Búgingi maqalamyzda kaıdzenniń basqarý isinde, ıaǵnı, menedjmentte kompanıanyń, mekemeniń jumysyna qanshalyqty áser ete alatyny týraly jazbaqpyz.

Japon tilinde "kaıdzen sózi" sheksiz damý, ilgeri umtylys degen maǵynalardy beredi. Eń qyzyǵy, kaıdzen júıesi ishkerilendirilgen mekemede basshylyqtyń róli eski júıedegideı bolmaıdy. Óıtkeni, ár adam óz isine jaýapty. Óz jumysyn, óz jumys orynyn, bilimin, biliktiligin, kásibıligin árdaıym, sát saıyn damytyp, ushtap otyrýy tıis.

Kaıdzen ishkerilendirilgen mekemede basshy róli álsiz degenimizben, kishi bólimderdi basqarý, jalpy basqarý sıaqty menedjment tetikteriniń bolýy zańdylyq. Basqara bilý – óner. Basqara almaý – masqara.

Júk aýyrlaǵan saıyn basshylyqtaǵy sharýa, basshylyqtyń jumys arta bermek. Kaıdzendi qoldanatyn basshylardyń kópshiligi basqarýdyń jańa formasyn kórsetýge, ózge baǵytyn ashýǵa umtylys jasaıdy. Jáne osy áreketterimen óndiris aýqymyn, kásip aýmaǵyn ulǵaıtýdy kózdeıdi.

Bir ǵana mysal keltirip óteıik. Álemdi kezgen japon júıesiniń ómirge kelýine tikeleı yqpal etken kompanıalardyń biri Toyota menedjment qaǵıdalaryn belsheden baspaı, onyń ústine kaıdzen talaptaryn engize bilgen.

Toyota kompanıasynyń alǵashqy jyldarynda-aq basshylyq kóp ónim alyp, az ýaqyt jumsaýdy kózdegen edi. Dál sol ýaqytta, 1970 jyldary kompanıada Taııtı Ono esimdi talantty top-menedjer jumys jasaǵan.

Ol arnaıy jospar túzip, óndiristegi qyzmetkerlerden saǵatyna 100 ónim jasaýdy talap etedi. Eń qyzyǵy, 100 ónim jasaýdy talap etip, 90 ónimniń ǵana shıkizatyn, taýaryn beredi.

Maqsat – qyzmetkerlerdiń tapsyrmany oryndaýǵa umtylyp, únemdeı bilýdi úırenýin qalyptastyrý. Al sapanyń tómendemeýi – bul kompanıadaǵy eń birinshi shart. Ol sharttyń buzylmaıtyndyǵyna nyq senimdi basshy osy qadamǵa barǵan. Ras, alǵashynda 100 ónim jasaý qıynǵa soǵady. Biraq birshama ýaqyt boıy júrgen úzdiksiz jumys jasaǵan umtylys nátıje berdi.

Munymen Ono toqtap qalmady. Jumysshylar 90 ónimniń shıkizatynan 100 ónim jasap shyqty. Ono osy sátti paıdalana otyryp, bir óndiris oshaǵyndaǵy 10 paıyz jumys kúshin basqa óndiris orynyna aýystyryp, qalǵan jumysshylardan taǵy da 100 ónim saǵatyna jasaýdy talap etti. Mine, búginde óndiris oshaǵy, ónim jasaý jyldamdyǵy jaǵynan aldyna qara salmaıtyn, ónimderi qazaq jerinde órip júrgen kompanıanyń jetistikke jetý qupıasy, basqarý formasy osyndaı bolǵan.

Endi áńgime aýanyn basqa arnaǵa buryp kórelik. Kaıdzendi ishkerilendirýden keıingi nátıjeler qandaı bolmaq?

Qazirgi zamannyń eń kópe sóz bolatyn, eń kóp talqylanatyn trendti taqyryby (kásipkerler arasynda) – básekelesterdiń artýy, tutynýshy talabynyń qataıa túsýi. Bul úrdis kún saıyn, únemi, toqtaýsyz ósip keledi. Ne istemek kerek?

Kaıdzendi ishkerilendirgen kompanıany uzaq jyldar boıǵy úzilissiz damý kútip tur. Básekelesterden ozý úshin, umtylystan nátıje kórsetý úshin keshe, búgin, erteń, kún saıyn, aı saıyn, jyl boıy damý úderisin toqtatpaý shart.

Eger 100 paıyzdyq kórsetkishke umtylys jasaıtyn mekeme bolsa, umtylysty barlyq ujym jasaıtyn bolsa, birneshe on jyldan keıin bul kompanıa lıderler qatarynda kósh bastap turmaq.

Kaıdzennen qandaı jaǵdaıda nátıje kórinedi?

1. Qyzmetkerlerdiń ahýaly. Eger mekemede qyzmet jasaıtyn jumysshylardyń turmystyq ahýaly tómen ári alatyn jalaqysy shyǵyndaryn jabýǵa jetpese, ol ekinshi jaqtan qosymsha jumys jasaýdy kózdeıdi. Óıtkeni, ol bir úıdliń asyraýshysy bolýy múmkin. Ekinshiden, kóńilinde ýaıym bar adam jumysqa tolyq berile almaıdy.
2. Syıaqy. Kaıdzendi ishkerilendirseńiz, talap qoıa bilińiz jáne mol aqsha tóleýge daǵdy alyńyz.
3. Qyzmetkerlerdi qamtamasyz etý. Jumysshylardyń jumys prosesi barysynda qajetti quraly nemese kóligi bolmaı qalý – keri áser tıgizetin jaıt.

Qurmetti oqyrman, osy maqalany tolyq oqyp shyqqan bolsańyz, osyndaı tamasha, mamyrajaı, berekeli júıe bizdiń elde bar ma degen suraq týyndaýy múmkin kókeıińizde.

Qazaqstanǵa kaıdzen júıesi kelgeli de onjyldyqtar aınalyp ketti. Mine, sońǵy jyldary Almaty qalasyndaǵy Kaıdzen ortalyqtyń mamandar daıarlaýmen, kaıdzendi kásibı deńgeıde úıretýmen aınalysyp jatqanynyń arqasynda qarqyn artyp keledi.

Japon júıesiniń jaqsylyǵyn kórgen adam ózge júıeni kórgisi de kelmes, sirá! Eńbekten, tabys tap!