Ich bin wieder da. Amanshylyq pa, aǵaıyn. Bir jarym jylǵa sozylǵan oqýynan, Nemis elinen januıalyq jáne jeke basymnyń máselesimen elge keldim. Nemis elinen úırengenim de kórgenim kóp boldy. Eń birinshi kózime jarq etip kóringeni kóshede, aýlada oınap júrgen bala kórmeısin. Barǵan jerimde izdeıtinim oınap júrgen balalar. It jetektep júrgen kempir-shaldar bar da oınap júrgen bala joq. Ózime eń kóringeni osy boldy. Ekinshi aýrýhanada adam tańdamaý. Bizde dárigerler tek aqsha bergenderge ne týystaryna jymıyp kúlip óziniń jumysyn isteıdi de, basqalarǵa «Nege keldiń?» degen kózqaraspen qaraıdy ǵoı. Germanıada ol joq , bárine birdeı qaraısyń. Naýqastan aqsha alý oıyna da kirip shyqpaıdy. Bárine birdeı shamań kelgenshe jumys isteısiń (ol jaqta aýrýlardyn túsýi óte kóp). Meniń túsingenim bizde adam densaýlyǵyn qara bazarǵa aınaldyryp jibergen. Dárigerler ashtyqtan uıat, namys, ár degendi umytqan. Qaıda barsań da dárigerler naýqastarǵa qoıǵa qaraǵan ash qasqyrdaı qarap turady. Bilmeımin, Germanıadan keıin ol maǵan jabaıylyq sıaqty kórinedi. Dárigerlerge aıtarym naýqastan aqsha, para alý ol – qylmys. Eger bul dúnıede eshkim ustap alyp jazalamasa, onda o dúnıege barǵanda para alǵan úshin Alla aldynda jaýap beriledi. Astanadaǵy barlyq aýrýhanalar, ásirese, Ulttyq degen ataýy bar Ulttyq kardıohırýrgıa ortalyǵy, neırohırýrgıa t.b ortalyqtar adam emdeýmen emes, bıznes jasaýmen aınalysady. Meniń túsinigimshe “Ulttyq” degen ataýlar ult úshin jumys isteý kerek ıaǵnı ulttyń saýlyǵy úshin basqa jerlerde emdele almaıtyn aýrýlardy emdeý kerek, bular Respýblıkanyń tek aqshasy bar baı baıshykeshterdi jıyp alyp emdeýmen aınalysady. Bular "Ulttyq" degendi brendke aınaldyryp "ulttyq" bolǵanymyz úshin bizde emdelý qymbat deıdi. Bir tanysym mıynda isik tabylyp, Ulttyq neırohırýrgıa ortalyǵyna barsa, dáriger 1 mıllıon aqsha surapty. Kúıeýge shyqpaǵan jas qyzda ondaı aqsha qaıdan bolsyn. Qaraǵandyda baryp operasıa jasatyp, qýanǵannan 75 myń teńge berdim deıdi. Endi esepteńiz, bir kúnde bir operasıa bir mıllıon tursa, bir aıda qansha aqsha bolaryn. Jatqandardyn jartysy respýblıkanyń aqshasy bar baılary. Bári stend qoıýǵa ne aorta koronarlyq shýnt qoıýǵa kelgender. Ony barlyq oblysta jasaıdy, biraq bular tek aqshasy bolǵany úshin kardıohırýrgıada jasaıdy. Estýimshe, Shymkentten kelgen Aqtaýdan kelgenderge bólimshe meńgerýshileri talasyp qalady eken. Al "Ulttyq" "Ǵylymı zertteý " degen attar tek brend úshin. Eshqaısysy bilimmen-ǵylymmen aınalysyp jatqan joq (Aıyna-jylyna protokol úshin konferensıalardy eseptemegende). Olar ulttyń problemasymen aınalysyp, el ishindegi kóbeıgen aýrýlardy tabý, shette emdeı almaıtyn aýrýlardy emdeý kerek. Olar tek memleket aqshasyna, halyq aqshasyna turǵyzylǵan aýrýhanalarda bıznes jasap júrgender. Prezıdenttik aýrýhanaǵa qarapaıym turǵyndar eshqashan jata almaıdy. Nemisterge aıtyp kórshi bizde baılar bir bólek emdeledi, kedeıler bir bólek emdeledi dep. Al sheneýkterdiń óz aldyna aýrýhanasy bar dep, ana aýrýhananyń byt-shytyn shyǵardy. Olar sheneýktiń jany jaı adamnyń janynan bólek bolady degendi túsinbeıdi.
