Elbasynyń 5 ınstıtýttyq reformany júzege asyrý boıynsha «100 naqty qadam» Ult Josparyn óńirde is júzine asyrý úshin jetisýlyq ǵalymdar da ózindik úlesin qosýǵa umtylýda. Basty maqsat – el ekonomıkasyn nyǵaıta otyryp, órkenıetti damyǵan 30 eldiń qatarynan óz ornymyzdy aıqyndaý bolyp tabylatyny málim. Osy ıgiliktiń negizi qalanyp, senimge senim qosylǵandyǵyny elimiz Táýelsizdik alǵan 25 jyldyń ishinde qol jetken tabystarymyzdyń nátıjesi aıqyn aıǵaq bolady. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń bastamasymen júzege asyrylyp jatqan halqymyzdyń ál-aýqatyn kóterýge, turmys-jaǵdaıyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan san-salaly is-sharalar, memlekettik baǵdarlamalardyń oryndalýy el kóńiline medet.
Memleket basshysynyń Qazaqstanda 2017 jyldan bastap barsha úshin tegin kásiptik-tehnıkalyq bilimdi engizý ıdeıasy qoǵamda ózindik qajettiligimen qoldaý tapty. Tehnıkalyq kadrlar daıarlaý qajettigine erekshe toqtalyp, tehnıkalyq jáne kásibı bilim berý ınvestısıalyq saıasattyń negizgi baǵyttarynyń biri bolýy tıistigin de naqtylaǵany halyqtyń kókeıindegi kóp oıdy dóp basty. Germanıa, Kanada, Avstralıa, jáne Sıngapýr sıaqty memlekettermen birge kadr daıyndaý ortalyqtaryn birlesip qurý kerektigin de aıqyndap berdi. Bile bilsek, bul jarqyn ómirge jol ashyp, ár qadamdy nyq basýǵa kórsetilgen aıqyn jol ǵoı. Osy oraıda İ.Jansúgirov atyndaǵy Jetisý memlekettik ýnıversıtetiniń atqaryp jatqan is-sharalary da jetkilikti. Qańtar aıynyń basynda «Jaratylystaný – tehnıkalyq baǵyttaǵy mamandyqtar daıarlaýdyń ózekti máseleleri» degen taqyrypta Taldyqorǵan qalasynyń kolejderi, «Kazgıdromet» respýblıkalyq memlekettik mekemesi, «Standarttaý jáne baǵalaý» ortalyǵy, Almaty oblysynyń ekologıalyq departamenti qyzmetkerlerimen kezdesý ótkizip, zaman talabyna saı ekijaqty kelisim jasalyp, tehnıkalyq mamandyqtar boıynsha bilim alatyn bilimgerlerdiń oqý traektorıasyna ózgeris engizý máselesi de sheshildi.
Sonymen qatar, ýnıversıtet joǵary bilikti kadrlary, zamanaýı oqý-ádistemelik jáne materıaldyq bazasy bar, kóp salaly baǵytta úsh deńgeıli júıemen mamandar daıarlaıtyn (bakalavrıat, magıstratýra, PhD doktorantýra), aımaqtyń jáne elimizdiń ınovasıalyq damýyn barlyq jaǵynan qamtamasyz etetin, Bolon deklarasıasy qaǵıdalaryna sáıkes bilim berý júıesiniń jańǵyrtylýyn Almaty oblysynda iske asyratyn ǵylymı bilim beretin iri ortalyq bolyp tabylady.Ýnıversıtet ujymynyń sapa salasyndaǵy saıasatynyń negizgi qaǵıdattary da Elbasynyń «Ult Jospary qazaqstandyq armanǵa bastaıtyn jol» maqalasyna sáıkes kelip otyr. Atap aıtqanda, jetekshi ǵalymdardyń bastamasymen ýnıversıtette ǵylym men bilim salasynyń ártúrli baǵyttaryndaǵy zerthanalardan turatyn ǵylymı-zertteý klasteri qurylyp, búgingi kúni nátıjeli jumys júrgizýde. Jalpy, klasterdiń negizgi qyzmeti irgeli jáne qoldanbaly zertteýler júrgizý, ǵylymı-zertteý jumystarynyń nátıjesin tájirıbe júzinde qoldanýǵa engizý, ıntellektýaldyq menshik nysandaryna quqyqty júzege asyrý, sonymen qatar, ýnıversıtettiń profesor-oqytýshylyq quramynyń ınovasıalyq, ǵylymı-zertteý qyzmetin júzege asyrýǵa jaǵdaı jasaý bolyp tabylady.
Klasterdiń ǵylymı-zertteý jumysyna memlekettik, aımaqtyq baǵdarlamalardy, ýnıversıtettiń qyzmet baǵytyna sáıkes ınovasıalyq- bilim berý jobalaryn daıyndaý men júzege asyrýǵa qatysý kiredi. Sonymen qosa, klaster negizinde QR BǴM Ǵylym komıtetiniń jáne JMÝ rektorynyń granttary boıynsha zertteýler júrgiziledi.
Ǵylymı-zertteý jumystaryn jandandyrý maqsatynda ýnıversıtet jyl saıyn rektor grantyna «Inovasıa» atty aımaqtyq ǵylymı-zertteý jobalarynyń baıqaýyn ótkizedi. Onyń negizgi maqsaty – Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bilim men ǵylymdy damytý baǵyttaryndaǵy basym sıpatty praktıkalyq ınovasıalyq mańyzy bar jobalardy irikteý, aımaqtyq ǵylymı-zertteýdi damytý, ǵylym jáne joǵary bilim berýdiń qoǵamdyq-ekonomıkalyq túrde Almaty oblysyndaǵy damý ıntegrasıasyna qolǵabys etý. Rektor granty boıynsha aımaqtyq ǵylymı baıqaýlary «Inovasıa-2014»-ke 18 mln teńge, «Inovasıa-2015»-ke 9,9 mln teńge mólsherinde qarajat bólinýi rektor buıryǵymen bekitildi.Bul ǵylymı jobalar baıqaýyna 2014 jyly 15 jumys qatyssa, 2015 jyly ǵylymı joba 35 jumysqa artty. Negizinen, ǵylymı jobalar qoǵamdaǵy, naryqtaǵy suranysty baǵdarlaýdy, Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵylymı-zertteý jáne ınovasıalyq qyzmetine baǵyttalǵan basymdyqtaryn júzege asyrý úshin qoldanbaly jáne irgeli zertteýlerdi júrgizýge, ınovasıalyq tehnologıany paıdalaný jáne ýnıversıtet qyzmetiniń monıtorıń saraptamasyna arnalǵan. 2015 jyly Almaty oblysy ákiminiń «Very Innovative People-2015» atty ınovasıalyq oılar, jobalar granty baıqaýyna «Bıologıa» mamandyǵynyń 3-kýrs stýdentteri Farıda Muqanova, Nazym Hamıtova jáne Gúljaýhar Tólendi «Qant qyzylshasy tuqymyn kapsýlalaý arqyly egý sapasyn jáne ónimdiligin arttyrýdyń jańa tehnologıasyn daıyndaý» taqyryby boıynsha qatysyp, Almaty oblysy ákiminiń grantyn utyp aldy.
Ýnıversıtette bilimgerlerdiń ǵylymı-zertteý jumystaryna basa nazar aýdarylyp, kóńil bólinýi ǵylymda órkenıettiń bir jolyn ashýda.
Erlan ANDASBAEV,
İ.Jansúgirov atyndaǵy Jetisý memlekettik ýnıversıteti jaratylystaný-tehnıkalyq fakúltetiniń dekany.
Almaty oblysy
