Búginde halyqtyń nazaryn jaýlap alǵan birden-bir kúsh bolsa, onyń kógildir ekran ekeni haq. Aýyldaǵy ár shańyraq gazet oqymasa da teledıdar kóredi. Tipti, bizdiń gazetti teledıdarmen salystyrǵanymyzdyń ózi ezýge kúlki úıiredi eken. Álqıssa. Qazaq televızıasynyń qazirgi hál-ahýaly qalaı? Ondaǵy ózgeristerge qoǵam ne deıdi? Osy suraqtardyń izimen «Aq jol» partıasy Ortalyq Keńesiniń hatshysy, jýrnalıs Arman Sqabylulymen blıs-suhbat júrgizgen edik.
–«Televızıanyń «terezesin» de qymtap qoıý kerek!» degen oıǵa kelýińizge ne sebep boldy? Nemese kim?
–Bul jeke adamǵa qatysty jazba bolǵanymen jalpyulttyq problemaǵa aınalyp bara jatqan másele. Láılá Sultanqyzynyń bir arnanyń esiginen shyǵyp, ekinshisiniń "terezesinen" kirip alýy, tek qana sebep boldy. Áıtpese, ondaılar qazir óte kóp. Belgili pýblısıs Qalı Sársenbaı aǵamyzdyń ánshi Meırambekke jazǵan hatyn urpaǵynyń bolashaǵyna alańdaıtyn ár qazaqqa oqyp shyǵýǵa keńes berer edim. Rýhanı tárbıe beredi degen televızıamyz qazir quzdyń shetinde qulaýdyń sál-aq aldynda tur. Beti jyltyraq, qaltasy qalyń, tireýi myqty, biraq, sanasy taıaz, sózi arsyz bireýler "kók jáshikti" jaýlap alǵanyn jazýdaı-aq jazyp kelemiz. Sońǵy oqıǵa sonyń tym shekten shyqqanyn kórsetedi. "Balapandaǵy" bylyqtary baspasózde jarıalanyp, "Áıel baqytyndaǵy" anaıy shyǵarylymdary shý bolǵan Láılá Sultanqyzy Ulttyq arnadan "quıryǵyna qońyraý baılap" ketkende bul dúnıede de ádildik bar eken-aý dep qoıǵanbyz. Birneshe kún buryn taǵy shý shyqty. Taǵy da sol kisi jaıly. Altynaıdy aldap "Habarǵa" shaqyryp, otbasylyq qupıalaryn ashpaq bolǵan kórinedi. Sóıtsek, Láılekeń bir arnadan ekinshisine sekire salǵan eken! Bul ne degen qudiret? "Habar" sonda bul hanymnyń aldyndaǵy tirlikterin, kórermenniń ashý-yzaǵa toly pikirlerin bilmegen be? Másele basqada!
Osydan onshaqty jyl buryn Láılá tektes bir qyz "Habardyń" esigin qaǵyp, júrgizýshi bolmaq bolǵan. Men basshylyq qyzmette edim. Túri ádemi bolǵanymen ishi qýys, dúnıetanymy taıaz, ómiri bir kitap oqymaǵany jáne de dıksıasynyń nasharlyǵy kózge uryp turǵan soń keri qaıtardyq. Astanadan da qońyraýlar uıymdastyrdy. Prınsıpke bardyq. Almadyq. Birer ýaqyt kórinbeı ketken sol qyzymyz bir kúni kórshi arnanyń efırinen saırap otyr. Ashýmen Astanadaǵy basshylardyń birine telefon shaldym.Estigen jaýabym "Qaıtesiz! Mundaılar tv-nyń esiginen qýyp shyqsań , báribir terezesinen kirip alady" boldy. Sodan beri qansha ýaqyt ótti.TV-da mundaılardy eń quryǵanda esikten shyǵaryp jiberetin de eshkim qalmady. "Terezesi" tipti ashyq tur. Anaý Qoıanbaıdyń nemeresin synap jatyrmyz. Esikten qýyp shyqqymyz keledi. Áýre bolmaı-aq qoıyńyzdar! Yrjalańdap báribir "terezeden" kirip ketedi. Al, mundaılarmen rýhanı jańǵyramyz dep otyrǵan bárimiz de aqymaqpyz. Artyqtaý ketsem keshirim ótinemin. Qalı Sársenbaıdyń Meırambekke jazǵan hatynyń áserinen áli aryla almaı júrmin.
–Jaqynda ǵana birneshe telearnalar jańa maýsymǵa kóshti. Jańa baǵdarlamalar da kórsetilimge shyqty. Ózgeristerge kóńilińiz toldy ma? Naqty aıtyp ótseńiz.
–Ulttyq arnadaǵy "Men qazaqpyn" baıqaýy men "Parasat maıdany" unady. Qalǵandary jaıly aıtýǵa uıat! Barlyǵy kóshirme. Jáne de sátsiz kóshirmeler. Máselen, "Projektor perısxılton", keshirińizder, "Senbilik shoý" baǵdarlamasyn kórdim. Kúlmek túgili jymıa almadym. Saıası ázilderiniń ózi sátsiz shyqty. Ásirese, baýyrlas qyrǵyz eliniń Nota tapsyrǵanyn "Nege nota? Nege sóz emes? E, Atambaev mýzykant edi ǵoı.. Qyrǵyzdarǵa 100 mln dollar berip edik, tynysh otyrmaı ma?" dep kúlgenderi uıat boldy. Stýdıadaǵy tórteýdiń óz sózderine ózderi toqtaýsyz kúle bergenderi tipti artyqtaý. Olar emes kórermen kúlý kerek emes pe? Bárinen de ana úsheýdiń arasynan Aıdos baýyrymdy kórip, saıasatker, saıasattanýshy, ultshyl, alashshyl, baısaldy da aqyldy Aıdostyń ımıjin joǵaltyp alamyz ba dep qorqyp otyrmyn. "Kósh júre túzeletin" shyǵar?.. Al, "Evrazıa" arnasynyń "Qalaýlym" baǵdarlamasyn jerden alyp, jerge sala bermeńizder! Ol Espanov sekildi efırjaǵalaǵysh ánshilerge kerek.
–Rýhanı jańǵyrýymyzǵa otandyq telearnalardyń qosar úlesi qanshalyqty? Jáne dál qazir olar osy jolda laıyqty jumys jasap jatyr dep oılaısyz ba?
–Ulttyq mentalıtetke keletin, urpaqqa tárbıe beretin, rýhanı jańǵyrýdyń eń bolmaǵanda ıisi seziletin baǵdarlamalar joqtyń qasy.
–Qolyńyzda qandaı da bir bılik bolsa, neni ózgerter edińiz? Nemese bireýge aıta almaı júrgen sózińiz bolsa, marhabat.
– Maǵan eshqandaı bıliktiń qajeti joq! Al, aıta almaı júrgen sózim joq! Áleýmettik jelige rahmet, ishtegi sherdi tarqatyp-aq jatyrmyz.
Blıs-suhbatty júrgizgen Marjan ÁBİSH
