27 اقپان حالىقارالىق وپتيميستتەر كۇنى. وپتيميزم تەورياسى ومىردەن جاقسىلىق كۇتۋگە شاقىرادى. ولار ومىرگە وڭ كوزبەن قارايتىندار. الايدا تاعدىر تالكەگىنە تۇسكەندە ومىرگە وڭ كوزبەن قاراۋ مۇمكىن بە؟
كونسلاگەردە ازاپقا تولى 3 جىلىن وتكىزگەن بەلگىلى پسيحوتەراپيەۆت ۆيكتور فرانكل ءومىردىڭ ەڭ ازاپتى كۇندەرىندە دە قايعى-مۇڭنان ارىلۋعا بولاتىنىن ايتادى. فرانكلدىڭ تەورياسىندا وپتيميزم – ادامنىڭ سانالى تاڭداۋى. جاعدايدى وزگەرتە الماساڭ، جاعدايعا دەگەن قارىم-قاتىناسىڭدى وزگەرت.
فرانكلدىڭ ءوپتيميزمىن «تراگەديالى وپتيميزم» دەپ تە اتايدى. ول تۇتقىنداردىڭ ازاپپەن ولگەنىن كۇن سايىن كورىپ جۇرسە دە، لاگەردەن ءتىرى شىققان از ادامىنىڭ ءبىرى.
فرانكل ءوز ەڭبەكتەرىندە «تۇتقىنداردى كوپشىلىگى فيزيكالىق قورلاۋدان گورى رۋحاني كۇيرەۋدەن كوبىرەك قازا تاپتى» دەپ جازادى. ونىڭ تەورياسىنا سالساق، باسقا تۇسكەن قىل بۇراۋدان قۇتقاراتىن كۇش-قايراتتى ءار ادام ءوز ىشىنەن تاپقاندا، كەز-كەلگەن قيىندىقتى جەڭۋگە بولادى. كۇرەستە جەڭىستەن بۇرىن كۇرەسۋگە تۇرارلىق ءماننىڭ بولۋى ماڭىزدى. فرانكل لاگەر ازابىن تارتىپ جاتقاندا، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا اسكەر شەبىندە بولىپ، ءولىم اراسىنان امان كەلگەن حەمينگۋەي دە «ادامدى جويىپ جىبەرۋگە بولادى، ءبىراق ونى جەڭۋ مۇمكىن ەمەس» دەپ تۇيەدى.
الىسقا بارماي-اق الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا كوز جۇگىرتسەك، ولاردىڭ كۇرەسكە تولى جولدارىنان دا فرانكل ايتقان تراگەدياعا تولى ءوپتيميزدى بايقاۋعا بولادى. الاشتىقتار زاماننىڭ تارلىعىنا كۇيىنگەنىمەن، زاماناعا زارىن ايتىپ وتىرماي، ءارقاشان تىنىمسىز ارەكەت ەتكەنى بارشاعا ءمالىم. ءتىپتى، تۇرمەدە وتىرىپ «قازاقشا-ورىسشا سوزدىك» جازعان ءمىرجاقىپقا قاراپ، قازىرگى بەيبىت زاماندا ءجيى ايتىلاتىن «دەپرەسسيا، سترەسس» اتاۋلى ول زاماندا بولماعان با دەرسىڭ.
ال ءاليحان بوكەيحان ۇلى رەپرەسسيادان امان شىقپاسىن بىلسە دە، ءمىرجاقىپ پەن احمەتكە تۇرمەدەن جولداعان حاتتارىندا: «الدا ءالى كۇندى كورەتىن ۇرپاق كەلەدى. سول ۇرپاق سەندەردى ۇلكەن ريزاشىلىقپەن، ۇلكەن قۇرمەتپەن ەسكە الاتىن بولادى. كۇرەس جولىنا تۇسكەندەرىڭە وكىنبەڭدەر...» دەپ جازىپتى. ساياز ساياساتتىڭ كەسىرىنەن كۇرەسى اياقسىز قالىپ بارا جاتسا دا، ارىستارىمىزدى كەلەشەكتەن كۇدەر ۇزگىزبەگەن ءۇمىت فرانكلدىڭ تىلىمەن ايتقاندا «ۇلى ءمان»، تراگەديالى وپتيميزم بولسا كەرەك.
پىكىر قالدىرۋ