Maýsym aıynyń basynan beri Qazaqstanda koronavırýspen qatar pnevmonıa da órship tur. Resmı derekke saı, elde maýsymda 628 adam osy aýrýdan qaıtys bolǵan. Qamshy tilshisi sóılesken neırohırýrg dáriger Myńjylqy Berdiqojaevtyń sózinshe, pnevmonıadan qaıtys bolyp jatqan adamdardyń 99 paıyzynyń ólimine koronavırýs sebep. 

– Pnevmonıa degen qandaı aýrý?

– Klasıkalyq pnevmonıa – ókpe tini men bakterıalardyń janasqany kezinde bolatyn pnevmonıa. Jıi taraǵan qozdyrǵyshy – pnevmokok. Bul – antıbıotıktermen emdeletin aýrý. Eń jıi aýyratyndar – 5 jasqa deıingi balalar jáne 65 jastan asqan qart kisiler. Bul – maýsymdyq aýrý. Aǵza álsiregen kezde, kóktem men kúzde qozady. Imýnıtet álsiregen keı jaǵdaıda VICH ınfeksıasymen aýyrǵan kisilerde de ýaqytsha pnevmonıa kezdesýi múmkin.

Imýnıtet tómendep ketken jaǵdaıda nemese em kesh júrgizilse, adam pnevmonıadan qaıtys bolýy múmkin.

Qazir júrip jatqan aýrý – pnevmonıanyń basqa túri. Ol tamyrdyń qabyrǵasy zaqymdalǵannan, qan tamyrynyń ishinde qan uıyp qalǵannan – tromboz bolǵannan paıda bolatyn ókpeniń ózgerisi. Bul aýrý klasıkalyq pnevmonıaǵa jatpaıdy.

– Pnevmonıanyń negizgi belgileri qandaı? Naýqas bul aýrýmen aýyrǵanyn qalaı bile alady?

– Pnevmonıanyń negizgi belgileri: deneniń qatty qyzýy, dem jetpeý jáne jótel. Dem jetpeý – púlsoksımetrmen ólshegen kezde satýrasıanyń tómendeýi.  Ol qalypty jaǵdaıda 92-den joǵary bolýy kerek. Eger 91-den tómen túsetin bolsa, aǵzaǵa ottegi jetpeı jatyr degen sıgnaldy bildiredi nemese entikpe.  Eger adam qalypty jaǵdaıda mınýtyna 20-ǵa deıin demalýy kerek bolsa, onda 24-ten joǵary bolǵan entigýden adam tez sharshap qalady jáne kúndelikti qozǵalystaryn jasaı almaıdy.

– Pnevmonıa nege órship tur?

– Órshigen sebebi – koronavırýstyń jedel taralyp ketýine baılanysty. Birinshi jasalǵan karantındik sharalar óziniń nátıjesin maýsym aıyna deıin berdi, keıin adamdardyń bári kóshege shyǵyp ketken soń vırýsty belsendi túrde juqtyra bastady. 

– Ádette bul aýrýdyń ólim kórsetkishi qansha? 

– Qazir pnevmonıamen aýyrǵandar kóbeıip ketti. Onyń statısıkasyn densaýlyq saqtaý mınıstrligi aıtýy kerek. Dál qazir adamdardy pnevmonıanyń basqa túrinen ólip jatyr dep aıtý – qıyndaý. Óıtkeni klasıkalyq pnevmonıanyń kezinde temperatýrasy jaı kóterilip, odan keıin antıbıotık berse emdelip ketedi. Ondaı naýqastar dem alý apparatynda jata qoımaıdy. Kıslorod qajet etpeıdi. 

Al qazir pnevmonıa degen dıagnoz qoıylyp, eki-úsh kún ótken soń ólip qalyp jatqan adamdar kóp. Sondyqtan ol adamdardyń 99 paıyzynda koronavırýs bolǵan dep oılaımyn. 

– Pnevmonıamen aýyrǵan naýqas qandaı em qabyldaýy kerek?

– Pnevmonıa belgileri jáne tynys jetkiliksizdigi bar naýqastar birinshi kezekte aýrýhanaǵa jedel-járdem arqyly jetkizilýi kerek. Aýrýhanada orynnyń bar-joǵyn bizdiń jergilikti bılik jáne densaýlyq saqtaý basqarmasy retke keltirýi kerek. Barlyq em stasıonar jaǵdaıynda dárigerlerdiń taǵaıyndaýy men baqylaýy boıynsha jasalady.

Neırohırýr dáriger Myńjylqy Berdiqojaev

– Sońǵy kezderi dene qyzýy kóterilgende parasetamol, aspırın dárilerin birden qabyldamaý kerektigi aıtylyp júr. Bul durys pa?

– Dene qyzýy 38 gradýstan asqan kezde adamnyń jaǵdaıy nasharlaıdy. Qazir negizinen jasy úlken kisiler aýyryp jatyr. Sondyqtan parasetamol nemese antıgrıppın tabletkalaryn qabyldaǵan durys. Óıtkeni adam tez sharshap qalyp, dene qyzýy 39 gradýstan asyp ketetin bolsa, ómirine qaýip tónýi múmkin. Sondyqtan dene qyzýyn 38 jarymnan asyrmaǵan durys.

– Merkilik ınfeksıonıst dáriger koronavırýspen aýyrǵanynda alývıa dárisin ishkenin aıtty. Bul qanshalyqty usynylatyn dári?

– Qazir alývıa dárisi jáne gıdroksıhlorohınniń koronavırýs kezinde eshqandaı paıdasy joq ekeni aıtylyp jatyr. Ol preparattardyń aýyr koronavırýsty emdeı almaıtynyn dáleldenip jatyr. Sondyqtan bul preparattar koronavırýstyq pnevmonıa kezinde eshqandaı nátıje bermeıtinin kórsetip otyr.

– Aýrýhanaǵa barmaı, úıinde emdelgen naýqas koronavırýstyń aýyr túrine shaldyǵyp qalmaı ma?

– Eger úı jaǵdaıynda emdelip jatqan naýqastyń 4-5-kún boıy dene qyzýy túspeı, entigýi qatty kúsheıip, ottegi qajet bolatyn bolsa, onda bul naýqas mindetti túrde aýrýhanaǵa barǵany durys. Óıtkeni otteginiń kómegi kerek bolatyn naýqastarda pnevmonıanyń aýyr túrine ótip ketý yqtımaldyǵy óte joǵary. Sondyqtan ondaı naýqastardy úı jaǵdaıynda emdemeı, aýrýhanada baqylaǵan durys.