Ótken aptada memleket bashysy ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń tóraǵasy Vladımır Jumaqanovty qabyldap, lańkestikke qarsy áreketterge qatysty birqatar máselelerdi pysyqtady, - dep habarlaıdy «Qamshy» portaly.

Kezdesýde Elbasy UQK basshysyna lańkestikpen kúres sharalaryn jetildirýdi tapsyrdy degen resmı aqparat tarady. Jalpy, elde birazdan beri umytyla bastaǵan osy dinı radıkalızm jaıy sońǵy ýaqytta qaıtadan qylań bere bastady. Máselen, Aqtóbe oblysynyń ákimi Berdibek Saparbaev oblystaǵy dinı aǵymdardyń, atap aıtqanda salafızm ıdeıasymen ýlanǵan jamaǵattardyń sońyna sham alyp túsip, aımaqtaǵy dinı ahýal týraly respýblıka deńgeıinde dabyl qaǵýda. Tipti, oblysqa is-saparmen barǵan Memlekettik hatshy Gúlshara Ábdihalyqovanyń aldyna da osy másele qoıylǵan kórinedi.

2015 jyly eldi dúrliktirgen birde-bir lańkestik áreket oryn almady. Alaıda, ótken jyly qazaqstandyq arnaıy qyzmetter birqatar qaýiptiń aldyn alǵany habarlandy. 2015 jyldyń basynda el aýmaǵynda birqatar jarylystar men quqyqqorǵaý organdaryna shabýyl jasaýdy josparlanǵan ırıalyq lańkes Qazaqstanǵa kirgeli jatqan jerinen ustalǵan. Sondaı-aq, Shymkentte qyrǵyzstandyq azamat qolǵa túsken. Jarylǵysh zattar jasaýshy maman delingen ol da birneshe oblysta lańkestik aktiler jasaýdy josparlapty-mys. Astana ákimi Ádilbek Jaqsybekov te óten jyldyń sońyn ala qaladaǵy quqyqqorǵaýshylardyń Elordada lańkestik áreket jasamaq bolǵandardyń jolyn keskenin málimdegen bolatyn. Resmı málimetterge súıensek, 2014 jyly da el aýmaǵynda 11 teraktiniń aldy alynǵan eken.

Saıasattanýshy Dosym Sátbaev Qazaqstanda UQK basshysynyń aýysýy osy dinı radıkalızm men lańkestik qaýpine baılanysty dep sanaıdy newtimes.kz-te jarıalaǵan maqalasynda.

«Ótken jylǵy bul kadrlyq aýys-túıister Elbasynyń Máskeýde ótken Ujymdyq qaýipsizdik kelisim-sharty uıymynyń otyrysyna qatysyp kelgennen keıin oryn alýyn kezdeısoqtyq deı almaımyz. UQKU otyrysynda lańkestikpen kúresti jandandyrý isi basty nazarǵa alyndy. Aýǵanstandaǵy ahýaldyń shıelenisýi men DAISH uıymynyń belsendi áreketteri UQKU-ǵa múshe elder basshylaryn alańdatyp otyr. Sondyqtan da, V. Jumaqanovtyń UQK basshylyǵyna taǵaıyndalýy kezdeısoqtyq emes. Bul jerde onyń bir kezderi UQK quramyndaǵy lańkestikke qarsy departamentti basqarǵany da eskerilýi tıis», - deıdi saıasattanýshy.

Saıasattanýshy sondaı-aq, Sırıada DAISH quramynda soǵysyp júrgen sodyrlardyń elge oralý múmkindiginiń de qaýip ekenin eskertedi. Óıtkeni, resmı organdardyń málimetinshe, búginde Sırıada 150-den astam qazaqstandyq soǵys qımyldaryna qatysýda. Olarmen birge 200-den astam otbasy músheleri de shetel asqan degen derekter bar. Aýǵanstan asqan taǵy da 12 qazaqstandyq týraly da aıtylýda. Osyǵan deıin shet elderdegi soǵys qımyldaryna qatysqan 38 adamnyń ústinen qylmystyq is qozǵalǵan kórinedi. Sondaı-aq, lańkestikti nasıhattaǵan taǵy 42 radıkaldy senimdegi azamattyń ústinen qylmystyq is júrgizilýde. Ýkraınadaǵy separatısterge qoldaý bildirip, soǵysqa attanǵan qazaqstandyqtar týraly da derekter az aıtylyp jatqan joq.

