Buqaralyq aqparat quraldary Almaty mańynda salynyp jatqan bógettiń qarjysyn jymqyrdy dep kúdikke ilingen kompanıanyń quryltaıshysy Bolat Nazarbaevtyń qyzy bolǵanyn jazyp jatyr. Ashyq derekkózdegi aqparatqa qaraǵanda, Aqbota Nazarbaeva kúdikke ilingen «Tolagai-2050» kompanıasynyń quryltaıshylar qataryna qosylǵanda 20 jasta bolǵan. «Qamshy» tilshisi «Aqbota Bolatqyzy quryltaıshy bolǵan «Tolagai-2050» qandaı kompanıa?», «22 mlrd teńgeni qalaı utty?»,  «Qazir 23 jastaǵy boıjetkenniń taǵy qandaı fırmalary bar?» degen suraqtarǵa jaýap izdep kórdi. 

KÚMÁNDİ KONKÝRS

12 sáýirde Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi Almaty mańyndaǵy «Aqsaı» ózeninde salynyp jatqan selden qorǵaıtyn bóget qurylysynan zańsyzdyqtar anyqtalǵanyn habarlady. Vedomstvo málimetinshe, nysandy salý kezinde mindettemelerin oryndamaǵan merdiger kompanıanyń jaýapty tulǵalaryna qatysty búdjet qarjysyn jymqyrý boıynsha qylmystyq is qozǵalyp, tergeý júrip jatyr.

Mınıstrliktiń merdiger dep otyrǵany – «Tolagai-2050» kompanıasy. 2020 jyly qyrkúıekte qarjy mınıstrligi Aqsaı ózenine sý bógetin salýǵa tender jarıalady. Bul kezde elde koronavırýsqa baılanysty karantın bolyp, úkimet keıbir memlekettik satyp alýdy ótkizý kezinde arnaıy tártip qoldanýǵa qaýly shyǵarǵan.

Aqsaı bógetin salýǵa arnalǵan tender de «arnaıy tártip qoldanyla otyryp» ótti. Konkýrsqa 29 kompanıa qatysty. Alaıda konkýrs komısıasy 27 kompanıany bul tenderge qatysýǵa jaramsyz dep tanydy. Aqyry «Tolaǵaı-2050» jáne «Tarazstroı-2004» kompanıalary ǵana tenderge talasyp, 15 mlrd 273 mln teńge usynǵan alǵashqysy jeńimpaz atandy.

Komısıa tenderge qatysýǵa ruqsat bermeı qoıǵan 27 fırmanyń ishinde Bazis Construction, Integra Construction KZ, SHEBERBUILD sıaqty alpaýyt kompanıalar da bar. Olardy konkýrs talabyna sáıkes kelmeıdi dep tenderden shettetken.

Komısıanyń bul sheshimi óte kúmándi. Óıtkeni Bazis Construction sol konkýrstan bir jyl buryn, ıaǵnı 2019 jyly Qorǵas ózeninde bóget salýǵa arnalǵan tenderdi jeńip alǵan. Eger bul kompanıa talapqa sáıkes kelmese, bir jyl burynǵy tenderdi qalaı jeńdi degen suraq týyndaıdy.

Komısıa Integra Construction KZ kompanıasyn da konkýrs talabyna saı emes dep sheshim shyǵarǵan. Sol kezde «Qazseldenqorǵaý» mekemesi Aqsaı bógetimen qatar Aıýsaı ózenine de bóget salýdy josparlap, tender ótkizgen. Qyzyǵy sol – Aqsaı bógetiniń tenderinen shettetilgen Integra Construction KZ kompanıasy Aıýsaı bógetin salýǵa arnalǵan 8,1 mlrd teńgelik tenderdi jeńip aldy.

TÓRAǴA KÓKİREKBAEV

Bóget salýda tájirıbesi bar kompanıalar shettetilip qalǵan tenderge buryn mundaı jumyspen aınalyspaǵan «Tarazstroı-2004» seriktestigi qatystyryldy.

Tarazdyq bul kompanıa sol kezde komısıa tóraǵasy bolǵan «Qazseldenqorǵaý» mekemesiniń basshysy Kárim Kókirekbaevqa jaqsy tanys edi. Óıtkeni Kókirekbaev 2008 jyldan 2018 jylǵa deıin Jambyl oblysy ákimdiginde tabany kúrekteı 10 jyl jumys istegen. Jumys istegende de bes jyl oblys ákiminiń orynbasary, bes jyl oblysy ákimi bolǵan sheneýnik. Kókirekbaev laýazymdy qyzmette otyrǵan shaqta «Tarazstroı-2004» seriktestigi Jambyl oblysynan kóptegen tender alǵan.

