الماتىنىڭ كەپتەلىسىندە قىرقىسىپ، سابىلىپ جۇرەتىن حالىق. اقىرى ولىمگە دە جەتتى. الماتى مەن ونداعى كۇن ساناپ كوبەيىپ جاتقان حالىقتىڭ باسىنا بۇل زاۋال تۇسكەلى قاي زامان. بۇل ماسەلەلەردى شەشۋگە ۇكىمەت قۇلىقسىز. ءۇش ادامنىڭ ءولىمى مەن جولعا 100 تەڭگە تولەۋگە ايانعان باسبۇزاردى قوسا ەسەپكە العاندا، ءتورت شاڭىراق جاپا شەكتى.

سىرت قاراعاندا، جول اپاتىنا ءبىر عانا ادام كىنالى. انىعىندا بۇعان كوپتەگەن فاكتور سەبەپكەر. اۆتوبۋستا جۇرگىزۋشىنى جۇدىرىق الا جۇگىرەتىن جولاۋشىدان قورعايتىن قورشاۋ جوق. ونداي تەك تروللەيبۋستا بار. كەشكى قاربالاس كەزىندە الماتى اۆتوبۋستارىنا سىعىلىسىپ كىرسەڭىز، شىنايى قازاقستانعا تاپ بولاسىز. جۇرگىزۋشى مەن جولاۋشى جانجالى ءبىرىنشى رەت ورىن الىپ وتىرعان جوق. كەپتەلىستە حالىق بىر-بىرىمەن ۇرىسىپ ۇيرەنىپ العان.

ەكىنشى ماسەلە، ايالدامادا حالىقتىڭ قۇمىرسقاداي قۇجىناپ تۇرۋىنىڭ سەبەبى، اۆتوبۋس تاپشىلىعى. جۇمىس پەن ءۇيىنىڭ اراسىندا شاپقىلاعان ادامدار كولىك كۇتىپ ەنتەلەپ، جولعا شىعىپ الادى. اۆتوبۋس كەلىپ سوققاندا جولدا تۇرعاندار ەس جيىپ تا ۇلگەرمەدى.

قوعامدىق كولىكپەن جۇرەتىن ادام سانى ازايمايدى، تەك كوبەيە بەرەدى. اكىمدىك بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جاڭا كولىكتەر الدىردى. ءبىراق ودان اۆتوبۋس سانى پالەندەي كوبەيە تۇسپەدى، تەك ەسكى دەپ تانىلعانداردىڭ ورنىن الماستىردى. «اۆتوبۋس زيراتىندا» 800-دەن استام اۆتوبۋس تۇر. ەڭ ەسكىسى 2010 جىلى، جاڭالارى 2018 جىلى اكەلىنگەن. نە دەگەن ساپاسىز تەحنيكا دەسەڭىزشى. بۇل اۆتوبۋستار جۇرۋگە جارامسىز جانە جوندەۋگە كەلمەيدى ەكەن.

قىزىق، جىل سايىن اۆتوبۋس ساتىپ الۋدان جالىقپايدى، ءبىراق سوندا دا قاشان قاراساڭ اۆتوبۋس تاپشى. ساياساتكەر سانجار بوقايەۆ مۇنى جۇيەلى جەمقورلىق دەپ باعالايدى:

– باۋىرجان بايبەك الماتىعا اكىم بولعان كەزدە اۆتوبۋس جانە تروللەيبۋس اۆتوپاركىن «Green bus سompany» اتتى شىمكەنتتىك كۇماندى ءبىر كومپانياعا تابىستاعان. كەيىن ترامۆاي جولىن جويىپ، 1113 جاڭا اۆتوبۋستى جوعارى باعامەن ساتىپ الدى. قۇنى 83 400 دوللار سۇراتىن كولىكتىڭ باعاسى بىزگە كەلگەندە بەلگىسىز سەبەپپەن 164 000 دوللار بولىپ كەتەدى. سولاي 200 اۆتوبۋس ەكى ەسە قىمبات باعاعا ساتىپ الىندى. 2019 جىلى بۇلار ەسەپتەن شىعارىلىپ، سول جىلى قايتادان الدىرتادى. سول جاپ-جاڭا اۆتوبۋستار دا ەكى جىلدان كەيىن جارامسىز دەپ تابىلعان. كومپانيا كەيىن بانكروت دەپ تانىلىپ، ۇكىمەتكە ءبىر تيىن دا قايتارمادى. شەتەلدىك تاجىريبەگە سۇيەنسەك، ءبىر اۆتوبۋس كەمىندە 7 جىل قىزمەت ەتۋگە جارايدى. ال بىزدە جوندەۋگە بەرىلمەي، تىكەلەي تۇراققا جىبەرىلەدى، دەيدى ول.

ەڭ اۋىر ماسەلە، قازاقستانداعى حالىقتىڭ كەدەيلىگى. اش ادام اشۋلانشاق بولماعاندا قايتەدى. حالىقتىڭ 84 پايىزىنىڭ باسىندا قارىزى بار!

قازاقتىڭ ايەلى وتباسىن اسىرايمىن دەپ اۆتوبۋس جۇرگىزىپ ءجۇر. قانشا جۇمىس ىستەسە دە، جاعدايى ءبىر جاقسارماي-اق قويعان، جالىققان، ابدەن تارىققان، قالاعا كەلىپ، ولمەستىڭ كۇنىنە تاپ بولعان كەدەي قازاق. بۇل ءوزى قاشانعا سوزىلادى ەكەن؟

بيلىك حالىقتىڭ شىنايى جاعدايىنا نازار اۋدارۋى ءۇشىن ءالى قانشا ادام قۇربان بولۋى كەرەك؟