دامىعان ەلدەر بالالارعا الەۋمەتتىك جەلىنى شەكتەۋدى قالاي ىسكە اسىرىپ جاتىر؟

/uploads/thumbnail/20251210160212725_big.webp

اۆستراليا الەمدە العاش بولىپ 16 جاسقا تولماعاندارعا TikTok، Instagram، Snapchat، YouTube، Facebook، X جانە باسقا دا ءىرى جەلىلەردى قولدانۋعا تولىق تىيىم سالدى. جاڭا اككاۋنت اشۋعا دا، بۇرىنعىلارىن پايدالانۋعا دا بولمايدى — كومپانيالار جاسوسپىرىمدەردىڭ پاراقشالارىن جاپپاق. ال، دانيا، نورۆەگيا، فرانسيا دا وسىنداي شەكتەۋلەردى قاراستىرىپ جاتىر. يسپانيادا 16 جاسقا دەيىن اتا-انانىڭ ارنايى رۇقساتىن تالاپ ەتۋ ۇسىنىلسا، ۇلىبريتانيا جەلىلەرگە قاتاڭ ايىپپۇلدار ەنگىزدى.

نەگە تىيىم ەنگىزىلدى؟


2025 جىلعى زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، 10–15 جاستاعى بالالاردىڭ 96%-ى الەۋمەتتىك جەلى قولدانادى، ولاردىڭ 70%-ى زياندى كونتەنت كورگەن. ءار جەتى بالانىڭ ءبىرى — ونلاين تانىسۋ نەمەسە ەرەسەكتەر تاراپىنان كۇماندى ارەكەتتەرگە تاپ بولعان. كيبەربۋللينگ تە — باستى پروبلەما.

قالاي باقىلانادى؟


اتا-انالار مەن بالالار جازالانبايدى. ەسەسىنە پلاتفورما يەلەرى «قاتاڭ قادامدارعا» بارۋى ءتيىس. جاس ەرەكشەلىگىن راستاۋ ءۇشىن ID، بەت-بەينە تانۋ، داۋىس تالداۋى نەمەسە مىنەز-قۇلىققا قاراپ «جاستى بولجاۋ» تەحنولوگيالارى قولدانىلادى. قاتەلىك كەتسە، جاسىراق بالالاردى انىقتاۋ قيىن، ەرەسەكتەردى قاتە بۇعاتتاۋ ءقاۋپى بار.

قانداي پلاتفورمالار كىردى؟


Facebook، Instagram، TikTok، Snapchat، X، YouTube، Reddit، Threads، سونداي-اق Kick جانە Twitch.
ال WhatsApp، YouTube Kids جانە Google Classroom — تىزىمدە جوق.

سىن-پىكىرلەر قانداي؟


ساراپشىلار تىيىمدى اينالىپ ءوتۋ وڭاي دەيدى: VPN، جالعان اككاۋنتتار، اتا-انامەن بىرىگىپ اشىلعان پروفيلدەر. كەيبىرەۋلەر بۇل شارا بالالاردى ينتەرنەتتىڭ «قاراڭعى ايماقتارىنا» يتەرۋى مۇمكىن دەپ الاڭدايدى. سونداي-اق جەكە مالىمەتتەردىڭ جاپپاي جيناقتالۋى ءقاۋىپ تۋدىرادى.

 

قاتىستى ماقالالار