Negizi «Tarazstroı-2004» kompanıasy Aqsaı bógetin salýǵa arnalǵan tenderde «qolshoqpar» kompanıanyń rólin atqarǵan bolýy múmkin. Bulaı deýge birneshe negiz bar.

Birinshiden, kompanıanyń bóget salýda tájirıbesi joq bolasa da basqa iri fırmalar shettelgen konkýrsqa jiberildi. Ekinshiden, kompanıanyń usynǵan baǵasynda. Seriktestik 15 mlrd, 476 mln teńge usynǵan (negizi bólingen sýmma – 15 mlrd, 506 mln teńge. Al basqa qatysýshylar tenderdi utamyz dep bólingen sýmmadan kemi 100 mln arzan baǵa usynǵan. Konkýrs talaby boıynsha eń arzan baǵa usynǵan kompanıa tenderdi utatynyn eskersek, «Tarazstroı-2004» kompanıasynyń bul tenderdi utýǵa asa qyzyqpaǵanyn ańǵarýǵa bolady.

«Tolaǵaı-2050» úshin tarazdyq kompanıanyń tenderge jiberilgeni tıimdi bolǵan. Sebebi tenderge «Tolaǵaı-2050»-diń ózi ǵana qatystyrylsa, tender ótpeı qalatyn edi. Óıtkeni memlekettik satyp alý týraly zańǵa sáıkes, konkýrsqa kemi eki kompanıa qatysýǵa tıis.

Tórt jyl burynǵy kúmáni kóp konkýrstyń komısıasyna tóraǵa bolǵan Kárim Kókirekbaev qazir isti bolyp jatyr. Ol 2022 jyldyń jeltoqsanynda 800 myń dollar para aldy degen kúdikpen qamaýǵa alynǵan. Kókirekbaev ol kezde «Qazseldenqorǵaý» mekemesiniń basshysy qyzmetinde otyrǵan. Onymen birge orynbasary Ádilet Aqataev ta ustalǵan. Aqataev ta Aqsaı bógetin salýǵa arnalǵan konkýrsta komısıa múshesiniń biri bolǵan.

Biraq ol ekeýi de Aqsaı bógetiniń konkýrsyna qatysty sottalyp jatqan joq. Tergeý organdary «Qazseldenqorǵaý» mekemesiniń burynǵy basshysy men onyń orynbasaryna BAZIS CONSTRUCTION – INFR kompanıasyń fılıal dırektorynan para aldy degen aıyp taqqan. Olardyń isi byltyr maýsymnan beri Almaty oblysynyń qylmystyq ister jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynda qaralyp jatyr.

MILLIARDTAN KEIİN KELGEN NAZARBAEVA

«Tolagai-2050» – 2018 jyldan beri memlekettik organdardan iri tenderler alyp júrgen jeke kompanıa. Qurylyspen aınalysady.

Qazir bul kompanıanyń jalǵyz quryltaıshysy – Orazhan Janysbekov degen adam. Al 2020 jyly jeltoqsanda, kompanıa «Qazseldenqorǵaý» kompanıasymen 17,1 mlrd teńgege kelisimshart jasasqan soń kompanıa quryltaıshylaranyń qataryna Aqbota Nazarbaeva degen adam qosyldy.

Ashyq derekkózdegi aqparatqa qaraǵanda, Aqbota – Qazaqstannyń eks-prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń inisi Bolattyń qyzy. 2020 jyly jeltoqsanda onyń jasy 20-da bolǵan .

Aqbota Nazarbaeva kompanıaǵa kelgen soń týra bir jyldan keıin 17,1 mlrd teńgeniń kelisimsharty ózgerip, oǵan 5 mlrd teńge qosyldy.

20 jastaǵy qyzdyń alpaýyt kompanıanyń quryltaıshylyǵyna qalaı kelgeni belgisiz. Belgilisi – ol Qańtar oqıǵasynan keıin kompanıadan ketkeni.

Ashyq derekkózderde Aqbota Nazarbaeva jaıly aqparat az. Internette onyń sýreti joq, qandaı bıznespen aınalysqany da belgisiz. 2000 jyly týǵan boıjetkenniń atynda qazir Asiabet, BN-E CAPITAL GROUP, WORLD CONCERN sıaqty birneshe kompanıa bar. Ol 2021-2022 jyldary Shymkenttegi «Mıras» ýnıversıtetine de ıelik etken.