Keshe Reseılik saıasatker Borıs Nemsov qastandyqpen qaıtys boldly. Ol jaqynda "Forbes" jýrnalyna bergen suhbatynda Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy ıntegrasıa, Nazarbaev pen Pýtın qarym-qatynasy jáne Soltústik Qazaqstannyń terıtorıalyq tutastyǵy jaıly baıandaǵan edi. Qamshy.kz  portaly osy suhbattyń yqshamdalǵan nusqasyn nazarlaryńyzǵa usynady.

-Borıs! Qazaqstan saǵan jat emes. Tipti, kezinde Prezıdent Nazarbaevtyń keńesshisi bolýǵa az-aq qaldyń.

-Qalaı bolǵanyn túsindire keteıin. 1991 jyly men Nıjegorod oblysynyń gýbernatory bolyp taǵaıyndaldym. Sol kezde biz reforma jasaı bastadyq. Al Nazarbaev komanda qurý týraly ıdeıasyn aıtty. Óıtkeni Qazaqstanǵa jańa reforma kerek boldy. 1990 jyldary Grıgorıı Iavlınskıı Nazarbaevtyń ekonomıkalyq keńesshisi qyzmetin atqardy. Keıin Nazarbaev sol orynǵa meni shaqyrdy.

-Qazaqstan EAEO-ǵa múshe boldy. Qazir Nazarbaevtyń ıdeıasy degenmen alǵash bolyp úsh jaqty ıntegrasıa qurýdy sen qolǵa alǵan ediń.

-Meniń bul ıdeıamdy olar jaqsy qabyldady. Ásirese Nazarbaevqa jekeshelendirý týraly bastamam qatty unaǵan edi. Sodan ol meni keńesshi laýazymyna shaqyrdy. Men ol kezde gýbernator bolǵan soń, Nazarbaevtyń usynysyn qabyldaı almadym.

-Al nege Astanada qalmadyń?

-Bul  EAEO jáne KO talaptaryna qaıshy bolar edi.

-Sońǵy kezderdegi Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy qarym-qatynastar jaıly ne aıtasyń? Soltústik Qazaqstan "Qyrym epopeıasyn" qaıtalaýy múmkin be?

-Nazarbaev Pýtınmen baılanysyn úzbeıtin bolsa, Soltústik Qazaqstanǵa esh qaýip joq. Bul Nazarbaevtyń oıy. Biraq, eshkim máńgi emes qoı. Mysaly, áıeli de, balasy da aqshasy da kóp koról Abdolla da joq qoı búgin. Sol Abdollanyń artynda 17 mlrd. dollary qaldy. Qysqasy, Nazarbaev bılik basynda otyrǵan kezde eshqandaı aneksıa bolmaıdy. Men buǵan senimdimin. Al qashan ol prezıdenttikten ketedi, sol kúni-aq, talas bastalady. Egıpette ne boldy? Bireýin qamady, bireýin... Lıvıada she? Ol jaqta múldem tynyshtyq joq. Avtorıtarlyq rejımniń shýy ońaılyqpen taramaıdy. Nazarbaevtan keıin ne bolatyn múldem belgisiz. Biraq, qazir ol tyń. Áli uzaq jasaıtynyna seneıik. Joǵaryda aıtqanymdaı Nazarbaev taqty bosatqan kúni Ýkraına senarıi Qazaqstanda qaıtalanady. Tipti, Pýtın Qazaqstannyń jerine talasýy múmkin. Mysaly, Qyrymdy tartyp alǵan sekildi. Nazarbaev eshkimmen baılanysyn úzbeı otyryp, jan-jaqty saıasat júrgizedi. Mysaly, Poroshenkomen kezdeskende Ýkraınanyń shekarasynyń tutastyǵyn qoldaıtynyn ashyq aıtty. Ol óte tájirbıeli saıasatker.

-Al Pýtın she?

- Pýtın meniń kózqarasymda qyzbaqandy saıasatker. Mysaly, ol qanshama jyl ter tógip, KO-ty qurdy da, bir-aq kúnde kúl-talqanyn shyǵardy. Al Nazarbaev Pýtınniń tamyryn basa alady.

-Sonda Qazaqstannyń prezıdenti Pýtındi basqaryp otyr ma?

- Joq. Ol tek saıasatyn júrgizip keledi.

-Al Qazaqstannyń kelesi Prezıdenti qashan keledi?

-Eger Nazarbaevtan keıin Prezıdent beıbit jolmen, «Maıdansyz», qan-tógissiz keletin bolsa, onda Pýtın qazaq jerine aýyz salýy ekitalaı. Al eger sıtýasıa basqasha bolsa... Ásiresi Baıqońyrǵa shúıligýi múmkin.

-Áǵnı, Qazaqstannyń erteńgi kúni qalaı bolary ıntegrasıaǵa táýeldi demeksiz ǵoı?

- Qazaqstan – ózin-ózi qalyptastyrǵan memleket. Belorýsıa sıaqty emes, jahandyq úderisterge basa mán beredi. Globaldy saıasat júrgizedi. Tipti, Pýtındik Reseıden de joǵary deńgeıke kóterilgen jáne Qazaqstanda munaı, gaz qorlary da jetkilikti.

-Al  shıkizatqa táýeldilik she?

- Olarda shıkizatqa táýeldilik joq. Qazaqstan óz shıkizatyn tek Qytaıǵa ǵana emes, barlyq kórshilerine satýda. Satyp alýshyǵa degen táýeldilik múldem joq desek bolady.

Áńgimelesken  Igor Sıvınarenko

"Forbes" jýrnaly