Keshe Qazaqstan estradasynda ózindik orny bar kúmiskómeı ánshi Maqpal Júnisovanyń týǵan kúni. Halyq ártisi búgin 51 jasqa toldy.

Júnisova Maqpal Muhamedıarqyzy 1964 jyly 11 qańtarda Qaraǵandy oblysy Egindibulaq aýdany Terekti aýylynda týǵan. Shymkent mádenıet ınstıtýtyn bitirgen. Óner jolyn «Gúlder» ansambliniń quramynda halyq ánderin oryndaýshy retinde bastap, keıinnen 1981 jyldan bastap «Qazaqkonsert» birlestiginiń janynan «Nazerke» ansamblin uıymdastyrǵan jáne áli kúnge deıin birlestiktiń solıs-vokalısi. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jáne Jansúgirov atyndaǵy Qazaq pedagogıka ınstıtýtynyń profesory bolǵan. 1994 jyly QR Halyq ártisi, 1998 jyly QR Eńbek sińirgen ártisi ataǵyna ıe bolǵan jáne 1999 jyly QR Memlekettik syılyǵynyń, «Azıa daýysy» Halyqaralyq konkýrsynyń, «Tarlan» táýelsiz syılyǵynyń laýreaty. Saıası qaıratker retinde D. Qonaevty úlgi tutady. Poezıany súıip oqıdy. «Ǵashyq júrek», «Qyz ǵumyr», «Farıza qyz», «Qoshtasý» , «Armandastar», «Erketaıym», «Jan ana», «Farızaǵa» syndy ánderi keńinen tanymal.

Maqpal Muhamedıarqyzyn búgingi týǵan kúnimen quttyqtaı otyryp, zor densaýlyq, uzaq ǵumyr, shyǵarmashylyq tabystar tileımiz!

Osy oraıda Qazaqstannyń Halyq ártisi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Maqpal JÚNİSOVAMEN jazylǵan syr-suhbatymyzdy nazarlaryńyzǵa usynamyz!

- Ózińiz ánge qosqan Mereıińiz ósip jatyr ma? Mekteptegi úlgerimi qalaı? — Shúkir, jaman emes. Tártibi de, úlgerimi de jaqsy.

- Qyzyńyz óskende kim bolǵysy keledi? «Mama, án aıtamyn, sahnaǵa shyǵarshy» demeı me? —  Joq (kúlip). Basynda án aıtamyn dep, azdap umtylǵany bar. Keıin ol oıynan aınyp qaldy. Endi «mama, men ǵalym bolamyn» deıdi. «Jaraıdy, kim bolsań da, aman bolshy» dep kúlip qoıamyn. Bolashaqta qandaı mamandyqty tańdaıtyny ázirge belgisiz. Bir anyǵy, anasy retinde múmkindigimshe bar jaǵdaıdy jasap jatyrmyn. Birneshe úıirmege baryp, qosymsha sabaqtarǵa qatysady. Aıtyp-aıtpaı ne kerek, til bilgen kim-kimge de jaqsy ǵoı. Sondyqtan qyzymnyń aǵylshyn tilin meńgerýin qalap, bir-eki jyl buryn repetıtorǵa bergenmin. Qazirgi tańda Mereıimniń aǵylshynshasy «uryp» tur, sóılegende týra sol eldiń qyzy sıaqty (kúlip).

- Siz gastrólde júrgende qyzyńyzǵa kim qaraıdy? Álde jolǵa shyqqanda ózińizben birge alyp júresiz be? — Joǵa, oqýy bar ǵoı, únemi úıde qaldyramyn. Jaz mezgilinde bolmasa, qyzymdy alys saparǵa alyp shyqpaımyn. Alyp júrgen kúnniń ózinde, anaý aıtqandaı ázirge óneri de joq, ony sharshatyp ne isteımin?! Úıde úlken ápkem, onyń qyzy, men jáne Mereı — tórteýmiz turamyz. Men gastrólge shyqqanda, qyzyma solar qaraıdy. Bala kútýshi, úı qyzmetshisi degen mende atymen joq. Barlyǵyn da ózimiz isteımiz.

