مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى حالىققا  جولداۋىندا ستراتەگيالىق مىندەت قويدى – ادامي كاپيتالعا جۇيەلى ينۆەستيسيالار ارقىلى ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋ. بۇل تاپسىرما ۇكىمەت اتقارىپ جاتقان كەشەندى جۇمىستىڭ نەگىزىنە اينالدى. ول بارشاعا قولجەتىمدى ءارى زاماناۋي ءبىلىم بەرۋگە جانە عىلىمي ورتا قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان. جۇيە مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدەن باستاپ الدىڭعى قاتارلى زەرتتەۋلەردى قولداۋعا دەيىنگى بارلىق ساتىنى قامتيدى. وسى ارقىلى ەلدىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن بەرىك نەگىز قالانىپ، قازاقستاننىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى ۇزاق مەرزىمدى باسەكەگە قابىلەتتىلىگى نىعايادى جانە ءاربىر ازاماتتىڭ ءومىر بويى دامۋىنا جاعداي جاسالادى.

قولجەتىمدى جانە ساپالى ءبىلىم بەرۋ: بالاباقشادان باستاپ حالىقارالىق وليمپيادالارعا دەيىن

ادام كاپيتالىن دامىتۋعا نەگىز ەرتە جاستان قالانادى. سول سەبەپتى ۇكىمەت مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، ءار بالاعا بولاشاقتا تابىستى بولۋعا تەڭ مۇمكىندىك جاساۋدى كوزدەپ وتىر. بۇگىندە قازاقستاندا 11،8 مىڭ مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىم جۇمىس ىستەيدى. ولاردا 1 ملن-نان استام بالا تاربيەلەنىپ جاتىر: 470 مىڭ بالا – مەملەكەتتىك، ال 540 مىڭنان استامى – جەكەمەنشىك بالاباقشالاردا. جاڭا بالاباقشالار اشۋ جانە زاماناۋي قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرىن ەنگىزۋدى قامتيتىن جۇيەلى جۇمىستىڭ ارقاسىندا 2–6 جاس ارالىعىنداعى بالالاردى قامتۋ دەڭگەيى 93،1%-عا جەتىپ، جىل سوڭىنا دەيىن 95%-عا دەيىن وسەدى دەپ جوسپارلانۋدا.

قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن 2023–2027 جىلدارعا ارنالعان كەزەڭدىك جول كارتاسى بەكىتىلگەن. 2025 جىلدىڭ باسىنان بەرى 14،8 مىڭ ورىندىق 195 بالاباقشا اشىلدى. جىل سوڭىنا دەيىن قولدانىستاعى ۇيىمداردى كەڭەيتۋ ارقىلى تاعى 49 مىڭنان استام ورىن قۇرىلادى. سونىمەن قاتار جاڭا تاربيەلىك تاجىريبەلەر دە جولعا قويىلۋدا. قىركۇيەكتەن باستاپ 100 بالاباقشادا 12 مىڭ بالانى قامتيتىن ادال ەڭبەككە باۋلۋ بويىنشا پيلوتتىق جوبا جۇزەگە اسادى. سونداي-اق «بەستەن بۇرىن ۇلگەر» باعدارلاماسى اتا-انالاردى قولداۋعا جانە بالانىڭ وتباسىندا دامۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان.

قازاقستانداعى ورتا ءبىلىم بەرۋ فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىق پەن ءححى عاسىر داعدىلارىن دامىتۋعا باعىتتالعان، بۇل ەلدىڭ PISA حالىقارالىق زەرتتەۋىنىڭ ۇزدىك 50 ەلى قاتارىنا ەنۋىنە ىقپال ەتتى. 

قازاقستاندىق وقۋشىلاردىڭ جەتىستىكتەرى تاڭدالعان باعىتتىڭ دۇرىستىعىن دالەلدەيدى. 2024–2025 وقۋ جىلىندا حالىقارالىق وليمپيادالارعا قاتىسقان ءاربىر ەكىنشى وقۋشى جۇلدەگەر اتاندى. قازاقستاندىق وقۋشىلار بارلىعى 34 حالىقارالىق وليمپيادا مەن بايقاۋدا 1000-نان استام مەدال، ونىڭ 193ء-ى التىن يەلەندى. 2025 جىلى حالىقارالىق جارىستارعا قاتىسقان 31 وقۋشىنىڭ 27ء-سى جۇلدەگەر اتاندى. اۋىل وقۋشىلارىنىڭ تالانتىن دامىتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلۋدا. اۋىلدىق مەكتەپتەر اراسىنداعى ءىى رەسپۋبليكالىق وليمپيادا جەڭىمپازدارىنىڭ سانى ون ەسەگە ارتتى.

