مونوقالالاردى دامىتۋ تۋرالى مەملەكەتتىك باعدارلامانى جۇزەگە اسىرعان ۋاقىتتان بەرى، اتىراۋ وبلىسىنىڭ قۇلسارى قالاسىندا جالپى قۇنى 656 ملن تەڭگە تۇراتىن 8 جوبا، قۇنى 18 ملن تۇراتىن 6 گرانت قارجىلاندىرىلعان. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىنعا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

جالپى، قۇلسارى قالاسىندا «زاكىرلى» ين­ۆەستيسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 3 جوبا ەنگىزىلگەن. ءبىرىنشى، «كاسپيي سەر­ۆيس-ە» سەرىكتەستىگىنىڭ جىلىنا 84 مىڭ تون­نا اك (يزۆەست) شىعارۋ زاۋىتى. بۇگىندە زاۋىت­تىڭ كىرمە پۋنكتى مەن شارباعى سا­لىن­دى، اكىمشىلىك عيماراتى تۇرعىزىلىپ، اك شىعاراتىن قۇرال-جابدىقتارى اكەلىندى. ەكىن­ءشى، «ەكو-تەحنيكس» جشس-نىڭ 12000 تەك­شە مەتر مۇنايشلامدى قايتا وڭدەۋ بويىن­شا ءوندىرىستى جاڭعىرتۋ جوباسى. كا­ءسىپورىننىڭ 2014 جىلعا جوسپارلى قۋاتى – 3000.0 مز. ءۇشىنشى، «مەتالل پرودۋكت» جشس-نىڭ جىلىنا 30،0 مىڭ توننا مەتالل جاي­مالارىن شىعاراتىن (ارماتۋرا، بۇ­رىش­تاما، شۆەللەر) كومبيناتى. كوم­بي­نات­تىڭ جوسپارلى قۋاتى – 600 توننا. 

«مەتاللپرودۋكت» ج ش س. «رۆ-32» مار­كا­لى ارماتۋرا، شۆەللەر (ر100-140)، بۇ­رىش­تاما (ر45-75)، ت.ب. مەتالل بۇيىمدارى دايىن­دالاتىن كومبيناتتا جىلىنا 30،0 مىڭ توننا كولەمىندە ءونىم وندىرىلەدى. جو­بانى قارجىلاندىرۋ ماقساتىندا «اتىراۋ» الەۋ­مەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراسياسى ار­قىلى 365،0 ملن. تەڭگە قارجى قارالعان. كا­ءسىپورىندا 130 ادام تۇراقتى جۇمىسپەن قا­م­تىلعان. بىلتىر وسىندا جوسپارلانعان 600ء-دىڭ ورنىنا 2500 توننا مەتالل جاي­ما­لا­رى، قۇرىلىس سالاسى اسا اۋقىمدى سۇرا­نىس تۋدىرىپ وتىرعان ارماتۋرانىڭ ءتۇرلى قا­لىڭدىقتاعى تۇرلەرىن شىعارادى. ءوندى­ءرىل­گەن ءونىمنىڭ قويمادا تاۋ بولىپ ءۇيىلىپ جات­قان كەزى جوق. الارمان مەن اراداعى كە­ءلىسىمنىڭ، ودان قالسا سۇرانىستىڭ اسا اۋ­قىم­دىلىعىنا بايلانىستى وتىمدىلىگى تەز. ىشكى نارىقتاعى سۇرانىستى تولىق قاناعات­تاندىرىلىپ جاتسا، ەەو، قالا بەرسە الىس-جاقىن شەتەلدەرگە شىعۋ دا ويدا بار. مۇن­دا وندىرىستەگى قولدانىستان شىققان مەتالل قال­دىقتارى بالقىتىلىپ، جاڭا تاۋارعا اي­نالدىرىلادى. قۇلسارى قالاسى اكىمىنىڭ ورىن­باسارى ەركەبۇلان اققۇسوۆ قالا 
بويىن­شا ءۇش ياكورلىق جوبا جۇمىس جاساپ تۇر­عانىن، سونىڭ ءبىرى وسى «مەتاللپرودۋكت» كوم­پانياسى. بۇل كومپانيانىڭ حالىققا پاي­داسى اشىلعالى بەرى 130 ادام جۇمىسپەن قام­تىپ، قۇلسارى قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكو­نوميكالىق دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ وتىر. 
– مەتاللۋرگيالىق زاۋىتقا شيكىزات جەت­كىلىكتى. ال اتقارۋشى بيلىك ايماقتاعى ءىرى كاسىپورىندارمەن ۇزاقمەرزىمدى كەلىسى­م­­ش­ارتقا وتىرۋعا مۇرىندىق بولعان. ءقازىر تاۋاردىڭ باسىم بولىگىن بىرىككەن كاسى­پ-ورىندار مەن جەرگىلىكتى تۇتىنۋشىلار ساتىپ الا­دى، – دەيدى ەركەبۇلان اققۇسوۆ. ال اتال­­­مىش زاۋىت ديرەكتورى باۋىرجان سۇل­تانوۆ زاۋىتتىڭ ەرەكشەلىگى سىرتتان تاسى­مال­داۋ ەمەس، ىشتەگى نارىقتى ءوزىمىزدىڭ ءونى­­­مىمىزبەن، وتاندىق ءونىمدى وزگەلەرگە ال­دىرۋ­دا دەگەن ويعا باسىمدىق بەرەدى. 
