Italıalyq sýretshi Leonardo da Vınchı 1480 jyldardyń sońynda adamzat tarıhyndaǵy eń alǵashqy tikushaqtyń qurylymy týraly qoljazba jazyp qaldyrǵan. Ol ózi jobalaǵan tikushaq tárizdi zatqa "áýe burandasy" dep at qoıǵan.

Qalam-sıamen syzylǵan syzbada sý burandasyna negizdelgen spıráldy rotor bar, biraq sýdyń ornyna aýany ıterýge arnalǵan jáne qazirgi tikushaqqa uqsas ushatyn qurylǵynyń ıdeıasy kórsetilgen.

Leonardonyń anotasıalarynda spırál qurylǵyny jetkilikti tez aınaldyrsa, aýany ıterip, qurylǵyny áýege kóteretini aıtylady. Eskertýlerde Leonardo áýe burandasynyń ushatyn kishigirim modelderin qurastyrǵany kórsetilgen.

Bir qyzyǵy, Leonardonyń dızaıny jaqynda Mars betinde alǵashqy ushýdy oryndaıtyn NASA-nyń shaǵyn tikushaǵyna qatty uqsaıdy.