الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا تيميريازيەۆتىڭ اتىمەن اتالاتىن ۇلكەن كوشە بار. ءبىراق بۇل تيميريازوۆتى ءبىرىمىز بىلسەك، ءبىرىمىزدىڭ بىلمەيتىنىمىز راس. دارداي كوشەمىزگە كەزىندە تيميريازيەۆ دەگەننىڭ ەسىمى بەرىلگەن ەكەن. ال قازاق تاريحىنداعى سانسىز ۇلى تۇلعالاردى ايتپاعاندا، تاۋەلسىزدىكتىڭ قوس تارلانى التىنبەك سارسەنبايەۆ پەن پەن زامانبەك ءنۇرقادىلوۆتىڭ اتىنا ءالى ءبىر كوشە بۇيىرمادى. قاستاندىقپەن قازا تاپقان قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلدارىنا كوشە بۇيىرۋ لايىق بولماعانى ما؟
ول ازداي ەلىمىزدە كليمەنت تيميريازيەۆكە تەك كوشە عانا ەمەس، سقو-داعى قىزىلجاردا بىلدەي ءبىر اۋداننىڭ اتى بەرىلگەن. بىلتىر ول اۋدانعا جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆتىڭ اتىن بەرۋ ماسەلەسى تۇرعىندار اراسىندا داۋىسقا سالىنعان. 6163 ادامنىڭ 95 پايىزى ءسابيت مۇقانوۆقا داۋىس بەرسە، 5 پايىزى تيميريازيەۆكە داۋىس بەرگەن. ءبىراق سوندا دا اۋداننىڭ اتى تيميريازيەۆتىڭ اتىندا قالعان.
ءاي، تيميريازيەۆ دەگەن كىم ەدى سونشا، دەگەن سۇراققا كەلسەك:
بىرىنشىدەن، ول رەسەيدەن شىققان جاراتىلىستانۋ سالاسىندا جاڭالىق اشقان العاشقى عالىم ەكەن.
ءيا، عالىم دەلىك. ءبىراق ول قازاقستانعا، قازاققا قانداي ەڭبەك ەتتى؟
مەيلى، عىلىم سالاسىندا جاڭالىق اشقانى ءۇشىن ماقتاپ، ماداقتاۋعا بولار. ءبىراق قازاق ەلى ءۇشىن، ۇلتىمىز ءۇشىن كۇرەسىپ، ەڭبەك ەتكەن ءوزىمىزدىڭ دە ۇلى تۇلعالارىمىز تولىپ تۇرعاندا، قازاققا تۇك قاتىسى جوق، ءتىپتى ومىرىندە قازاق ۇلتىن قۇلاعى ەستىمەي كەتكەن، اياعى جەرىمىزگە تيمەگەن شەتەلدىك عالىمنىڭ اتىنا الماتىنىڭ ۇلكەن كوشەسىنەن نەگە ات بەرىلەدى؟
بۇل ماسەلەگە قاتىستى ساياساتكەر، جۋرناليست مارات ءبايدىلدا ۇلى بىلاي دەدى:
– تيميريازيەۆ دەگەن ورىس عالىمىنىڭ قازاققا تۇك تە قاتىسى جوق. سوناۋ 30-40 جىلداردا نەبىر اۋىلشارۋاشىلىق ماماندارى ونى وقىسا، وقىعان شىعار. ءبىراق تاۋەلسىز قازاقستانعا اتىن بەرەتىندەي ەڭبەگى جوق. سوندىقتان ول كوشەنىڭ اتىن قازاقىلاندىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. تەك ول عانا ەمەس، تيميريازيەۆ سەكىلدى تولىپ جاتقان كوشەلەردىڭ بارلىعىنىڭ اتىن قازاقشالاۋ كەرەك. نەگىزىندە تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى وتارسىزداندىرۋ (دەكولينيزاسيا)، سوۆەتسىزدەندىرۋ (دەسوۆەتيزاسيا) قۇبىلىسى ءجۇرۋى كەرەك ەدى. وسىنداي قۇبىلىستاردىڭ ورىن الماۋىنىڭ سالدارىنان ءالى كۇنگە دەيىن كەشەگى وتارلاۋشى جۇيەنىڭ ىقپالىمەنەن ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىز. بۇل تاۋەلسىز قازاقستان ءۇشىن ۇيات، ازات قازاقستان ءۇشىن ابىرويسىز ارەكەت. بۇلاردىڭ بارلىعىن توقتاتىپ، جونگە سالۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن، – دەيدى ساياساتكەر.
پىكىر قالدىرۋ