- Úıge kúndelikti azyq-túlik ákelý kimniń moınynda? Qolyńyz qalt etkende ózińiz baratyn shyǵarsyz? — Álbette. Qolym bos bolǵan kezde ǵana emes, aptasyna keminde bir ret bazar jaqty aralap qaıtatynym bar. Et, un, kókónis satyp alý kerek degendeı…

- Qarapaıym jurtshylyq baratyn dúkenderge kiresiz be, álde aldyn ala tapsyrys berýdi jón kóresiz be? — Oıbúı, Almatydaǵy kádimgi «Kók bazarǵa» baramyn. Erteńgi saǵat 8-de sonda bolyp, qajetti degen zattardy eshkim kelmeı turǵanda saýdalaıtynym bar. Osylaısha, birneshe jyldan beri «Kókbazardaǵy» shaǵyn dúkennen saýda jasaımyn.

- Qansha aıtqanmen, tańerteń de bazarda júretin adam qarasy kóp. Sózińizge qaraǵanda, oqqaǵaryńyz da joq sıaqty? — Ondaı adam  Zákeńniń tiri kezinde de bolmaǵan, aınalaıyn. Ol kezde bolmaǵan oqqaǵardyń qazir keregi de shamaly. Ajal kelse, eshnársege qaramaıdy eken. Shynymen kúzetshilerdiń kómegi bolsa, Zákeńdi óz úıinde atyp óltirmes edi ǵoı. Bári de aldamshy, qansha tyryssań da, ólimnen qashyp qutyla almaısyń. Otaǵasym kezinde «Saǵan kólik júrgizip ne kerek?!» dep ruqsatyn bermegen edi. Biraq jaqynda júrgizýshi kýrsyn oqyp, «prava» aldym. Aıtpaqshy, Zákeńe qyzmet etken kólik júrgizýshi áli qyzmet kórsetedi. Sol ekeýmiz ertemen shyǵyp, úıge azyq-túlik alamyz.

- Elge tanymal adamsyz… — Al tanıtyndar barshylyq qoı… Kópshiligi kórgende amandasyp ta jatady. Tipti, «Kók bazardyń» qaıyrshylaryna deıin meni kútip júretini bar.

- Nelikten? — «Kók bazarda» qaıyr suraıtyn 3-4 kempir bar. Barǵan saıyn solarǵa 5-6 myń teńgeden ustatyp ketemin. «O-o, Maqpal kele jatyr» dep, olar árdaıym máz bolǵanda, kádimgideı janym ashıdy. Keıin araǵa apta salyp, qaıta kelgende, «ótkendegi aqshany mynaǵan jumsadym» dep kádimgideı esep berip jatady (kúlip). Jalpy, qaı bazarǵa bas suqpańyz, qaıyrshylardyń deni — qarakózder. Osydan-aq qazaqtyń jaǵdaıy ońyp turmaǵanyn baıqaısyń.

- Osy rette, sizdi qoǵamdaǵy qandaı máseleler tolǵandyrady? — Áýeli eldiń jaǵdaıy alańdatady. Burynǵydaı emes, baı men kedeıdiń arasy alshaqtap ketti. Aýqatty adamdar baıyǵan ústine baıyp jatyr, al kedeı-kepshik kúnin kóre almaı júr. Aýyldyń turmysy da kóńil kónshiterlik emes. Basqasyn aıtpaǵanda, áli kúnge aýyz sýy, jaryǵy men kógildir otyny joq eldi mekender bar, senesiz be?! Bılik basynda otyrǵandardyń deni aýyldan shyqqan azamattar ekeni shyndyq. Solar nege ósip-órkendegen jerin umytty eken?! Túsinbeımin!

- Ózińiz jabyrqaǵan sátte kimnen jubanysh izdeısiz? — Men jubanyshty tek qana Muqańnyń poezıasynan tapqandaımyn. Qınalǵan kezde aqıyq aqynnyń óleńderin oqyp, bir tushynyp alatynym bar. Budan bólek qyzymdy kórgende kóńil kúıim birden ózgeredi. Qansha aıtqanmen, barym da, narym da sol ǵoı.

- Sózińizge qarasam, sizde dos joq sekildi? — Aqtoty Raıymqulova esimdi jalǵyz qurbymmen ǵana syrlasamyn. Anda-sanda bolmasa, onymen kezdesýdiń de kóp sáti túse bermeıdi. Sosyn bar muńymdy anama aıtamyn. Kózimniń jetkeni, sheshemnen artyq meni túsinetin jan kemde-kem. Nesin aıtaıyn, ómirde qýanysh pen qaıǵy qatar júredi, sony bireýmen bóliskenge ne jetsin?! Alaıda, atalǵan eki adamǵa ǵana jan syrymdy jetkizemin, qalǵanyna jumbaq janmyn…

