندىلارىن مويىنداۋ كەزىندە ايتقانمىن. ول كەزدە كوپ ادام مەن ايتقان قاۋىپتەرگە سەنە قويمادى. ءبىراق 2022 جىلعى قاندى قاڭتار مەنىڭ الاڭداۋشىلىعىمدى راستاپ شىقتى. سول كەزدە مەن ەلدە دۇربەلەڭ بولا قالسا، ىشكى جانە سىرتقى قاۋىپتەر ءورشىپ، مەملەكەتتىگىمىزدەن ايرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن دەگەندى ايتىپ ەدىم. وسى جولى دا سونداي ءقاۋىپ بار. حالىقتىڭ ابدەن شارشاعانى راس. كۇن كورۋ قيىنداپ بارادى. توقايەۆ جاقسى باستامالار كوتەرگەنىمەن، تاپسىرمالارى ورىندالىپ جاتقان جوق. سايلاۋدىڭ ءوزى كۇلكىلى سيپات الىپ بارا جاتىر. ەل ىزالى، ابدەن اشىنعان، تاۋسىلعان. وسىنىڭ ءبارى ءبىر كۇندە بۇرق ەتە قالۋى مۇمكىن.

سايلاۋ ناتيجەسى جاريالانار كۇنى ساياسي تارتىستىڭ اپوگەيىنە اينالىپ، ەل ىشىنە ىرىتكى سالار ءارتۇرلى ۇراندار كوتەرىلىپ، تولقۋلار بولۋى ىقتيمال. ونىڭ ۇستىنە، انتيتوقايەۆشىل كۇشتەر ەل ىشىندەگى نارازىلىقتى ءوز مۇددەسىندە پايدالانىپ، انتيقازاقتىق، انتيمەملەكەتتىك سيپات الىپ، ءبىر كۇننىڭ ىشىندە شاڭىراعىمىزدى توڭكەرىپ تاستاۋى مۇمكىن!

جاعدايدىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى سول: وپپوزيسيالىق پوزيسيا ۇستانعان كەز كەلگەن كانديدات ەل قولداۋىنا يە بولارى ءسوزسىز. ال بيلىك سايلاۋ ناتيجەسىن بۇرمالاسا، قارسىلىق ودان بەتەر ءورشىپ كەتەرى انىق.

وكىمەت بولسا، بيلىكتى ءوز قولىمەن بەرە قويماس.

سول كەزدە قاندى قاڭتار قايتالانۋى ابدەن مۇمكىن! ەلىمنىڭ، حالقىمنىڭ اماندىعى – مەن ءۇشىن باستى مۇرات! سوندىقتان مەن سونداي ءقاۋىپتى، ەلدىڭ ىرگەسىن شايقالتار ءدۇمپۋدىڭ ءبىر سەبەبى بولعىم كەلمەيدى.