تاياۋدا الماتىدا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراجايىندا جاس فوتواۋەسقوي مارات جانەركە مارات قىزىنىڭ «تۋعان جەرىم – اتامەكەنىم!» اتتى تۇڭعىش فوتوكورمەسىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى. وندا تۋعان جەردىڭ تابيعاتى، ەكولوگيالىق تازالىق، تابيعات الەمىنە سۇيىسپەنشىلىك پاش ەتىلگەن.

كورمەنىڭ اشىلۋ راسىمىندە  ق ر مەملەكەتتىك ورتالىق مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى راشيدا ەرىم قىزى حاريپوۆا قۇتتىقتاۋ سوزىندە جانەركە ماراتقىزىنا شىعارماشىلىق تابىس تىلەپ، ىزگى تىلەكتەرىن ارنادى.

«بۇگىنگى وتكىزىلىپ وتىرعان كورمە الەمدەگى فوتو ءىسىنىڭ 200 جىلدىعىنا ارنالىپ وتىر. «تۋعان جەرىم – اتامەكەنىم!» دەگەن اتپەن كورەرمەنگە جول تارتقان كورمەگە تۋعان جەردىڭ تاماشا كورىنىستەرى قويىلىپتى. ءار فوتوسۋرەتتەن اۆتوردىڭ ىشكى جان دۇنيەسىن كورۋگە بولادى. ءار سۋرەت ءوزى ءۇشىن ءوزى سويلەپ تۇر. ءبىز جانەركەدەي شىعارماشىلىقتى وتانشىلدىقپەن بايلانىستىرىپ، العا ۇمتىلعان جاستارعا تەك ريزاشىلىعىمىزدى بىلدىرەمىز. ءبىزدىڭ مۋزەيىمىزدە جاسوسپىرىمدەر، بالالار شىعارماشىلىعىنا كوپ كوڭىل بولىنەدى. ونى ءبىزدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشالارىمىزدان دا كورۋگە بولادى. قازاق مۇراجاي ءىسىنىڭ قاراشاڭىراعى بولىپ تابىلاتىن ورتالىق مۋزەي تالاي تالانتتى جاستىڭ قاناتىن قاتايتىپ، ونەر تۋىندىلارىن كوپشىلىككە تانىستىردى. وتانىن سۇيگەن ونەرلى جاندارعا ءبىزدىڭ ەسىگىمىز اركەز اشىق. جاستارىمىز ونەرىمەن ەلىمىزدى الەمگە تانىتا بەرسىن!» – دەپ تىلەگىن اياقتادى ىسكەر باسشى.

سونداي-اق سالتاناتتا جازۋشى-پۋبليسيست، پەداگوگيكالىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، پروفەسسور مارات توقاشبايەۆ تا جانەركەگە جۇرەكجاردى تىلەكتەرىن ارنادى.

«بۇگىندە ءار ادامنىڭ قولىندا گادجەت بار. قالاعان ساتىندە سۋرەتكە ءتۇسىرۋ مۇمكىندىگىنە يە. ءبىراق ونى ونەر رەتىندە تانۋ، تۇسىرە ءبىلۋ ول – ۇلكەن شەبەرلىك. «Nikon فوتواپپاراتىن ساتىپ الۋ ءسىزدى فوتوگراف ەمەس، ونىڭ يەسى ەتەدى» دەگەن ەكەن بىرەۋ. دەمەك، قولىڭداعى قۇرالىڭدى دۇرىس پايدالانۋ ارقىلى سەن تابيعاتتى، ادامدى، زاتتى سويلەتەسىڭ. سودان بارىپ مىنە، ءدال بۇگىنگى كۇنى 200 جىل تولىپ وتىرعان فوتو ونەرى پايدا بولعان. جانەركە، سەنىڭ سۋرەتتەرىڭدە سەزىم بار، تەرەڭ وي بار. شىعارماشىلىعىڭ ورلەي بەرسىن! الداعى كۇندەرى سەنى الەمدىك ونەر ساحناسىنان كورەيىك»، – دەدى بەلگىلى پۋبليسيست جاس تالانتقا ارناعان جىلى لەبىزىندە.

ق ر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى، قازاق ونەرىنىڭ قايراتكەرى ساعيدوللا احتانوۆ: «جانەركە، العاشقى قادامىڭ قۇتتى بولسىن! فوتوعا ءتۇسىرۋ دە – ۇلكەن ونەر. وتكەن عاسىردىڭ فوتو شەبەرى انري كارتە-برەسسون: «سۋرەتكە ءتۇسىرۋ ارقىلى سەن ءبىر سەكۋندتا كارتينانى سالاسىڭ» دەگەن ەكەن. سول ايتپاقشى جانەركە سەنىڭ تابيعاتتى سۋرەتكە تۇسىرۋىڭدە نازىك تالعام مەن ءارى عاجايىپ ءساتتى ۇستاي العاندىعىڭ كورىنىس تاپقان. سۋرەتكە ءتۇسىرۋ – فوتواپپاراتتىڭ جىلدامدىعى ەمەس، ول سەزىمنىڭ تەرەڭدىگىندە، سول تەرەڭدىك سەنىڭ ءار كارتيناڭدا سەزىلىپ تۇر. شىعارماشىلىعىڭ شىڭدالا بەرسىن! وتانىن سۇيەر سەن سەكىلدى تالانتتى دا، تالاپتى جاستار كوپ بولسىن!» – دەپ ىزگى تىلەگىن اياقتادى بەلگىلى سۋرەتشى.

سونداي-اق سالتاناتتى شارادا ق ر ءبىلىم سالاسىنىڭ ۇزدىگى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور گاۋھار بالتابايەۆا، ىلە اۋداندىق تىلدەردى دامىتۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى باقىتگۇل كارشالوۆا ىزگى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى.

كورمەگە قويىلعان فوتوسۋرەتتەر مۇراجايعا كەلگەن مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا قىزىعۋشىلىق تۋعىزدى.

جانەركە مارات – 2004 جىلى الماتى قالاسىندا تۋعان. 2022 جىلى ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى مامانداندىرىلعان مەكتەپ-گيمنازياسىن «التىن بەلگى» جانە «ەل تاڭداۋى» مەدالدارىمەن بىتىرگەن. رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق ءپان بايقاۋلارىنىڭ بىرنەشە رەت جەڭىمپازى بولعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسى يۋنەسكو كلۋبتار فەدەراسياسىنىڭ مۇشەسى، حالىقارالىق عىلىمي جوبالار بايقاۋىنىڭ جۇلدەگەرى.  ونداعان ماقالاسى رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا جارىق كوردى. تاريح سالاسى بويىنشا جازعان زەرتتەۋ ماقالاسى كىشى عىلىم اكادەمياسىنىڭ وقۋشىلار اراسىنداعى 2018 جىلى وتكىزىلگەن رەسپۋبليكالىق بايقاۋىندا 1-ورىنعا يە بولدى. سونداي-اق تالاپتى جاس تاريح، فيلوسوفيا، ەكولوگيا جانە فوتوونەر سالاسىمەن اينالىسقاندى ۇناتادى.

راۋشان بەكتەن