بايىعىڭ كەلسە ءدىن اش. وتكەن عاسىردىڭ 90-شى جىلدارى وسىنداي «تابىلعان اقىلعا» جولىققان كەيبىرەۋلەر وسىلايشا كاسىبىن اينالدىرىپ، كىشىگىرىم بيزنەسپەن اينالىسا باستادى. بازبىرەۋلەر باقىردىڭ ءيسى سەزىلگەسىن بايىرعى باقسى-قۇشناشتىڭ بەل بالاسىنداي بىلەك سىبانا كىرىستى. تۇرمىستا تاپشىلىق كورە باستاعان كەيبىرى «كورىپكەلدىكتى» كاسىپ قىلدى. نادان ەلگە ارامزا مولدالىق قىلعان زاماندا ولارعا ەشقانداي توقتاۋدىڭ بولماعانى انىق. بوداندىق قىسىمىنان ازەر قۇتىلىپ، دىننەن الىس قونعان قازاق ءۇشىن، بۇل «اۋليەلەردىڭ» باسى ايسا ءتىرىلىپ كەلگەنمەن بىردەي بولدى. بەرىسى بارىن بەرىپ، ارىسى تابىنا باستادى. سول تۇرمىس تۋدىرعان كاسىپتىڭ تۇما باستاۋىندا مارات ەسەنالييەۆ ياعني «سارى اۋليە» ەسىمى تۇردى. ءتىپتى قايمانا قازاققا ازان شاقىرا قويىلعان اتى ەمەس، سارى اۋليە دەپ، قازاقتىڭ كاشپيروۆسكييى دەگەن لاقاپ قوسا ەرىپ جۇرەتىن بولدى. ءدىن جايىندا قوزعالار تاقىرىپتا اللادان كەيىن، مولدادان بۇرىن شىعاتىن ەسىمدەردىڭ قاتارىندا ءجۇردى. ءتىپتى سۋرەتتەرىن تورگە دەيىن ءىلىپ قوياتىن دەڭگەيگە ءتۇستى حالىق. ول كەشەگى «سارى اۋليە» بولاتىن. ال ءقازىر كەزىندە كەم قويسا پەرىشتەمەن دارگەيلەس قىلعان ادامىنىڭ پەندەشىلىگىن كورگەن جۇرت تاۋبەسىنە كەلگەن سياقتى. تەك تاۋبەسىن تالاق قىلىپ جۇرگەن «ءتاۋىپ» قانا. بۇعان دەيىن مارات ەسەنبايەۆتىڭ اۋليەلىگىن اشكەرە قىلىپ، كتك ارناسى «استارلى اقيقاتىندا» ايتقان بولاتىن. نىسانانىڭ دا «نىساناسىنا» ىلىككەن. مارات مىرزا بۇرىن ۇيلەنگەن، وتباسى بالا-شاعاسى بار ادام. ايەلى قايتىس بولعاندا، جۇبايىنىڭ اتىنداعى پاتەردى ءوز اتىنا زاڭسىز راسىمدەپ، قىزدارىنىڭ قاتىسىنسىز ساتىپ تا ۇلگەرگەن. بالشىنىڭ بىلىعى وسى كەزدەن اشىلا باستادى. سوراقىسى قىزدارىمەن ءۇي ءۇشىن سوتتاسىپ، دۇنيەلىك ماسەلەلەرگە «اۋليەلىگىن» ماستەك قىلىپ ءمىنىپ، ماسقارا بولدى. ءتىپتى، تۋعان قىزىن «جەزوكشە» دەپ كىنالاپ، سۇحباتىندا مەن ودان اللا الدىندا باس تارتامىن دەپتى. قىزى باقىتگۇل «مەن اللانىڭ بار ەكەنىنە سەنە باستادىم دا، اكەمنەن الىستاي باستادىم» دەپ كۇيىنىشىن كۇندەلىگىنە جازىپتى. بۇل سارىمىزدىڭ سەگىز قىرلى اۋليەلىگىنىڭ باسى ەكەن. جۋىردا، 5 ۇلى، 4 قىزى، 3 ايەلى بار ماراتتىڭ عالامتور بەتىندە مىنا بويجەتكەنمەن تۇسكەن سۋرەتى جاريالاعان. ول ءبىر سوزىندە «وتباسىمىز يسلامي بولعاندىقتان، ايەلدەرىم بىر-بىرىمەن تاتۋ، بۇيىرسا 4ء-شىسى دە بولىپ قالار. ءۇي-ىشى اسىعا كۇتۋدە» دەگەن بولاتىن. مىنە، سول ءتورتىنشى «توقالدى» ىزدەۋ وپەراسياسىنىڭ بارىسىندا جاسالعان سۋرەتتەر.

حالىقتى الداپ تاجىريبە جيناعان دارۋگەرىمىز ەندى جەكەلەگەن جاندارعا كوشە باستاپتى. ءدىندى دالەل قىلىپ سويلەگەن دۇمشەنىڭ ءدىندارلىعى مەن «اۋليەلىگىنىڭ » اۋسەلەسى وسى سۇگىرەتتەردە جاتىر. شىنايى يسلاممەن ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن نارسەلەردى ءدىن اتىنا بۇركەپ، پىشاعى ماي ۇستىندە جۇرگەن سابازدىڭ سۇلباسى. بۇل سۋرەت جايلى «ءيا، بۇل قىز مەنىڭ قاسىمدا، مەن ونى سىناق مەرزىمىندە ۇستاپ ءجۇرمىن. جاس قىز عوي، دىننەن حابارى جوق. ۇيرەتۋدەمىن. كوڭىلدەن شىقپاسا جىبەرە سالامىن» دەپتى. سارى اۋليەنىڭ ۇستانعانى قاي ءدىن ەكەن؟ ءبىز تانىعان مۇسىلماندىققا تەك 4 قاتىن الامىن دەگەنى سايىپ تۇر. ءبىراق، وسىنداي جولمەن ال دەگەن جوق قوي؟ دىندە نەكەسىز قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋدىڭ، قانداي ۇكىمى بار ەكەنىن وتباسى «يسلامي» جولمەن قۇرىلعان وسى كىسى بىلمەگەنى مە؟ قازاق قىزىمەن ويناپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەگىسى كەلەتىندىگىن اشىق ايتىپ وتىر؟ سىناي كەلە سىناعىمنان «سۇرىندىگە» ساناپ، تاستاي سالسا، وعان جاۋاپ بەرەر كىم؟ ءوز قىزىنان باس تارتىپ، وزگە قىزداردىڭ «قىزىعىن » كورىپ، قىمىز ءىشىپ قىزارا ءبورتىپ جۇرگەن اۋليەمىز نە دەيدى ەكەن بۇعان ؟ سۋرەتتەر Nur.kz سايتىنان الىندى

ورىنباسار باقىتبەك