Bir tanysym Astanada travmatologıada aıaǵyn operasıa jasatty. Jap-jas qyzdyń aıaǵyn byt-shytyn shyǵaryp tigip tastapty, endi jazda etik kıip júrem dep jylap jatyr. Men aıtamyn «aqsha bermeısiń be?» dep. «Berdim ǵoı”,-deıdi. Operasıa jasaıtyn bólimshe meńgerýshisine beripti. Oǵan bólek beresin, terini tigetin dárigerge bólek beresin dep aıttym. Sebebi bir-birimen bólispeıdi, hırýrgqa seniń teri tigisiń bir tıyn, ol óziniń jumysyna aqshasyn aldy, terige tigetinge bólek beresin, jaqsy narkoz alǵyń keledi me oǵan da bólek beresiń. Ana jasaǵan hırýrgtyń qaryndasy bolsan saǵan ádemilep tigis salatyn edi, bolmasa sen oǵan adam emessiń. Hırýrgıada kosmetıkalyq tigis degen bar, ol operasıa aımaǵynyn tek izin qaldyryp óte kishkene ınemen óte jińishke jippen tigý. Ony bizde tek aqsha bergenderge ne týys-tanystaryna salady. Eger hırýrg kosmetıkalyq tigis sala bastasa onyń ne aqsha alǵanyn, ne tanysy ekeniń bilemiz. Ol buryn maǵan norma bolyp kórinetin. Men bolǵan aýrýhanada bárine kosmetıkalyq tigis salyp jatady, uzaq qoı ol, 70-80-degi kempirlerge. Sodan suraımyn nege bulardyń bárinde jeke saqtandyrý ma dep. Hırýrg aıtady bular áıel ǵoı dep, olarda bárine, ásirese, áıelderge kosmetıka salady eken. Esime bizdegi ishteri operasıadan keıin ishteri tyrtyq-tyrtyq bolyp mal tikkendeı qylyp tigilgen jap-jas áıelder túsedi.
Nemisterde ol qylmys. Germanıada barlyq ýkoldardy, analızderdi, kateterlerdi naýqasqa kiretin nárseniń bárin dárigerler jasaıdy. "Jabaıy" memleketten kelgen, meıirbıke jumsap úırenip qalǵan bizge ol birinshide «fý» bolyp kórindi, qalaı dáriger kapelnısa qoıyp, analız alady dep. Keıin qarap tursaq, ol naýqasqa degen qurmet eken. Dáriger "dárigermin" dep shirenip turmaıdy, baryp analız alyp, kapelnısa qoıady. Bizdegi dárigerlerdiń aıtatyn jaqsy mysaly bar. Stalın be, Lenın be aılyq bererde dárigerlerge qansha aqsha beremiz dese, "Olarǵa aılyq bermeımiz, jaqsy dárigerdi halyq asyraıdy " degen túsinik bar. Ol jalǵan. Eshqandaı halyq seni asyraýǵa mindetti emes. Memleketke jumys isteısiń be, seni memleket asyraý mindetti. Aqsha jetpeıdi me, memleketten sura. Halyqtan aqsha alý jıirkenishti, qylmys, kúná.
Men Germanıadan keıin memleketke olardyń jıirkenishti júıesine jumys istemeýdi sheshtim. Óz aldyma jeke kabınet ashyp kelgen adamdardy qabyldaımyn. Hıdjama jasaımyn, ıne qoıam, áıteýir kún kórermin. Tipti qıyn bolyp bara jatsa jeke basymnyń máselesin rettep alǵan soń, qaıta Germanıaǵa kete salarmyn. Germanıa esigi maǵan árdaıym ashyq. Eń bolmasa qylmys jasap júrgen joq ekenimdi bilip júrem.
Ǵabıt Nurhanulynyń feısbýk paraqshasynan
