سىنشىل سۋرەتكەر
باعاشار تۇرسىنباي ۇلى.

ونىڭ وزگەشە ءومىرى جاستىق شاعىنىڭ كۋاسى بولعان ماڭعىستاۋ دالاسىندا باستالعان. اۋىل شارۋاشىلىعىن سىناپ جازعان ماقالاسى ماجىلىستە تالقىلانىپ، «كەكىلبايەۆ جولداستىڭ ماقالاسىندا كورسەتىلگەن كەمشىلىكتەردى تۇگەل مويىنداپ، ونى جويۋدىڭ شارالارى قابىلدانسىن» دەپ شەشىم شىعارىلعان كەزدە ءابىش بەسىنشى سىنىپتىڭ وقۋشىسى بولاتىن. «لەنينشىل جاس» گازەتىندە بۇرىن كوپ كوزگە تۇسپەگەن اۆتوردىڭ ءبىرى قازاق، ءبىرى ورىس ەكى جازۋشىنىڭ بىر-بىرىنەن اينىمايتىن شىعارمالارىن وقىپ، ۇرلىقتى اشكەرەلەپ جازعان ماقالاسى ادەبي ورتانى دۇرلىكتىرىپ، قىزۋ تالقىعا تۇسكەن ۋاقىتتا كەكىلبايەۆ سەگىزىنشى سىنىپتىڭ پارتاسىندا وتىرعان. ودان كەيىنگى جىلدارى دا، اسىرەسە، ستۋدەنت كەزىندە قالا ارحيتەكتۋراسى تۋرالى ماقالاسى تاريح پەن جاڭا زاماننىڭ اراسىن ەركىن جالعايتىن وي قۋاتتىڭ، تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، اقىل-جىگەردىڭ يەسى كەلە جاتقانىنان حابار بەرگەن. ءۇشىنشى كۋرس وقىپ جۇرگەنىندە ءمۇيىزى قاراعايداي جازۋشىنىڭ رومانى تۋرالى سىن ماقالاسى دا جاس قالامگەردىڭ امبيسياسىنان بولەك، ادەبي تالعامىن، كوزقاراسىن اڭداتاتىن. كەزەكتى ءبىر پلەنۋمدا زەيىن شاشكين، عافۋ قايىربەكوۆ سياقتى اعالارى ورىنسىز سىنالىپ جاتقاندا، اۋەزوۆكە ءسوز سۇراپ حات جازىپ، رۇقساتىن الىپ، جالعىز قورعاپ سويلەگەن جاس ازامات – ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءبىرىنشى كۋرس ستۋدەنتى ءابىش كەكىلبايەۆ بولاتىن. سودان بەرگى ارالىقتا جازۋشى قالامىنان شىققان ءار ءسوز وقىرمان جۇرەگىنە جول تاۋىپ جاتتى. ءابىش كەكىلبايەۆتى ادەبيەتتىڭ، قوعامنىڭ بار ماسەلەسى جانۇشىرا ىزدەپ تاۋىپ الاتىنداي كورىنەدى.

جازۋشىلىعىن، قايراتكەرلىگىن ايتپاعاندا قازاق ادەبي سىنىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى از ەمەس. جانر تابيعاتى تۋرالى، سىن، پوەزيا تۋرالى ماقالالارى تەك قانا وقۋدى ەمەس، جازۋدى دا ۇيرەتەتىن ۇستاز سياقتى. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ «قارلىعاشىم، كەلدىڭ بە؟» جيناعى تۋرالى جازعان ءسوزى اقىن تابيعاتىن اشقان، اقىندى تانىعان ەڭ العاشقى ماقالا بولاتىن. «سول كەزدەردەگى ساياساتقا قاتىسى جوق العاشقى ادەبي كىتاپ ەدى»، – دەيدى. ءبارى پارتيا، پارتيانىڭ ساياساتى تۋرالى جازىپ جاتقاندا ادام جانىنىڭ جالعىزدىعى مەن مۇڭىن، قۋانىشى مەن قايعىسىن ءبىر تۇتاس كىتاپقا اينالدىرعان اقىننىڭ قانشالىقتى قۋانىپ، قالاي شاتتانعانىن سول باياعى ەستەلىكتەردەن وقىپ بىلەسىڭ.
ءابىش اشقان اقىندار بار. قاسىم امانجولوۆ جىرلارىنىڭ داۋىلداي ەكپىنى مەن نازىك سىرىن، تولەگەن ايبەرگەنوۆ ولەڭدەرىندەگى زور ساعىنىش پەن ۇلى ماحابباتتىن، جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ پوەزياسىنىڭ تەرەڭدىگى مەن بيىكتىگىن العاش ساراپتاپ، تالداپ تۇسىندىرگەن بولاتىن. ءىلياس جانسۇگىروۆ پوەمالارىنىڭ تابيعاتىن، ونىڭ ادام جانىنا ۇڭىلگىشتىگىن، پسيحولوگيانى پوەمانىڭ وزىندە جازۋشى سياقتى بەرە الاتىندىعىن دا جازعان كەكىلبايەۆ ەدى.
تولستوي، چەحوۆ، اۋەزوۆ، مۇسىرەپوۆ، احتانوۆ، ءالىمقۇلوۆ، نۇرپەيىسوۆ سياقتى جازۋشىلاردىڭ الەمىنە ۇڭىلەر ساتتە دە ءابىش ماقالالارىن اتتاپ كەتە المايسىڭ. وتكەن عاسىرلارداعى الەم ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكتەرى قاي دەڭگەيدە بولعانىن، ولاردىڭ جازۋشىلىق، اقىندىق قابىلەتتەرى ادامزات اقىل-ويىنا قانشالىقتى ۇلەس قوسقانىن ءبىلۋ ءۇشىن اۆستريالىق ستەفان سۆەيگتىڭ جازعاندارى قانشالىقتى باعالى بولسا، جيىرماسىنشى عاسىرداعى قازاق قالامگەرلەرىنىڭ شىعارماشىلىعىن تانۋ ءۇشىن كەكىلبايەۆ سىندارى سونشالىقتى قۇندى.
مونولوگ، ىشكى مونولوگ، جارتىلاي مونولوگ، جارتىلاي ديولوگ، ودان حورعا اينالعان مونولوگ، سانا اعىمى تاسىلدەرىنىڭ جازۋشى ستيلىنە قالاي اسەر ەتەتىنىن، جالپى تەوريالىق نەگىزى بار ادىس-تاسىلدەردى پراكتيكادا قالاي ىسكە اسىرۋعا بولاتىنىن ايتىپ تا، ءوزىنىڭ شىعارمالارى ارقىلى جازىپ تا كورسەتكەن جازۋشى-تەورەتيك.
سىنشى، جازۋشى رەتىندە ءابىش كەكىلبايەۆتىڭ قالامىنان تۋعان دۇنيەلەر ۇرپاق ساناسىن سىلكىلەۋىن قويمايدى.