- Zamanbek aǵanyń qurmetine ashylǵan murajaı kelýshilerdi burynǵydaı qabyldap jatqan bolar?.. — Iá, jumysyn toqtatqan joq, esigi qashanda ashyq. Biraq, burynǵydaı emes, kelýshilerdiń qatary sıredi. Tek Zákeńniń týǵan jáne ómirden ótken kúnderinde kelip, duǵa baǵyshtaıtyndar kezdesedi. Sosyn demalys kúnderi de kelip jatady. Qoldan kelgenshe birde-bir adamnyń kóńilin qaldyrmaı, mýzeıdegi jádigerlermen tanystyrýǵa tyrysatyn apamnyń baryn aıtsam deımin.

- Jaryńyzdyń birinshi nekesinen týylǵan baýyrlarymen qyzyńyz aralasyp tura ma? — Joq. Eger ózderi qalamasa, Mereıim nege aralasýy kerek?! Kópshilikke belgili bolar, Quralaıdyń ózi bir basylymǵa «ekeýimen de múldem aralasqym kelmeıdi» dep suhbat beripti. Sol sebepti olarmen kezdesýge meniń de qulqym joq.

- Jalpy, bes jyl burynǵy men búgingi Maqpaldyń aıyrmashylyǵy bar ma? — Ony halyqtyń ózi biledi dep oılaımyn. Degenmen, sol qasiretti oqıǵadan soń, ózimniń tózimdi ekendigime kózim jetti. Alǵashqy jyldary ómir súrgim kelmeı, qatty túńildim. Áıtkenmen, artymda halqymnyń, aǵaıyn-baýyrdyń, bastysy — anamnyń bar ekenin aıryqsha sezinip, sol arqyly ǵumyr keshýge qulshynysym artty desem bolady. Zákeńdeı eshqaısysy bola almaǵanmen, áıteýir olardyń rýhanı túrde demeý kórsetkenine rızamyn. «Tiri adam tirshiligin jasaıdy» degen ras eken, ómir óz kezegimen jalǵasyp jatyr.

- Sizdi toıǵa jıi barmaıtyn ánshilerdiń biri dep estımiz… — Jıi shyqpaǵanmen, shamam jetkenshe shaqyrǵan jerden qalmaýǵa tyrysamyn. Qolqa salatyndar az emes, biraq kóbine-kóp múmkindigime qaraımyn. Alys jer bolsa, oılanyp qalamyn degendeı… Qansha tóleıtinin de aldyn ala anyqtap surap alamyn. Amal joq, ádemi bolyp júrgiń kelse, toıda án aıtýǵa týra keledi. Negizgi tabys kózimiz sol ǵoı. Ásirese, jańadan kóılek kıgim kelgen kezde, toıshy qaýymmen kezdesetinim bar (kúlip). Desek te, aqshanyń túbine eshkimniń de jetpegeni belgili, shekten shyǵyp, toı qýyp ketýge taǵy bolmaıdy.

- Shynyńyzdy aıtyńyzshy, toıdaǵy «stavkańyz» qansha? — Eń azy — 1 myń AQSH dollary. Onda da qatty qysylyp, jaǵdaıy bolmaı turǵanda ǵana kelisemin. Keıde sonyń jartysyna da qazaqy kóńilmen 5-6 ánimdi shyrqap ketetinim bar. Bári de adamnyń qaltasyna qaraı sheshiledi desem bolady.

- Al eń kóp aqsha tapqan toıyńyzdy aıta alasyz ba? — Bizde atymtaı jomarttar ilýde bireý. Kópshiligi elimizdegi ánshilerden góri, aqshasyn shetelden kelgen «juldyzdarǵa» ustatýǵa qumar. Toıda óner kórsetip, eń kóp qarajatty osydan bir-eki jyl buryn alǵanmyn. Almatyda bolǵan bir toıda 10 myń AQSH dollaryn ustatty.

- Qupıa bolmasa, bul kimniń qýanyshy edi? — Bolat Nazarbaevtyń kelinshegi meniń ánderimdi súıip tyńdaıdy eken, sol kisiniń atynan maǵan qońyraý shalǵan kisi, «myna kúni kele alasyz ba?» dep usynysyn bildirdi. Sodan toıǵa kelgen qaýymdy bıletip, 5-6 ándi shyrqadym. Toı aıaqtaldy-aý degen tusta jınalyp jatqanymda, zamandasym «kelgenińizge rahmet» dep, qolyma konvert ustatty. Úıge kelgen soń, ashyp qarasam, 10 myń AQSH dollaryn salypty. «Oı, aman bol!» dedim (rahattanyp kúldi). Aqshany kim jaqsy kórmeıdi deısiz?! Eńbektiń tıisti deńgeıde elengenin biz de qalaımyz.