زاماناۋي ينفراقۇرىلىم جانە بارشاعا تەڭ مۇمكىندىكتەر

ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە ءبىلىم ساپاسىنىڭ ءبىرىڭعاي ستاندارتتارىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ بويىنشا اۋقىمدى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. 2025 جىلى قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتقان 232 جاڭا مەكتەپتى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانۋدا، ولاردىڭ جالپى سىيىمدىلىعى – 267 مىڭ ورىن. بۇل ءۇش اۋىسىمدى وقىتۋ ماسەلەسىن شەشۋگە تىكەلەي قادام بولىپ وتىر. سونىمەن قاتار قولدانىستاعى عيماراتتاردى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا: 2025 جىلى 245 مەكتەپتە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلەدى. قوسىمشا 1 مىڭنان استام اۋىل مەكتەبى جاڭعىرتىلادى. 680 ۇيىم ءۇشىن 1،1 مىڭنان استام زاماناۋي پاندىك كابينەت ساتىپ الىنۋدا.

سيفرلاندىرۋداعى ماڭىزدى قادام – مەكتەپ وقۋلىقتارىنىڭ 100%-ىن ينتەراكتيۆتى مازمۇندى ەلەكتروندىق فورماتقا تولىق كوشىرۋ. بۇل وقۋ ۇدەرىسىن اناعۇرلىم يكەمدى ءارى قولجەتىمدى ەتتى.

جۇمىستىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى – ءاربىر بالا ءوزىن قوعامنىڭ تولىققاندى مۇشەسى رەتىندە سەزىنەتىن ينكليۋزيۆتى ورتا قالىپتاستىرۋ. بۇگىندە مەكتەپتەردىڭ 90%-دا ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋگە جاعداي جاسالعان، 85% بالا قاجەتتى قولداۋ الۋدا.

ارنايى ۇيىمداردىڭ جەلىسى كەڭەيتىلۋدە: 508 مەكەمە جۇمىس ىستەيدى، 121 قولداۋ كابينەتى اشىلدى. ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار بالالارعا پەداگوگ-اسسيستەنت، ارنايى پەداگوگ جانە جەكە كومەكشى شتاتتارى ەنگىزىلدى. الداعى ۋاقىتتا ۇزدىكسىز ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق ورتالىعىن قۇرىپ، سونداي-اق «ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالاردى كەشەندى قولداۋ تۋرالى» زاڭ ازىرلەۋ جوسپارلانعان.

تاربيە بەرۋ، قورعاۋ جانە بوس ۋاقىت: بالا باستى نازاردا

پرەزيدەنت تاپسىرمالارىن ورىنداۋ شەڭبەرىندە «قازاقستان بالالارى» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى شەڭبەرىندە «ادال ازامات» ءبىرىڭعاي باعدارلاماسى جاڭارتىلدى، ول ءۇشىن ءبىرىڭعاي قۇندىلىق كەڭىستىگىن قالىپتاستىراتىن ارنايى برەندبۋك ازىرلەندى. سونىمەن بىرگە بالالار قۇقىقتارىن قورعاۋ شارالارى كۇشەيتىلۋدە: قامقورشىلىق ورگاندارى ماماندارىنىڭ سانى ءۇش ەسەگە جۋىق، 303-تەن 896 ادامعا دەيىن ۇلعايدى، بۇل وتباسىلارعا ۋاقتىلى ءارى بىلىكتى كومەك كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. مەكتەپتەردە بۋللينگتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن Kiva جانە «دوسبولLIKE» حالىقارالىق باعدارلامالارى ەنگىزىلۋدە. فيزيكالىق ءقاۋىپسىز ورتا قۇرىلۋدا: ۇيىمداردىڭ 98%-ى تۋرنيكەتتەرمەن، 97%-ى ليسەنزيالانعان كۇزەتپەن، 96%-ى دابىل تۇيمەلەرىمەن قامتىلعان، ال 81%-ى پوليسيانىڭ جەدەل ورتالىقتارىنا قوسىلعان.