كەكىلبايەۆ مۇناراسى
ارمان المەنبەت

سوزگە ىنتىعى، وقۋدان ءبىراز تاجىربيەسى بار ادام بولماسا، الدىرا قويمايتىن تاكاپپار پروزامەن وقۋشى كەزىمدە بىرنەشە رەت ءتىسىم وتپەي قالىپ، ستۋدەنت بوپ جۇرگەندە ءبىر-اق تانىسىپپىن. بۇرىنعى دۇنيەلەردە ۋاقىت پەن كەڭىستىك ايقىن، كوبىنە رەت-رەتىمەن ءوربۋشى ەدى، دەتالدار انىق كورىنىپ، كەيىپكەرلەردىڭ ءتۇر-تۇسىن وڭاي اجىراتىپ وتىراتىنداي ەدىم.

بۇل جولى ماساڭ كۇيگە تۇسكەندەي بولدىم، اسقان شەبەرلىكپەن قالانعان تاستاردى قولمەن سيپاپ، سۇلۋلىعىن كورىپ ەمەس، تۇيسىنە تاڭىرقاپ جۇرگەندەيمىن. ايەلدە عانا بولاتىن سۇلۋلىققا ىنتىعۋ بار، تاڭ الدىندا كورگەن ءتۇستىڭ اۋىزدا قالعان دامىندەي ماحاببات بار، شيىرلاپ-شيىرلاپ، الىسقا اكەتەتىن وي بار... مىسىمەن توڭىرەكتى تۇگەل باسىپ تۇرعان ءامىردىڭ پسيحولوگياسىن قانشالىقتى ءدال سەزىنىپ، ءدوپ باسىپ سۋرەتتەيتىن بولسا، وتباسىلى ەركەككە سىرتتاي عاشىق بوپ جۇرەتىن گالستۋك ساتۋشى قىزدىڭ دا پسيحولوگياسىن سولاي سەزىنىپ، ارەكەتتەرى ارقىلى جان الەمىن كورسەتىپ بەرەدى. ءار ادام ءوزىمنىڭ عانا مەنشىگىم دەپ بىلەتىن ىشكى دۇنيەگە سونشالىقتى تەرەڭ سۇڭگىپ، ارمانسىز ارالاپ شىققان با دەيسىز. ودان سوڭ كوكەيدەگىنى قاعازعا ءتۇسىرۋ كەزىندە قارا سوزبەن كۇي تارتىپ قانا، نە قۋانباي، نە سۇيىنبەي – سەرگەك، بەيتاراپ حالدە وتىرادى. ءسىز بولساڭىز سەزىم مەن سوزگە ەلىتىپ، قالانعان تاستاردى قولمەن سيپاعان كۇيدە، قابىرعانى بويلاپ، مۇناراعا شىعىپ بارا جاتاسىز. ول مۇنارا – الىستان قاراعاندا مۇنارتىپ كورىنەتىن، جانىنا بارعاندا اربالىپ قالاتىن مۇنارا. كەكىلبايەۆتىڭ مۇناراسى. جازۋىنا قىزمەتى كەدەرگى بولىپ، ءبىر تاسى قالانباي قالعان مۇنارا...
دەگەنمەن وسى مۇنارا جازۋشىعا ەندىگىدە قالقان بولماق. قاڭقۋ سوزبەن، كۇنشىلدىك ونىڭ تاستارىن ءمۇجىپ قۇلاتا المايدى. قازاق باردا ولمەيتىن بۇل تۋىندىلار جايلى «عايبات ءسوزىن ايتا المايدى ەش پەندە». بۇل شىعارماسىن قۇنىعىپ وقىعان ءار وقىرماننىڭ اۆتورعا دەگەن شىن تىلەگى بولسا كەرەك.
"قازاق ادەبيەتى" گازەتى

.