– ەسىمىڭىزدىڭ سىرى.
ءومىرقۇل – سىر وڭىرىندە كەڭ تارالعان ەسىمدەردىڭ ءبىرى. كەزىندە نۇرتۋعان جىراۋدىڭ شاكىرتى ءدارىقۇل ەسىمدى جىر جامپوزى ومىردەن وتكەن. ال، ءدارىقۇلدىڭ اكەسىنىڭ اتى ءومىرقۇل بولاتىن. ءبىز بولساق، سول اتاقتى نۇرتۋعاننىڭ ءۇرىم-بۇتاعىمىز. سول سەبەپتى شىعار اتام دۇنيەگە شىر ەتىپ كەلگەن ماعان وسى ەسىمدى بەردى. ارينە، بۇل جاي عانا مەنىڭ ويىم. ناقتى قالاي بولعاندىعىنان بەيحابارمىن. جالپى، ەسىمىم جامان ەمەس سياقتى. ماعىناسى بار، سالماقتى دەرسىڭ. ءومىرقۇل دەگەندى كادىمگى ءومىردىڭ ق ۇلى ەمەس، وسىناۋ ءومىردى سىيلاعان اللانىڭ سۇيىكتى ق ۇلى اتانۋ دەپ تۇسىنگەن دۇرىس شىعار.
– ومىرگە قانشالىقتى قۇشتارسىز؟
ومىرلىك قۇشتارلىعى ەرەكشە ءومىرقۇلمىن. بىرەۋلەر سىنعا، سىناققا شىداي الماي، قايعىدان قان جۇتىپ، كۇيزەلىسكە ۇشىراپ، ءتىپتى ءوز باسىن قاتەرگە تىگىپ جاتادى. مەندە ونداي جوق. مەن ءپوزيتيۆتى ويلايتىن، كەز كەلگەن نارسەدەن قايىر كۇتەتىن اداممىن. ءوزىمدى جىگەرلىمىن دەپ ايتسام قاتە بولماس. تاڭنىڭ اتىسىنان كۇننىڭ باتىسىنا دەيىن تىرباڭداپ جۇرگەندى ۇناتامىن. ەڭ باستى قاسيەتتەرىم ءبىرى – رۋحاني تۇرعىداعى مىقتىلىعىم بولسا، ءبىرى – ەڭبەكسۇيگىشتىگىم. وسى ەكى نارسە مەنى قۇر ءومىر ءسۇرىپ قانا قويماي، ومىردەن ءوز ەنشىمدى الۋعا كومەكتەسۋدە.
– ادامدىق قاسيەتتى تىلگە تيەك ەتتىڭىز. مەنىڭ بايقاۋىمشا، مىنەزدى ادام سياقتىسىز.
ساحنادا باسقاشا، ساحنادان تىس وزگەشە كەيىپتە بولاتىن ءانشى قاتارىنان ەمەسپىن. ماعان ەكىجۇزدىلىك دەگەن جات نارسە. جاسىراتىنى جوق، وزىندىك ويىم، ۇستانىمىم، ەرەجەم بار. ەگەر ءسىز ونى «مىنەزدىلىككە» بالاساڭىز، مەن دەمەك مىنەزدى كىسىمىن (كۇلدى). مەن جانە مەنىڭ تىڭداۋشىم دەگەن ەكى ارادا سىيلاستىق بار. سالەم بەرىپ، حال سۇراسىپ، لەبىزىن ءبىلدىرىپ جاتادى جۇرت. مەنەن قولتاڭبا سۇراپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇرايتىن تىڭدارمان مەنىڭ مىنەزىمدى جەتە بىلەدى: داۋرىقپايدى، داڭعارا شۋ كوتەرمەيدى.
– ءوزىڭىز سالماقتى بولعاندىقتان وزگەنىڭ سالماقتى بولعانىن ۇناتاتىندىعىڭىزدى ءتۇسىندىم. ءسىز قابىلداي المايتىن، تۇسىنىستىك تانىتا المايتىن جايت بار ما؟
وتىرىك ايتاتىنداردى، اسەرىلەپ سويلەيتىندەردى سۋ قانىم سۇيمەيدى. تۋرا سويلەپ، شىندىقتى بەتكە ايتۋدان قايمىقپايتىنداردى سىيلايمىن. قازاق «وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر-اق تۇتام» دەپ بەكەر ايتپاعان. ودان بولەك وتىرىك دەگەن مەن ءۇشىن لاس نارسە. ونى اۋزىنان شىعارعان ادام ءوزىنىڭ ورگانيزمىن ۋلاعانداي بولادى. دوس-جاراندارعا دا قويىلاتىن باستى تالاپ – قوسىپ سويلەمەۋ، شىنشىل بولۋ. بۇل تۇرعىدا مەنى ءسوزسىز تۇسىنەتىن، قۇدايعا شۇكىر، ەسەنگەلدى، سايات، ەرنات ەسىمدى cىرلاس، سىيلاس دوستارىم بار.
