Demokratıalyq partıa qurý boıynsha bastamashyl top jetekshisi, qoǵam belsendisi Janbolat Mamaıdyń birrettik nesıe amnıstıasyn jarıalaý bastamasyn saıasattanýshy "saıası popýlızm" dep sanaıtynyn aıtqan. Qamshy tilshisi ózge saıasattanýshylardyń bul másele týraly pikirin bildi.

Belgili saıasattanýshy Rasýl Jumaly  kredıtti keshirýdi talap etý – popýlızmge jaqyn túsinik ekenin jetkizdi.

– Azamattardyń alǵan nesıelerin keshirý salý, keshire berý – popýlızmge jaqyn túsinik ekenine óz basym kelisemin. Adam kredıttiń sharttaryn bile tura alǵandyqtan jaýapkershilikpen qaraýy qajet. Azamattar ártúrli sebeppen kredıt alady. Biraq bizde kredıtke degen jeńil-jelpi kózqaras qalyptasqan. Keı azamattardyń qarjylyq saýaty kem. Ótken jyly myńdaǵan adamnyń kredıti keshirilgeni belgili. Sonyń ishinde barlyǵy bolmasa da kóptegen azamat kredıti keshirile tura qaıtadan qaryz alǵan. Jalpy árbir adam bar jaýapty óz moınyna alýǵa tıis. Árıne bir jaǵynan adamdardyń áleýmettik jaǵdaıyn da túsinýge bolady. Óıtkeni daǵdarys zamanynda bireý bıznesinen, bireý jumysynan aıyrylyp qaldy. Meniń oıymsha, kredıtti keshirý ne keıinge shegerý, tólemaqysyn tómendetý, ústeme paıyzdaryn alyp tastaý syndy jeńildikterdi jaǵdaıy múshkil otbasylarǵa qarastyrýǵa bolady. Solardyń ishinde kópbalaly otbasylar, jekemenshiginde úı-kúıi, jyljymaıtyn múligi joq jarymjan azamattar. Onda muny popýlızm dep emes, áleýmettik teńdik máselesi dep qaraý qajet. Iaǵnı bul – memlekettiń muqtaj jandarǵa kómektesýi, – deıdi Rasýl Jumaly.

"DAT" opozısıalyq basylymynyń jetekshisi, jýrnalıs Ermurat Bapı "júz myńǵa jýyq azamattyń kredıtin keshirý talaby – eshqandaı da popýlızm emes" degen pikirde.

– Kredıtti keshirý talaby – eshqandaıda popýlızm emes. Bul daǵdarys jaǵdaıynda ál-áýqaty tómen áleýmettik toptyń jaǵdaıyn sheshýge arnalǵan áreket. Kredıti bar adamdarǵa 16 mlrd-tyń 5,5-6 mlrd-ty ketetin bolsa muny popýlızm dep esepteýge bolmaıdy. Bul memleketten bólingen qarjynyń 3/1 bóligi ǵana. Bizdiń ulttyq qor, munaı qory, tuńǵysh prezıdent qory syndy qaptaǵan qorlarda mıllıardtaǵan dollar aqsha bar. Onyń ishinde halyqtyń bolashaq urpaǵyna qaldyrǵan qarjysy bar. Qazirgi jaǵdaıda halyq qınalyp jatsa, bolashaqqa jınaǵan aqshanyń ne qajeti bar?! Biz halyqty qazir qutqarýymyz kerek. Resmı derekter boıynsha 1 mln adam jumyssyz qalǵan. Alaıda beıresmı derekke súıensek, jumysqa jaramdy 9 mln halyqtyń 5 mln-ǵa jýyǵy qazir jumyssyz otyr. Osyndaı qıyn jaǵdaıda memleket halyqqa kómektespese, ol memlekettiń ne keregi bar?!, – dedi ol.

Ol kredıtti keshirý bılik pen buqarany jaqyndatýy múmkin ekenin aıtty.

– Qazirgi jaǵdaıda bılik óz aldyna bir bólek, halyq óz aldyna bir bólek qańǵyryp qaldy. Qıyn jaǵdaıda memlekettiń nesıeni keshirý, raqymshylyq jasaý syndy birtutas uran astyna biriktiretin ıdeıalary bolýy kerek. Qazaqstanda halyqtyń 90 paıyzyna jýyǵynyń moınynda kredıti bar. Kredıttiń bárin jappasa da, belgili bir mólsherde árqaısysynyń mln-ǵa jýyǵyn jabatyn bolsa, memleket halyqtyń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartyp, keremet qadam jasaıdy. Muny "popýlızm", "boz sóz" dep jazyp jatqandar bıliktiń yqpalymen aıtyp jatyr. Men Janbolat Mamaıdyń bastamasyn 100 paıyz qoldaımyn. Mamaıdyń jaqtastary qujattardy ótkizip, zań boıynsha 1 aı ýaqyt berdi. 1 aıdan keıin nátıje bolmasa biz basqa da áreketter jasaımyz, – dedi Ermurat Bapı.

Eýrazıalyq ıntegrasıa ınstıtýtynyń sarapshysy Samat Nurtaza "100 myń azamattyń ótinish talabyn tapsyrǵannan eshqandaı nátıje shyqpaıdy" dep sanaıdy.

– Kredıtti keshirýge qarsymyn. Sebebi adam kredıtti óz aıaǵymen, óz yntasymen, óz qalaýymen alady. Eshkimdi májbúrlep, aıaq-qolyn baılap bankke aparmaıdy ǵoı. Qaryzdy alǵannan keıin qaıtarýǵa tıissiń. 100 myń azamattyń ótinish talabyn tapsyrǵannan eshqandaı nátıje shyqpaıdy. Aqorda júz myń adamnyń qaryzyn keshirse, 17 mln adamnyń qaryzy shyǵa keledi. Máselen, júz myń adamnyń aryz tileginiń ishinde meniń de aty-jónim joq. Olardyń talabyn qabyldap, kredıtti keshirse, meniń basymdaǵy úsh kredıtti de keshirsin. Ondaıǵa memlekettiń búdjeti jetpeıdi. Bul – bank júıesin qurdymǵa ketiredi. Ekonomıkaǵa zalalyn tıgizedi. Meniń oıymsha mundaıǵa jol berýge bolmaıdy. Árıne ál-aýqaty tómen otbasylardy qoldap, kómektesý qajet. Biraq taǵy da qaıtalap aıtamyn, adam kredıtti óz erkimen, óz qalaýymen alǵandyqtan tóleýge mindetti. Zań barlyǵyna birdeı bolýy kerek. Bank tarapynan kredıtti tóleýge ýaqyt berýge bolady. Múldem kredıtti keshirý degenge túbegeıli qarsymyn, – dedi Samat Nurtaza.

"Halyqqa adal qyzmet" (HAQ) partıasyn qurý boıynsha bastamashyl top jetekshisi Toǵjan Qojalıeva kredıtti keshirý azamattardyń bolashaǵyna, el ekonomıkasyna keri áser etedi degen pikirde.

– Nesıeni keshirý úshin qarajatty bizdiń qaltamyzdan alady. Eger qoǵam belsendileri nesıeni tolyq keshirýdi emes, kerisinshe nesıe boıynsha paıyzdardy azaıtýdy talap etse, onda qoldaýǵa bolady. Al tolyqtaı keshirý eldi ekonomıkalyq daǵdarysqa uryndyrady. Mektep, balabaqshalar salynbaı qalady, dári-dármek tapshylyǵy bolady. Men bul bastamany qoldamaımyn. Azamattardyń bul áreketin áleýmettik-saıası popýlızm dep sanaımyn, – dep ótti ol.