دەمالىس – ۇيلەسىمدى دامۋدىڭ ماڭىزدى بولىگى. ەلىمىزدە قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ سالاسى بەلسەندى دامىپ كەلەدى، وندا 3،3 ملن بالانى نەمەسە ولاردىڭ جالپى سانىنىڭ 87،2%-ىن قامتيتىن 2 142 ۇيىم جۇمىس ىستەيدى، بۇل كورسەتكىشتى 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 90%-عا دەيىن جەتكىزۋ جوسپارى بار. 2024 جىلدىڭ جازىندا ۇيىمداستىرىلعان دەمالىسپەن 3،2 ملن بالا قامتىلدى، ونىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك وسال ساناتتاردان 500 مىڭ بالا.

عىلىم جانە تەحنولوگيا: يننوۆاسيالىق بولاشاقتى قالىپتاستىرۋ

ءبىلىم بەرۋگە ينۆەستيسيالاردىڭ قيسىندى جالعاسى ەلدىڭ عىلىمي الەۋەتىن نىعايتۋ بولىپ سانالادى.

ۇكىمەت تولىققاندى يننوۆاسيالىق ەكوجۇيەنى قۇرۋ بويىنشا كەشەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە:زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ سانى وسۋدە (ساتبايەۆ اتىنداعى قازۇتزۋ، ل.گۋميليەۆ اتىنداعى ەۇۋ، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ ۋنيۆەرسيتەتى، اۋەزوۆ اتىنداعى جانە بۋكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتى) جانە مەملەكەت باسشىسىنىڭ جانىنان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى مەن عىلىم جانە تەحنولوگيالار جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەس قۇرىلدى.

 عالىمداردى قولداۋ ءۇشىن ناقتى شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا: 2024 جىلدىڭ باسىنان بەرى ولاردىڭ جالاقىسى 18%-عا ءوستى، ال عىلىمي اتاقتار ءۇشىن بەرىلەتىن ۇستەمەاقىلار 20 اەك-كە (قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور، PhD ءۇشىن) جانە 50 اەك-كە (پروفەسسور ءۇشىن) جەتتى. جوبالاردى باعالاۋ ءۇشىن TRL حالىقارالىق ستاندارتىن ەنگىزەتىن «عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلداندى. عىلىمدى قارجىلاندىرۋ 3،3 ەسە ءوستى، بۇل 800-دەن استام عالىمدى الەمنىڭ جەتەكشى ورتالىقتارىنا تاعىلىمداماعا جىبەرۋگە جانە عىلىمي جابدىقتاردىڭ 14%-ىن جاڭارتۋعا مۇمكىندىك بەردى.

عىلىمنىڭ ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىمەن بايلانىسى دا كۇشەيە تۇسۋدە. بيزنەسپەن بىرلەسىپ ورىندالعان جوبالاردىڭ ۇلەسىن 2025 جىلى 20%-عا جەتكىزۋ مىندەتى قويىلدى. ول ءۇشىن عالىمداردىڭ قازاقمىس، ERG، قازاتومونەركاسىپ جانە قازمىرىش سياقتى ءىرى ونەركاسىپتىك كومپانيالاردىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەرى وتكىزىلەدى.

زەرتتەۋلەرگە ينۆەستيسيا سالاتىن كومپانيالار ءۇشىن 150% سالىق شەگەرىمى قاراستىرىلعان. 2025 جىلدان باستاپ اكىمدىكتەر جانىنان جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردەن قولدانبالى زەرتتەۋلەردى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن عىلىمي كەڭەستەر قۇرىلاتىن بولادى. سونداي-اق سالانى تولىق سيفرلاندىرۋ ءۇشىن ءبىرىڭعاي سيفرلىق عىلىم پورتالى ىسكە قوسىلدى.

رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بارلىعى 2 297 جوبا جانە 162 عىلىمي-تەحنيكالىق باعدارلاما قارجىلاندىرىلدى، ونىڭ 1 مىڭعا جۋىعىن جاس عالىمدار جۇزەگە اسىرۋدا، ال 134ء-ى تەحنولوگيالاردى كوممەرسيالاندىرۋعا باعىتتالعان. بۇل جۇيەلى جۇمىس قازاقستاننىڭ تەحنولوگيالىق ەگەمەندىگى مەن يننوۆاسيالىق بولاشاعى ءۇشىن بەرىك نەگىز قالايدى.