Búgin keshke taman Prezıdent Jarlyǵymen Bilim jáne ǵylym mınıstri Aslan Sárinjipov qyzmetinen bosap, ornyna Erlan Saǵadıev taǵaıyndaldy. Mamandyǵy ekonomıs Erlan Saǵadıev elge tanymal akademık Kenjeǵalı Saǵadıevtyń uly. Ár jyldary túrli komersıalyq qurylymdarda qyzmet etken. Almatydaǵy Halyqaralyq bıznes akademıasyn qurýshylardyń biri. Kóp jyldar boıy qarjy, bıznes jobalar salasynda qyzmet etken kishi Saǵadıevtiń Úkimet quramynda atqarǵan qyzmetteri Premer-mınıstr keńesshisi (2012-2013), ındýstrıa jáne jańa tehnologıalar vıse-mınıstri (2014-2015) laýazymdary ǵana. Bilim salasyna tek osy salanyń otymen kirip, kúlimen shyqqan, tájirıbeli pedagogtar taǵaıyndalmaı kele jatqanyna qazir tań qalmaıtyn bolǵanbyz. Aslan Sárinjipov te ustazdar qaýymymen bite qaınasqan kásibı muǵalim deı almaımyz. Alaıda, osyǵan deıin túrli deńgeıdegi talaı daý-damaıdan aman shyqqan Sárinjipovtiń bir kúnde «basqa jumysqa aýysýyna baılanysty» qyzmetinen bosap qalǵandyǵy biraz oıǵa jeteleıdi. Olaı deıtinimiz ol «basqa jumys» degen sebep Jarlyqtyń resmıligin saqtaý úshin qosylǵany bolmasa, sheneýniktiń naqty qandaı laýazymǵa taǵaıyndalǵany aıtylmady.
Sonymen, Aslan Sárinjipovtiń qyzmetinen bosaýyna ne sebep bolýy múmkin? Asekeń bul laýazymǵa 2013 jyldyń 2 qyrkúıeginde taǵaıyndaldy. Burynyraqta jańadan kelgen ár mınıstr óz reformasyn engizip jatatyn sala bul kisiniń tusynda aıtarlyqtaı ózgeristerge ushyraı qoıǵan joq. Bul jerde UBT men talapkerlerdi keshendi testileý, JOO men mektep baǵdarlamalaryndaǵy azyn-aýlaq ózgerister esepke alynyp otyrǵan joq. Sońǵy jyldary ulttyq birińǵaı testileý de anaý aıtqandaı daý-damaısyz ótip júr. Al, kúni keshegi Qazaq Ulttyq tehnıkalyq zertteý ýnıversıteti men qazaq-brıtan tehnıkalyq ýnıversıtetteriniń birigýin mınıstrdiń pármenimen bolǵan is deý tipti qısynǵa kelmeıdi. Iaǵnı, Sárinjipov aldyńǵy áriptesteri sıaqty ustazdar qaýymy men bilim qýǵan jastardy bálendeı áýre-sarsańǵa sala qoıǵan joq. Onda mınıstrdi qyzmetinen bosatýǵa ne túrtki bolýy múmkin?
Bilim jáne ǵylym mınıstriliginiń burynǵy basshysyna qatysty daýdyń úlkeni – parlament májilisiniń depýtaty, «Aqjol» partıasynyń jetekshisi Azat Perýashev ekeýiniń arasyndaǵy kıkiljiń. Mınıstrliktiń jumysyn synǵa alǵan depýtat byltyr «Zańdy ózgertkennen mınıstrdi aýystyrý ońaı bolar edi», - dep Sárinjipovtiń jumysyn iske alǵysyz etip tastady. Mınıstr de qarap qalmaı, depýtatty áldebir toptardyń, atap aıtqada shaǵyn oqý oryndarynyń múddesin qorǵaıdy dep aıyptady. Buǵan shamdanǵan Perýashev polısıaǵa aryz jazyp, mınıstr tergeýshilerge osy aıyptaýyna qatysty túsinik bergen de bolatyn. Alaıda, depýtat pen mınıstr arasyndaǵy ol daý kóp nasyrǵa shappady, beıbit túrde aıaqtalǵan edi.
Odan keıingi aıta keterlik bir jáıt, oqý oryndaryndaǵy, onyń ishinde orta bilim berý mekemelerindegi tártip pen tárbıe máselesi de mınıstrdiń kásibı bedeline nuqsan keltirýi múmkin. Byltyr Qaraǵandydaǵy qazaq-túrik lıseıleriniń birinde oqýshylar arasyndaǵy álimjettik máselesi biraz sóz boldy. Sondaı-aq, muǵalim men oqýshynyń tóbelesi, oqýshyny sabaǵan muǵalimder týraly da áleýmettik jelide az shý bolǵan joq.
Aqyly bólimde oqıtyn stýdentterdiń qarajatyn jymqyrǵan Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń laýazymdy tulǵalary ústinen qozǵalǵan qylmystyq is te mınıstrge abyroı áperer jaǵdaı emes.
Alaıda, osy aıtylǵandardyń ishindegi eń soraqysy orta mektepterdiń joǵary synyptaryndaǵy oqýshy qyzdar arasyndaǵy júktilik máselesi bolar. Aqparat quraldarynda bir ǵana Astana mektepteriniń ózinde 70-ke jýyq qyz júkti bolatyny týraly prokýratýra habarlama taratty. Al, 6 aqpan kúni birqatar aqparat quraldary Aqtóbe oblysynda ótken jyly mektep jasyndaǵy 60 qyzdyń aýyr aıaq bolǵanyn jarysa jazdy. Jalpy, alǵanda orta eseppen elimizde jyl saıyn 20 myńǵa jýyq oqýshy qyzdyń júkti bolyp jatatyny aıtylýda. Bıyl jyl basynda Qazaqstannyń túpkir-túpkirinde jas qyzdar arasynda bala týyp, dalaǵa tastap ketýden estafeta jarıalanǵany da mınıstr Sárinjipovtiń qyzmetine tıisti baǵa berýge yqpal etpedi deı almaımyz.
Qazaq mektepteriniń tárbıeden basqa da problemasy shash etekten kórinedi. Ásirese, jyl saıyn osy salaǵa bólinip jatqan qarajattyń ıgerilýi, bilim mekemeleriniń tıisti deńgeıde jabdyqtalýy kóp jerde kúmán týǵyzady. Kesheden beri el aýzynda Aqtóbe oblysy Yrǵyz aýdanyndaǵy mektepterdiń birinde kabınet jetispeýshiliginen 30 muǵalim dárethanaǵa arnalǵan bólmede jumys isteýge májbúr bolyp otyrǵany týraly áńgime jeldeı esýde. El aıtyp, aýyz japqansha bilim jáne ǵylym mınıstrin qyzmetine bosatý týraly Jarlyq ta shyǵa keldi.
Jomart Abdollauly
Pikir qaldyrý