عىلىم مەن ءبىلىم بەرۋدەگى وڭ وزگەرىستەردىڭ باستالۋى 2019 جىلعا كەلەدى. سول جىلى "الىپپە" قازاقستاندىق مەكتەپتەرگە ورالدى جانە "ۇشتىلدىلىك" تۇجىرىمداماسى بالانىڭ جاسىنا سايكەس وزگەرتىلدى. پەداگوگ مارتەبەسى زاڭمەن بەلگىلەنىپ، مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسى وسە باستادى. ءقازىر جوعارى ءبىلىم مەن عىلىم جەكە مينيسترلىككە، مەكتەپ پەن بالاباقشاعا-باسقا مينيسترلىككە جاتادى. Kazinform اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى وسىنداي ەلەۋلى تەندەنسيالارمەن باستالعان رەفورمالاردىڭ ەلدەگى سوڭعى بەس جىلداعى عىلىمنىڭ دامۋىنا قالاي اسەر ەتكەنىنە شولۋ جاسادى.
عىلىمعا بولىنەتىن قاراجات قانشا ءوستى؟
وتكەن جىلى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك-كونسترۋكتورلىق جۇمىستارعا بيۋدجەتتەن 172،6 ملرد تەڭگە ءبولىندى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، 2023 جىلى ەلدىڭ جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ كولەمى 120 ترلن 561 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ياعني مەملەكەت جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 0،14% -. عىلىمي جوبالارعا ءبولدى. بۇل كورسەتكىش سوڭعى 5 جىلدا ايتارلىقتاي جاقساردى دەپ ايتۋعا بولمايدى. 2019، 2022 جىلدارى زەرتتەۋ جوبالارىنا بولىنگەن قاراجات كولەمى ءجىو — ءنىڭ 0،12% - نا، 2020، 2021، 2023 جىلدارى-0،12% - عا تەڭ بولدى. ءبىراق بۇل جەردە عىلىم سالالارىنا بولىنگەن قاراجات تۇراقتى تۇردە ءوسىپ كەلەدى دەپ ايتۋ ماڭىزدى:
— 2019 جىلى 82،3 ملرد تەڭگە
— 2020 جىلى 89 ملرد تەڭگە
— 2021 جىلى 109،3 ملرد تەڭگە
— 2022 جىلى 122 ملرد تەڭگە
— 2023 جىلى 172،6 ملرد تەڭگە.
عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى ق ر جوعارى ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋدىڭ 7 جىلدىق تۇجىرىمداماسى بويىنشا 2029 جىلعا قاراي عىلىمعا جۇمسالعان قاراجات كولەمىن جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 1%-نا دەيىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ 2029 جىلعا قاراي ءجىو-نى 450 ملرد دوللارعا دەيىن ۇلعايتا وتىرىپ، قازاقستان ەكونوميكاسىن ەكى ەسەگە ارتتىرۋ مىندەتىن قويدى. اعىمداعى ۆاليۋتا باعامىنا سۇيەنە وتىرىپ، 2029 جىلعا قاراي عىلىمعا ارنالعان بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ كولەمى 2،1 ترلن تەڭگەنى قۇراۋى ءتيىس.
عىلىمي دارەجە ءۇشىن قانداي سىياقىلار تولەنەدى؟
2024 جىلعى 6 مامىردا "عىلىم تۋرالى"، "ءبىلىم تۋرالى" زاڭدارعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى، جوعارى وقۋ ورىندارى مەن عىلىمي ۇيىمداردا جۇمىس ىستەيتىن عالىمداردىڭ عىلىمي اتاقتارىنا قوسىمشا اقىلار مولشەرى 25، 42 جانە 50 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىن ۇلعايتىلدى:
- عىلىم كانديداتى، فيلوسوفيا دوكتورى (PhD) جانە بەيىنى بويىنشا دوكتور عىلىمي دارەجەسى بار قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور (دوسەنت) دارەجەسى ءۇشىن-17 اەك (2024 جىلى 62 764 تەڭگە)؛
- فيلوسوفيا دوكتورى (PhD)، بەيىنى بويىنشا دوكتور، عىلىم كانديداتى جانە قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور (دوسەنت) عىلىمي اتاعىنىڭ بولۋى ءۇشىن-25 اەك (92 300 تەڭگە)؛
- عىلىم دوكتورى دارەجەسىنىڭ جانە قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور (دوسەنت) عىلىمي اتاعىنىڭ بولۋى ءۇشىن-42 اەك (155 064 تەڭگە)؛
- فيلوسوفيا دوكتورى (PhD)، بەيىنى بويىنشا دوكتور، عىلىم كانديداتى، عىلىم دوكتورى جانە پروفەسسور عىلىمي اتاعى ءۇشىن-50 اەك (184 600 تەڭگە).
پىكىر قالدىرۋ