- Qarsy bolmasańyz, eń qymbat sahnalyq kıimińizdiń qunyn bilsek dep edik? — Kóılekterimdi kóbinese belgili dızaınerlerge tiktiremin. Árqaısysynyń baǵasy bir myń AQSH dollarynan bas-talady. Burynǵydaı jyltyrǵa úıir emespin, jasyma sáıkes kóılek kıgendi jón kóremin. Qansha aıtqanmen, jasymyz kelip qaldy. Meniń eń qymbat sahnalyq kostúmim 5 myń AQSH dollaryna teń. Jalpy, men ózimnen aqshany aıamaıtyn adammyn. Barlyǵy da halyqtyń arqasynda kelip jatqasyn, solardyń aldynda árqashan jarqyrap júrgim keledi. Senbeýińiz de múmkin, banktegi jeke esepshotymda kók tıyn da joq. Búginge deıin aqsha jınap kórmeppin.

- Qoıyńyzshy… — Ras aıtam. Qalaı keledi, solaı ketedi. Aqshany bankide saqtaýǵa múldem ebim joq. Oǵan qosa, otbasymyzda toǵyz aǵaıyndymyz, baýyrlarym, olardyń balalary bar. «Maqpal táte» dep kelip turǵanda, kóńilin qımaımyn. Bizdiń kórgen qıyndyǵymyzdy solar kórmesin degen oı ǵoı.

- Ánshi retinde qaı mekemeden jalaqy alasyz? — Otyz jyldan astam ýaqyttan beri «Qazaqkonserttiń» jeke ánshisimin. Ara-tura «men barmyn» dep, bastyqtarǵa baryp sálem beremin (jymıyp). Jumys ornymda jeke bólmem joq, ol jerge tek aqyn-sazgerlermen, ózińiz sıaqty jýrnalısermen kezdesý úshin ǵana baramyn. Sol-aq.

- Aldaǵy ýaqytta ózińizdiń jeke mýzykalyq mektebińizdi ashý oıyńyzda joq pa? Sizge elikteıtin Maqpaldardyń sany birshama kórinedi… — Qazaq estradasyndaǵy Maqpal Isabekovanyń esimin ájesi men sıaqty ánshi bolsyn dep yrymdap qoıǵanyn ózinen estidim. Ónerdegi taǵy bir sińlim, Dıhanbaevanyń da atyn sondaı maqsatpen qoısa kerek. Shúkir, jer-jerde kishkentaı Maqpal Júnisovalar ósip keledi. Olardyń birazy ánshi bolsa, qalǵandary aqyn, jýrnalıs, muǵalim… Ótken jyldardaǵy konsertimniń birinde 32 attasymnyń basyn qosyp, halyqqa tanystyrǵanym bar. Negizi, olardyń sany budan áldeqaıda kóp. Mýzykalyq mektep ashyp, ustazdyq etý ázirge josparda joq. Halyqqa kerek kezimde ánimdi aıtsam deımin. Keıin jas kelgende ustazdyq jaǵyn oılana jatarmyn…

- Sońǵy suraq, ónerde júrgenińizge bıyl attaı 30 jyldan asty. Osy ýaqyttyń ishinde ánshi retinde qandaı oı túıdińiz? — Keıde keıbir kisiler: «Maqpal, siz «ıdealnyı» adamsyz» dep jatady. Árıne, yqylastaryna rahmet, biraq men ózimdi ol sanattaǵy adamdardyń qataryna qospaımyn. Meniń de ózime tán kemshilikterim bar. Bilgenimnen bilmegenim, kórgenimnen kórmegenim kóp… Áıtkenmen, boıymdaǵy sol kem-ketikti joıý úshin kúsh salyp jatqanym ras… Eń bastysy, óner adamyna tózimdilik kerek der edim. Qaı jaǵynan bolsyn, shydamdy adam túbinde bıik belesten kórinedi. Ózim ómirden buryn ónerde joly bolǵan adam sıaqtymyn. Sondyqtan barlyq adamnyń aldymen tózimdi bolýyna tilektespin. - Suhbatyńyzǵa rahmet!

Suhbattasqan Aıbek TASQALIEV

baistars.kz