Shetelde oqyp, bilimin tolyqtyryp jatqan Qazaqstan azamattary kóp. Sonyń biri – Azat Tókenuly. Ol «Bolashaq» baǵdarlamasymen Ulybrıtanıadaǵy London ýnıversıtetiniń Menedjment jáne uıymdyq ınovasıa boıynsha magıstratýrasyn aıaqtaǵan. Azat Nazarbaev zıatkerlik mektebi DBBU fılıaly «Pedagogıkalyq ólsheýler ortalyǵynyń» aǵa menedjeri bolyp qyzmet atqarady. Jas mamannyń aıtýynsha, Eýropada stýdent óz betimen izdenip oqıdy.

Eýropa men Qazaqstan

Shetel kórgen otandasymyzdan birinshi Eýropanyń emes, Qazaqstannyń ereksheligin suradyq.

- Menińshe, bul – tym aýqymdy suraq, sebebi erekshelik kóp. Bul erekshelikter bizdi dúnıejúzine tanytyp júrgeni de anyq. Buǵan IýNESKO-nyń beımaterıaldyq mádenı muralar tizimine dombyrada kúı tartý óneri men kıiz úıdiń enýi dálel bola alady, - deıdi Azat.

«Bolashaqtan – basshylyqqa»

 «Eýropada bilim alǵan qazaqstandyqtar elge oralǵan soń bir jerge basshy bolyp kelgisi keledi» degen pikir bar. Ol qanshalyqty ras?

Azattyń oıynsha, «Bolashaq» halyqaralyq stependıasy boıynsha oqyǵandar elimizde jetistikke jetip júr. Biraq shetelde bilim alǵandar tek basshy bolǵysy keledi deý – qate túsinik.

«Óz basym bilim salasynda menedjer bolyp jumys isteımin», - degen Azat atalmysh pikirdi joqqa shyǵardy.

 - Eger basshy bolǵysy keletinderge toqtalsaq, menińshe, olar shetelden kórgen nemese úırengen jańa dúnıeni óz elimizge engizgisi keledi. Osy jolda olar kóp qıyndyqpen betpe-bet keledi. Al basshy bolsa, oılaryn júzege asyrý jeńilirek bolady dep oılaıtyn shyǵar, - deıdi NZM DBBU fılıaly «Pedagogıkalyq ólsheýler ortalyǵynda» aǵa menedjeri.

Teorıa ma, praktıka ma?

- Barlyq Eýropa elderi úshin jaýap bere almaımyn, al men oqyǵan Ulybrıtanıada teorıa men praktıka qatar júredi. Mysaly, biz oqýdyń bir bóligi retinde birneshe kompanıanyń mamandarymen kezdesip, keńselerine baryp, olardyń jumysymen tanystyq, - dep óz basynan ótken oqıǵasyn da aıtyp berdi.

Shetel jáne qıyndyq

- Otandastarymyz shetelge oqýǵa túsýde emes, oqý barysynda qınalady. Oǵan birneshe sebep bar. Birinshiden, sheteldik oqý oryndarynyń oqytýdaǵy talaptary bólek. Bul talaptarǵa úırengenshe birshama ýaqyt ketedi. Sondyqtan magıstratýrany bastar aldynda, jergilikti tildi qanshalyqty jaqsy bilse de, keminde bir semestr til kýrstaryn oqyǵan abzal. Osy ýaqyt ishinde jergilikti adamdarǵa da, mádenıetke de, oqý talaptaryna da beıimdelýge múmkindik bolady.

Ekinshiden, aptasyna 8-10 saǵat leksıany sanamaǵanda, Ulybrıtanıada stýdent tolyǵymen óz betimen oqıdy. Bul adamnan óziniń aptalyq, aılyq jáne jyldyq josparyn durys qura bilýdi talap etedi. Bir sózben aıtqanda, «taım menedjment» saqtamaǵan stýdent jaqsy baǵadan úmitin úzedi.

Úshinshiden, sheteldik oqý oryndary stýdentke aqparat jınaýǵa barlyq múmkindigin usynady. Mysaly, kitaphanalary kúnine 24 saǵat jumys isteıdi. Sol sebepti olar stýdenttiń jumysyndaǵy aqparattyń sapasyna úlken kóńil bóledi. Kishigirim zertteý júrgizý úshin kóptegen kitap men maqala oqýǵa týra kelgendikten, kitaphanada tańǵy 6-ǵa deıin oqý úırenshikti nársege aınalady, - deıdi «Bolashaq» baǵdarlamasymen bilim alǵan otandasymyz.

Azattyń aıtýynsha, sheteldik oqý júıeniń taǵy bir ereksheligi bar,  ol – plagıatqa qarsylyq. Sondyqtan oqyǵan aqparatyńdy oılanyp, saralap, qorytyp jetkizýdi úırenesiń. Sonymen qatar aqparat alǵan derekkózdi mindetti túrde kórsetýiń qajet. Bul talaptardy oryndamasań, jumysyń múldem qabyldanbaıdy. Qysqasy, avtorlyq quqyq saqtalǵan.

«Aǵylshynsha oılaý»

- «Aǵylshynsha oılaý» degendi óz basym kez kelgen aqparatty synǵa alý dep túsinemin. Sebebi qazirgi zamanda jalǵan aqparat jıi kezdesedi jáne bir oımen shektelmegen durys, - deıdi Azat Tókenuly.  

Onyń sózinshe, shetelde júrgen stýdent dástúrden alystamaıdy. Kerisinshe, barlyq qundylyqtardy meılinshe qaıta saralaıdy  Oǵan sebep – qalypty ómirdiń ózgerýi.

- Árıne, ózimiz shyqqan jerdiń mádenıeti men dástúrin bilgenimiz abzal, alaıda ótken ǵasyrdyń qundylyqtarymen shektelsek, alǵa jyljý bolmaıdy. Sondyqtan kósh basynda bolǵymyz kelse, ótkenge baılanyp qalmaýymyz qajet, - dep oıyn qorytyndylady Azat Tókenuly.