İri qalalardyń turyqty damýy men qyzmet etýi damyǵan kólik júıesiniń bolýyn talap etedi. Mıllıoner qalalar úshin kólik aǵynyń retteý ózektiligi boıynsha tipti birinshi másele desek te bolady. İri qalalar ekojúıesin damytý úshin óńirlerde «Smart city» jobalary júzege asyrylýda. Máselen, «aqyldy aıaldamalar», elektrondy tólem júıeleri keń qoldanysqa engizilip, azamattar arasynda qoldaýǵa ıe. Bul sharalar men umtylystar qala basqarý men damýynyń tıimdiligin joǵarlatýmen qatar osy prosesterdiń ashyqtyǵyn qamtamasyz etedi.
Kólik salasyn damytý máselesi «Sıfrlyq Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasynda da keńinen qarastyrylǵan. Negizgi mindet – tranzıttik júkterdi tasymaldaý kólemin ulǵaıtý ári tranzıttegi ýaqytty qysqartý. Sıfrlandyrýdyń júk tasymalynyń kólemin ájeptáýir arttyratyny da sonda jazylǵan. Buǵan qosa, aqyldy kólik júıesi ázirlenip, ol júrgizýshilerge jol qozǵalysyn basqarýy úshin járdemdespek. Aıta keterligi, mundaı júıeni qoldaný ózge elderde sátti nátıje kórsetti. Iaǵnı, jol-kólik oqıǵalarynyń saldarynan zardap shekkenderdiń sany 30%-ǵa azaıǵan, jol shyǵyndary 15%-ǵa tómendegen.
Qazirgi tańda «aqyldy kólik» júıesi elimizdiń birqatar óńirinde keń qoldanysta. Elimizdiń batys bóligi, munaıly meken – Mańǵystaýda da «Sıfrlyq Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasynyń aıasynda birqatar jumystar atqarylýda. Alǵa qoıǵan josparlar da az emes. Máselen, 2018-2019 jyldarǵa arnalǵan mynadaı jobalar bar: elektrondy tólem júıesi, jolaýshylar tasymalyn baqylaý, Aqtaý qalasynyń qoǵamdyq kólikterinde beıne-baqylaý júıesin engizý jáne aqyldy avtobýs aıaldamalaryn iske qosý kózdelgen.
Qoǵamdyq kóliktegi elektrondyq tólem júıesin júzege asyrý «Mańǵystaý oblysy avtobýs parkin jańartý» jobasy arqyly iske asady. Joba aıasynda 70 avtobýs satyp alý josparlanǵan. Atalmysh shara 2018 jyldyń sońynda tolyqtaı oryndalady dep kútilip otyr. Nátıjesinde, qyzmet kórsetý sapasy artyp, jolaýshylar úshin jaıly jaǵdaı jasalady. Buǵan qosa, bul proses jolaýshylar tasymalyndaǵy qarjylyq aınalymnyń ashyqtyǵyna sebep bolady.
Kólik salasyndaǵy taǵy bir aıtýly sharalardyń biri – aqyldy avtobýs aıaldamalary. Bul joba halyqtyń qoǵamdyq kólikti qolaıly jaǵdaıda kútýine baǵyttalyp otyr. Osyǵan baılanysty, taldaý jumystary júrgizildi. Qorytyndysy: Mańǵystaý oblysy 159 aqyldy aıaldamaǵa muqtaj eken. Qazirgi tańda olardy ornatý qunyn anyqtaý boıynsha jumystar júrgizilip jatyr. Mundaı aıaldamalar shamamen 12 mln. teńge turady.
Sıfrlandyrýdyń aıasynda qoǵamdyq kólikter vıdeokameramen qamtylatynyn joǵaryda atap óttik. Aqtaý qalasyndaǵy qoǵamdyq kólikterge beıne-baqylaý júıesin engizý halyqtyń múlkin urlyq-qarlyqtan qorǵaıdy. Osy rette, qaladaǵy 73 avtobýstyń ishindegi 51 avtobýsqa beıne-baqylaý qurylǵysy engizilgen. Sonymen qatar, qala mańynda qatynaıtyn 55 avtobýstyń 30-y vıdeo kameramen júrýde. Beıne-baqylaý qurylǵylary jol qozǵalysy kezindegi zań buzýshylyqtarǵa jol bermeıdi. Mine, osyndaı tyń jobalar óńirdiń transportyndaǵy kóp kedergilerdi sheshýge baǵyttalyp otyr.