– اقىن ءۇشىن جىر جازۋ ءومىردى پاراققا تۇسىرۋمەن تەڭ، سۋرەتشى ءۇشىن سۋرەتى – كوز كورسە دە كوڭىل بولمەيتىن تۇستاردى كورسەتۋ مۇمكىندىگى. ءسىز بولساڭىز كۇمىس كومەي ءانشىسىز. ءاندى ورىنداعاندا تۇلا بويىڭىزدى قانداي سەزىم بيلەيدى؟
مەن ومىرگە ءان سالۋ ءۇشىن كەلگەندەيمىن. باسقا ەش نارسەگە دەگەن الىپ بارا جاتقان قىزىعۋشىلىعىم جوق. بار ويىم، نيەتىم، ارمانىم ساحنامەن عانا بايلانىستى. سوندىقتان ءاندى ورىنداۋ دەگەن مەن ءۇشىن تىنىس الۋ، ءومىر سۇرۋمەن پارا-پار. ونسىز مەن «مەن» ەمەسپىن. نازارىن ماعان اۋدارىپ، انىمە قۇلاق تۇرگەن كەز كەلگەن جان مەنى بار بولمىسىممەن كورە الادى. مەن ءوز كەزەگىمدە ولارعا رۋحاني دەمالىس سىيلاۋدى ماقسات تۇتامىن. كەيدە وزىمە «ءومىرقۇل، سەن ءومىردىڭ ەمەس، ونەردىڭ قۇلىسىڭ» دەيمىن (كۇلىپ). ءبىراق مەن ەل اۋزىندا ءجۇرۋ ءۇشىن ءوزىمنىڭ تابيعاتىما كەلىڭكىرەمەيتىن اندەردى ايتۋدان اۋلاقپىن. ماعان ونداي تانىمالدىلىق كەرەك ەمەس. ءوز تىڭدارماندارىم بولسا، سوعان ءتاۋبا دەدىم. وسى ورايدا باستان وتكەن ءبىر قىزىق وقيعانى ايتىپ بەرەيىن. ءاندى ورىنداپ جاتقان كەزىمدى كورگەن ءبىر ورىس ۇلتىنىڭ وكىلى (تەلەديداردان كورىپ قالدى ما، كونسەرتتەن بە، بىلمەدىم) ماعان: «بيلەمەيسىز، ارنايى كونسەرتتىك-شوۋ جاسامايسىز، دەگەنمەن كوپشىلىككە بەت-بەينەڭىزبەن، جۇرىس-تۇرىسىڭىزبەن ءاننىڭ مازمۇنىن، تەرەڭدىگىن ءدوپ جەتكىزەسىز. بۇل قالاي؟» دەپ تاڭىرقاي سۇراق قويعان ەدى. سۇراقتىڭ جانى بار، ونىڭ جاۋابى – ورىنداۋعا تاڭداپ العان اندەرىمنىڭ تابيعاتىما، توپىراعىما جاقىن دۇنيەلەر ەكەندىگى. قاسىم ايتپاقشا «وزگە ەمەس، ءوزىم ايتامىن ءوز جايىمدا». ويتكەنى ءوزىڭ جايلى وزىڭنەن ارتىق كىم بىلەدى؟!
– انشىلەردى قوعام، اسىرەسە زيالى قاۋىم ساۋاتسىزدارعا بالايدى. ەكراندا جۇرگىزۋشى بولىپ جۇرگەن انشىلەر جۋرناليستەردىڭ سىنىنا ۇشىراۋدا. انشىلەر بولسا، كاسىبي جۋرناليستەردە اكتەرلىك شەبەرلىك، ەكران الدىنداعى ويىن جەتىسپەيدى دەپ قارسى جاۋاپ قايتارعان بولاتىن. وسى داۋلى ماسەلە جايلى ءسىز نە دەيسىز؟
ءبىزدى كوپ سىنايدى. مىنەزى جەڭىلدەۋ حالىق دەيدى. سونداي وي-پىكىرلەردى ەستىگەندە كوڭىلىم جابىرقايتىنى راس. سول سىنشىلاردىڭ الدىنا بارىپ، ءداستۇرلى ونەردىڭ كونسەرتىنە كەلىڭىز دەپ شاقىرساڭ، كەلمەيدى. ايتپاعىم تۇسىنىكتى بولار... جاقىندا عانا قازاقتىڭ بۇلب ۇلى بيبىگۇل تولەگەنوۆا قايرات نۇرتاستى ءانشى ەمەس دەپ سۇحبات بەرىپتى. مەنىڭشە، ولاي ايتۋعا بولمايدى. قايراتتىڭ داۋسى بار. ءان ايتىپ جۇرگەندەردىڭ بارلىعى لۋچانو پاۆاروتتيداي بولۋى مىندەتتى ەمەس. قازاق ەستراداسىندا جۇرگەندەردىڭ جاساي الماعانىن قايرات جاسادى. ونىڭ ىستەپ جۇرگەنى وڭاي شارۋا ەمەس. بىزدىكىلەر ويدى سارالاماي، كوپ سويلەۋگە اۋەس. انشىلەر ىشىندە دە ءبىر-بىرىن جاماندايتىنى بار. كورەالماۋشىلىقتىڭ، پەندەشىلىكتىڭ كەرى عوي.