Táýelizdiktiń alǵashqy jyldarynda elge engen radıkaldy aǵym nasıhatshylary 90-jyldary respýblıkanyń ońtústik óńirlerinde belsendi jumys istedi. Qyrǵyzstan, Ózbekstan arqyly kirgen olar ońtústiktegi jastardy óz qatarlaryna tartty. Ońtústiktegi kórshi elder aýmaǵynda ornalasqan dinı oqý oryndaryna baǵyttady. Sońǵy jyldary, ýahabızm ıdeıasyn negizge alǵan ol radıkaldar eldiń barlyq aımaǵyna ornyǵyp úlgerdi. Tek, batys óńirlerde ǵana emes, ortalyq, shyǵys oblystarda da radıkaldy senimdegi din ustanýshylar az emes.

Jyldan jylǵa dinı qundylyqtardyń nasıhaty artyp, eldiń basym bóligi, onyń ishinde jastar dinge bet bura bastaǵanda mundaı keleńsizdikter ıslam dinine kóleńke túsirip qana qoımaı, zańdy áreket etetin musylmandar dinı basqarmasy, din isteri komıteti syndy mekemelerdiń jumysyna da jańa talaptar qoıýda. Buryn qylmys áleminiń serkelerin qataryna tartqan, sportshy jastardan jasaq qurǵan ekstremısterdiń biraz jaqtaýshylary qazirgi tańda bılik basyna da jetip alǵan degen áńgimeler aıtylýda.

«Eshkim qazirgi memlekettik apparattaǵy narazylyq deńgeıine qatysty naqty málimetke ıe emes. Sheneýnikterdiń qaısysy qandaı baǵyttaǵy dinı aǵymdarǵa jaqtasatyny, qandaı ıdeıalarǵa senetini túsiniksiz. Bul qaýipti «qara jáshik». Egıpettegi jaǵdaıdy eske alaıyq. Hosnı Múbarak bılikten taıdyrylǵan soń memleket basyna ýaqytsha bolsa da «Musylman baýyrlar» uıymy keldi. Olar buǵan búrokratıalyq apparatqa enip, tipti, kúshtik qurylymdar qatarynda da óz jaqtastaryn daıyndaý nátıjesinde qol jetkizdi. Olar «H» saǵatyn, ottyń tutanýyn kútip otyrdy. Ýaqyty kelgende tıisti áreket jasap, bılikke keldi», - degen Dosym Sátbaev Qazaqstandaǵy radıkaldyq ustanymdaǵy toptardyń da elde turaqsyzdyq týdyrý qaýpin joqqa shyǵarmaıdy. Ol saıası maqsattar kózdeıtin uıymdardyń bılik úshin kúreste óz qatarlaryna buqara halyqty, onyń ishinde jastardy tartýdyń negizgi quraly retinde dinı jáne psevdodinı urandardy paıdalanytyny tájirıbe júzinde áldeqashan dáleldengenin aıtady.

2013 jyldan beri elimizde terorızm men ekstremızmge qarsy kúres jóninde arnaıy baǵdarlama júzege asyp jatyr. Ótken jyldyń qarasha aıynda Qaýipsizdik keńesiniń otyrysynda terorızmmen kúres jónindegi oblystyq shtabtardyń jumysy kúsheıtilgeni habarlandy. Qarýly kúshterdiń basshylyǵymen kezdesýinde Elbasy da qazaq armıasyn «gıbrıdi soǵys» qımyldaryna ázir bolýǵa shaqyrǵan edi.

Bir sátke de tynym tappaıtyn, eldegi saıası-áleýmettik ahýaldy jiti baqylap otyratyn syrtqy kúshter shyn máninde saıasattanýshy aıtqan «H» saǵatyn kútip otyrýy múmkin. Dinniń atyn jamylyp, qany qyzý jastardan jaqtas jınaǵan olar eldegi kez-kelgen narazylyq tolqýlardy utymdy paıdalanyp ketýi, tipti bılikke, sol arqyly, memleket qaýipsizdigine qater tóndirýi múmkin. Iaǵnı, kún sanap jańa qyrynan tanylyp jatqan lańkestermen kúreste de tyń tásilder qoldanylýy, lańkestikke qarsy is-qımyldardy osy salada tájirıbesi bar kásibı maman basqarǵany durys. Osy turǵydan kelgende, Vladımır Jumaqanovtyń UQK basshylyǵyna taǵaıyndalýy shynymen de kezdeısoqtyq emes sıaqty. Jańa tóraǵa qoǵamdy ala taıdaı búldirgen, oń-solyn tolyq tanymaǵan jastardy senim sergeldeńine salǵan salafızm nasıhatshylaryna qarsy qyzý kúres júrgizedi dep seneıik.  

Ázirlegen: Jomart Abdollauly