1 ماۋسىم – دۇنيەجۇزىلىك بالالاردى قورعاۋ كۇنى. اق نايزانىڭ ۇشىمەن، اق بىلەكتىڭ كۇشىمەن شەكاراسىن شەگەندەگەن قازاق ومىرىندە بالانىڭ ورنى ەرەكشە. بالا–ۇرپاقتىڭ جالعاسى. ءتىپتى، قازاق ارتىندا ۇرپاعى قالماعان ادامدى جەرلەگەندە قابىرىنە قارا قازان توڭكەرىپ قويعان. ونىسى بۇل ادامنىڭ وتى ءوشتى، شىراعى ءسوندى، ارتىندا قازان اسار ۇرپاعى جوق دەگەنى.
بالالى ءۇي – بازار، بالاسىز ءۇي – قۋ مازار. الايدا سول بالا اتا–اناعا نە ءۇشىن كەرەك؟ بۇل جايىندا حاكىم اباي ونىنشا قارا سوزىندە بىلاي دەيدى:
"بىرەۋلەر قۇدايدان بالا تىلەيدى. ول بالانى نە قىلادى؟ ولسەم ورنىمدى باسسىن دەيدى، ارتىمنان قۇران وقىسىن دەيدى، قارتايعان كۇنىمدە اسىراسىن دەيدى. وسىدان باسقاسى بار ما؟
بالام ورنىمدى باسسىن دەمەك نە ءسوز؟ وزىڭنەن قالعان دۇنيە يەسىز قالار دەيسىڭ بە؟ قالعان دۇنيەنىڭ قامىن سەن جەمەك پە ەدىڭ؟ ءولىپ بارا جاتقاندا وزگەدەن قىزعانىپ ايتقانىڭ با؟ بالانىڭ جاقسىسى - قىزىق، جامانى - كۇيىك، نە ءتۇرلى بولارىن ءبىلىپ سۇرادىڭ؟ دۇنيەدە ءوزىڭنىڭ كورگەن قورلىعىڭ از بولدى ما؟ ءوزىڭنىڭ قىلعان يتتىگىڭ از بولدى ما؟ ەندى ءبىر بالا تۋعىزىپ، ونى دا يت قىلۋعا، وعان دا قورلىق كورسەتۋگە مۇنشا نەگە قۇمار بولدىڭ؟
ارتىمنان بالام قۇران وقىسىن دەسەڭ، تىرلىكتە ءوزىڭنىڭ جاقسىلىق قىلعان كىسىڭ كوپ بولسا، كىم قۇران وقىمايدى؟ ەگەر جامانشىلىقتى كوپ قىلعان بولساڭ، بالاڭنىڭ وقىعان قۇرانى سەنى نەگە جەتكىزەدى؟
قارتايعاندا اسىراسىن دەسەڭ، و دا - ءبىر بوس ءسوز. اۋەلى - ءوزىڭ قارۋىڭ قايتارلىق قارتايۋعا جەتەمىسىڭ، جوق پا؟ ەكىنشى - بالاڭ مەيىرىمدى بولىپ، اسىرارلىق بولىپ تۋا ما، جوق پا؟ ءۇشىنشى - مالىڭ بولسا، كىم اسىرامايدى؟ مالىڭ جوق بولسا، قاي اسىراۋ تولىمدى بولادى؟ بالانىڭ مال تابارلىق بولارى، مال شاشارلىق بولارى - ول دا ەكى تالاي.
حوش، قۇداي تاعالا بالا بەردى، ونى ءوزىڭ جاقسى اسىراي بىلەسىڭ بە؟ بىلمەيسىڭ. اۋەلى ءوز كۇناڭدى ءوزىڭ كوتەرگەنىڭمەن تۇرماي، بالاڭنىڭ كۇناسىنە تاعى دا ورتاق بولاسىڭ. اۋەلى بالاڭدى ءوزىڭ الدايسىڭ: "انە، ونى بەرەم، مىنە، مۇنى بەرەم" دەپ. باسىندا بالاڭدى الداعانىڭا ءبىر ءماز بولاسىڭ. سوڭىرا بالاڭ الدامشى بولسا، كىمنەن كورەسىڭ؟ "بوقتا!" دەپ، بىرەۋدى بوقتاتىپ، "كاپىر - قياڭقى، وسىعان تيمەڭدەرشى!" دەپ، ونى مازاتتاندىرىپ، ابدەن تەنتەكتىككە ۇيرەتىپ قويىپ، ساباققا بەرگەندە، مولدانىڭ ەڭ ارزانىن ىزدەپ، حات تانىسا بولادى دەپ، قۋ، سۇم بول دەپ، "پالەنشەنىڭ بالاسى سەنى سىرتىڭنان ساتىپ كەتەدى" دەپ، ءتىرى جانعا سەندىرمەي جات مىنەز قىلىپ، وسى ما بەرگەن ءتالىمىڭ؟ وسى بالادان قايىر كۇتەسىڭ بە؟"
سوندا ادامعا بالا نە ءۇشىن كەرەك؟ ءوزىنىڭ ورىندالماي قالعان ارمانىن ورىنداۋ ءۇشىن بە؟ جالاقىسى جوعارى ماماندىقتا وقىپ، ەلگە ماقتان ەتۋ ءۇشىن بە؟ جاۋابىن تاعى دا ابايدان تابامىز:
ادامنىڭ ءبىر قىزىعى – بالا دەگەن،
بالانى وقىتۋدى جەك كورمەدىم.
بالامدى مەدرەسەگە ءبىل دەپ بەردىم،
شەن السىن، شەكپەن كيسىن دەپ بەرمەدىم.
بالا–ءومىردىڭ تارتقان سىيى، ال اتا انانىڭ مىندەتى ونىڭ ومىرىنە يەلىك ەتۋ ەمەس، بالاسىن قوعامعا پايدالى، ءبىلىمدى ءارى باقىتتى ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ عانا سياقتى.
پىكىر قالدىرۋ