– ءبىزدىڭ زاۋىتتىڭ ەرەكشەلىگى، ءبىز شيكى­زات رەتىندە قاراپايىم مەتالل قالدىقتارىن پايدالانامىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن وبلىس­تىڭ بارلىق مەتالل قالدىقتارى رەسەي، قى­تاي، ەۋروپاعا جىبەرىلىپ، ودان كەيىن ءبىز 5-6 ەسە قىمبات باعاعا ولاردان جاسالعان ءونىم­دەردى ساتىپ الىپ جۇردىك. كوپتەگەن قار­جى نەگىزگى كوز ول ءوزىمىزدىڭ جەكە قارجى­مىز، ال ونىڭ تاعى ءبىر بولىگىن ليزينگپەن ال­دىق. ال قۇرال-جابدىق شەتەلدەن، ياعني ءۇن­ءدىستاننان الىنعان. ازىرگە قۇرىلىس سەك­تورىنىڭ قوماقتى بولىگىن قۇرىلىسقا قا­جەت­ءتى مەتالل ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان بىرەگەي زاۋىتقا جالپى قۇنى 1 ملرد 300 ملن تەڭگە ينۆەستيسيا سالىنعان. ءازىر­گە 5 ءتۇرلى مەتالل ونىمدەرى ءوندىرىلىپ جا­تىر. باستىسى وندىرىلگەن ءونىم جوعارى سۇ­را­نىسقا يە ءارى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءال-احۋالىن كوتەرۋگە دە ايرىقشا اسەر ەتىپ وتىر، – دەيدى باۋىرجان سۇلتانوۆ. 
وندىرىستەگى كولەمى شەكتەۋلى مەتالدى الەم­دىك تۇتىنۋدىڭ كۇرت ءوسۋى تاپشىلىققا جانە كۇرت قىمباتتاۋىنا الىپ كەلدى. ارزان مە­تالل سىنىقتارىنىڭ جەڭىل الىناتىن قو­رى، نەگىزىنەن، تاۋسىلدى. وسىعان بايلا­نىس­تى مەتالل، جوڭقا سياقتى قالدىق ءتۇر­لە­ءرى ەكونوميكالىق تارتىمدىلىققا يە بو­لا باستادى. ارينە، جوڭقانى قايتا وڭدەۋ ءما­سەلەسى كەشە دە قولدانىستا بولعان، ءبىراق ون­دا قاجەتسىز قالدىقتى پايدالانۋ ەمەس، ودان قۇتىلۋدى كوزدەيتىن. مۇنىڭ سەبەبى باس­­تاپقى مەتالل باعاسىنىڭ بارىنشا ءتو­مەن بولۋى، بالقىتۋ ورىندارىنا تاسىمال­داۋ شىعىندارىنىڭ جوعارى بولۋى، سا­پا­سى­نىڭ تومەندىگى مەن جوڭقالاردىڭ لا­­­­س­تىعى، سونداي-اق بالقىتۋ كەزىندەگى جا­عىم­­سىز ءيىس. 
– سوڭعى جىلدارى الەمدە مەتالدى پاي­دا­لانۋدىڭ تۇراقتى ءوسۋ ءۇردىسى ساقتالۋدا. بۇل جاعداي، ارينە، شيكىزات باعاسىنىڭ ءوسۋى­نەن بايقالا باستادى. سوندىقتان مە­تال­دى قايتا وڭدەۋگە ينۆەستيسيالار سالۋ وزەك­ءتى بولۋدا. الايدا پروبلەمالار دا بار. ءبى­ءرىن­ءشى كەزەكتە، مەرزىمى وتكەن مەتالى كوپ بۇيىمدار مەن كونسترۋكسيالارعا دەگەن سۇ­رانىستىڭ ءوسۋى. وسىعان بايلانىستى شي­كىزات بازاسىن تولىقتىرۋ وبەكتىسى رەتىندە ءوڭ­دەلگەن مەتالل قالدىقتارى – مەتالل جوڭ­قالارعا باسىمدىق بەرىلە باستادى. ونەر­كاسىپتىك مەتالل الۋ ءۇشىن جوڭقانى شي­كىزات رەتىندە پايدالانۋ كوپ جىلدار بويى ەكونوميكالىق جاعىنان ورىنسىز بو­لىپ كەلدى. ونىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بار. ءبى­رىنشىدەن، مەتالعا قاجەتتىلىك، ناتيجە­ءسىن­دە شيكىزاتتىڭ باعاسى تىم تومەن بولدى. ەكىنشىدەن، مەتالل جوڭقالارىنىڭ لاس­تى­عىمەن سيپاتتالادى. سالدارىنان، قايتا ءوڭ­دەۋ شىعىندارى بالقىتىلعان مەتالدان الىن­عان ءونىمدى ساتۋمەن ءوزىن اقتاي الادى. الايدا بۇگىندە جاعداي تۇبىرىنەن وزگەرگەن. جاڭا كاسىپورىننىڭ قۋاتى جىلىنا مەتالل سىنىقتارىن 30 مىڭ توننا وڭدەۋگە ءمۇم­كىن­دىك بەرەدى. زاۋىتتىڭ جاڭالىعى – مە­تالل قالدىقتارىن قايتا وڭدەپ، ونى كادەگە اسىرۋ­دا. ءىس جۇزىندە بارلىق وتاندىق مەتال­دار جانە ولاردان جاسالعان بۇيىمدار ەكس­پورت­تالادى وندىرىلەتىن جانە وندىرىستىك شەت­ەلدە جوعارى ايىرباستاۋ بولىپ تابى­لا­دى، – دەيدى باۋىرجان سۇلتانوۆ.