–ءسىزدى كوك جاشىكتەن كوپ كورە بەرمەيمىز. رەاليتي-شوۋ، توك-شوۋلاردىڭ ءجيى قوناعى ەمەسسىز.
ءيا. سەبەبى مەن جاي ءانشى ەمەسپىن، ءداستۇرلى اندەردى ناسيحاتتاپ جۇرگەن ونەر يەسىمىن. سونىڭ سەبەبىنەن كورىنگەن جەردە جۇرە المايمىن. مەنىڭ العان بەت الىسىم وزگەشەلەۋ.
– قازاقستاننىڭ مادەنيەت قايراتكەرى، «سەرپەر» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى بولۋ قالاي ءوزى؟
اتاقتان ەشقانداي پايدا جوق. سوزىمە سەنىڭىز. كونسەرتكە شىعار كەزدە حالىقتىڭ زور قوشەمەتىنە ءبولىنۋ ءۇشىن عانا قاجەت-اۋ. بىلايشا ايتقاندا اتاق تەك وۆاسيا تۋعىزادى.
– جەكە ءومىرىڭىز جايلى بىرەر اۋىز ءسوز.
ايەلىم فاريدا ەكەۋمىز 15 جاستان تانىسپىز. بيىل وتاۋ قۇرعانىمىزعا 17 جىل. نۇرتۋعان ەسىمدى ۇلىم بار.
–بارىنە قالاي ۇلگەرەسىز؟ قاشان، قالاي دەمالاسىز؟ سۇراسام، ايىپ ەتپەسسىز، شىن ايتىڭىزشى، ۇيقىڭىز قانا ما؟
ادامنىڭ ەتى ۇيرەنىپ كەتەدى ەكەن. مىسالى مەن الدىڭعى كۇنى تۇندە تالدىقورعانعا ات باسىن بۇردىم. كەشە كەشكىسىن الماتىعا قاراي جول تارتتىم، تۇندە ءبىراق قالاعا جەتتىم. كەيىن كۇنى بويى تەمىر تۇلپارىمدى جوندەۋمەن اينالىستىم. جۇبايىم شارشامايتىندىعىما تاڭ قالادى (كۇلەدى). مەندە قاتىپ قالعان گرافيكا جوق. ۇيدە بىر-ەكى ساعات كوز شىرىمىن الامىن، ۇشاقتا قالعىپ ۇيىقتايمىن، ءسويتىپ ءجۇرىپ ۇيقى قاندىرامىن.
–دەنساۋلىق سىر بەرىپ جاتقان جوق پا؟ ۇيقى قانباعاندىقتان ورگانيزم السىرەيدى ەمەس پە؟
البەتتە. ازىرگە سىر بەرىپ جاتقان جوق. ءبىراق ءبىر كۇنى ءسوزسىز شىعادى.
– قولىڭىز قالت ەتكەندە نەمەن شۇعىلدانعاندى ۇناتاسىز؟ بالكىم، ءبىز بىلمەيتىن ءحوببيىڭىز بار شىعار؟
ونداي ەشتەڭەم جوق ءان ايتقاننان باسقا (كۇلدى). ءبىر ايتا كەتەرلىگى، بالا كۇننەن بالىقتى ەرەكشە جاقسى كورەمىن. ءۇيلى-جايلى بولعاننان كەيىن بالىق اسىراي باستادىم. ماقپال ءجۇنىسوۆا، روزا رىمبايەۆا، مايرا ءىلياسوۆا، ناعيما ەسقالييەۆا ەسىمدى ءتورت بالىعىم بار (ەرىكسىز جىميدىم).
–جوسپارلارىڭىزبەن بولىسە وتىرساڭىز.
كەڭسە، ستۋديا، ورتالىقتان تۇراتىن "ءومىر" اتتى جەكە ونەر ورتالىعىم بار. تالانتتاردى جاستاردى ىزدەپ تاۋىپ، جۇلدىزىن جاعۋ - جوسپارىم.
– وزىڭىزدەن جاقسى جاڭالىق كۇتەمىز. ويلارىڭىز ىسكە اسسىن دەپ تىلەيمىز. ونەر ورتالىعىنا بايلانىستى سۇراعىم بار. شاكىرت اتانعىسى كەلگەندەر سىزدەرمەن بايلانىسقا قالاي شىعا الادى؟
ورتالىققا كەلسىن. ءبىراقى، وكىنىشكە وراي، وتە كوپ ادامدى تارتا المايمىز. بىزدىكى ونەر مەكتەبى ەمەس، جەكە ونەر ورتالىعى عانا.
سۇحباتتاسقان: جازيرا بايدالى.
