قازاقستانداعى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءىس جۇرگىزۋ مەن تەرگەۋ ادىستەرىنە كوپ سىن ايتىلادى. لاۋازىمىن اسىرا پايدالانعاندار جۇمىستان قۋىلسا، ولاردىڭ ورنىن باسقاندار ءدال سونداي قىلمىسپەن قايتا ۇستالىپ جاتادى. Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى وسى ماسەلەگە بايلانىستى ق ر پروكۋراتۋراسىنا رەسمي ساۋال جولداعان ەدى.

ق ر پروكۋراتۋراسى قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ جونىندەگى كوميتەتىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، 2017 جىلدىڭ وزىندە قۇقىق قورعاۋ جانە ارنايى ورگانداردىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قاتىستى 1624 قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىق فاكتىسى تىركەلگەن.

«783 قىزمەتكەر اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى، مەملەكەتتىك قىزمەتكە كىر كەلتىرەتىن تارتىپتىك تەرىس قىلىقتار جاساعانى ءۇشىن 369 قىزمەتكەر جازالاندى»، - دەلىنگەن كوميتەتتىڭ جاۋابىندا.

قۇقىق قورعاۋ سالاسىنداعى «ەسكى اۋرۋ»

قازاقستاننىڭ بۇرىنعى باس پروكۋرورى جاقىپ اسانوۆ تا قۇقىق قورعاۋ سالاسىندا ەتەك جايعان «ەسكى اۋرۋدى» اتاپ كورسەتكەن بولاتىن.

«ءبىز ءوزىمىزدى قىلمىستىق ءىستىڭ قوجايىنىمىز دەپ سانايمىز. قاماۋدا وتىرعان ادامنىڭ تاعدىرى ءوز قولىمىزدا دەپ كەۋدەمىزدى ۇرامىز. بۇل – سوۆەت زامانىنان كەلە جاتقان كوزقاراس، قانىمىزعا سىڭگەن ادەت، قالىپتاسقان مەنتاليتەت. مەن ونى مويىندايمىن. ويتكەنى مەن 1986 جىلدان بەرى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىندا جۇمىس ىستەيمىن»، - دەدى اسانوۆ.

جۇمباق ولىمدەر

ءىسى سوتقا جەتپەي، تەرگەۋ اباقتىسىندا كوز جۇمعاندار كوپ.

مىسالى، 2012 جىلى شقو-داعى تەرگەۋ يزولياتورىندا سامات وماروۆ ەسىمدى ازامات قايتىس بولعان. سوت مەديسينالىق ساراپتاماسىنىڭ ناتيجەسىندە، ونىڭ جۇرەك تالماسىنان كوز جۇمعانى انىقتالدى. مارقۇمنىڭ تۋىستارى ونىڭ ولىمىنە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن كىنالادى. اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق ءۇشىن ۇستالعان س. وماروۆتىڭ دەنەسىندە ەشقانداي سوققى ىزدەرى جوق.

2015 جىلى جاسلان ارعىمبايەۆ «ۇرلىق جاسادى» دەگەن ايىپپەن قاماۋعا الىنادى. تەرگەۋدىڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن باستاپ ارعىمبايەۆ پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنەن قورلىق كورگەنىن ايتقان. سوت پروسەسىنە ءۇش كۇن قالعاندا 164\1 تۇزەتۋ مەكەمەسىنىڭ تەرگەۋ اباقتىسىندا ارعىمبايەۆتىڭ ءولى دەنەسى تابىلدى. اباقتى اكىمشىلىگى «ايىپتالۋشى وزىنە قول جۇمسادى» دەپ سانايدى. ال جاسلاننىڭ اناسى «ۇلىمدى پوليسيا قىزمەتكەرلەرى قاتتى ازاپتاعان» دەيدى. ارعىمبايەۆتىڭ ولىمىنە بايلانىستى تۇرمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇستىنەن بىرنەشە قىلمىستىق ءىس قوزعالدى، ءبىراق ونىڭ ەشبىرى سوتقا جەتپەگەن.

2016 جىلدىڭ ساۋىرىندە قارابالىق اۋداندىق ىشكى ىستەر باسقارماسى قىزمەتكەرلەرى 20 جاستاعى دوروشەنكو ءليۋبوۆتىڭ ۇيىنە كەلىپ، پوليسيا بولىمشەسىنە بارۋدى سۇراعان. ولار ايەلدى بالاعاتتاپ، دورەكى تۇردە ۇرلىق جاساعانىن مويىنداۋدى تالاپ ەتكەن. لەيتەنانت ن. سارسەمبايەۆ قويىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرمەسە، ساۋساقتارىن كەسىپ وتىراتىنىن ايتىپ قورقىتقان. ليۋبوۆ پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋدەن باس تارتادى. سول كەزدە سارسەمبايەۆ ايەلدى ەدەنگە جىعىپ سالىپ تەپكىلەگەن. وسى وقيعادان كەيىن پوليسەيلەر زاڭ الدىندا جاۋاپ بەردى. سوت شەشىمى بويىنشا، ن. سارسەمبايەۆ پەن ا. تولەگەنوۆ ايىپتى دەپ تابىلىپ، 3،5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.

2016 جىلى تۇرمەدە جازاسىن وتەپ جاتقان ناتاليا سلەكيشينا ەسىمدى ايەل ءوزىن پوليسيا قىزمەتكەرلەرى زورلاعانىن ايتىپ شاعىمدانعان. الايدا كۇدىكتىلەر ءوز كىناسىن مويىندامايدى. سلەكيشينا تۇرمەدە بوسانعاننان كەيىن، دنق ساراپتامالارى ناتيجەسىندە، بالانىڭ اكەسى تۇرمە قاراۋشىسى رۋسلان حاكيموۆ ەكەنى ءمالىم بولدى. وسىدان سوڭ حاكيموۆ توعىز جىلعا سوتتالدى.

2016 جىلى قوستاناي قالاسىنداعى تەرگەۋ يزولياتورىندا 35 جاستاعى ەۆگەنيي تۋگۋليەۆ كوز جۇمدى. سوت مەديسينالىق ساراپتاما قۇجاتتارىندا مارقۇمنىڭ باسىنان سوققى العانى جازىلعان. ەۆگەنيي تۋگۋليەۆتىڭ ولىمىنە قاتىستى قىلمىستىق ءىس ءبىر اشىلىپ، ءبىر جابىلىپ، اقىر اياعىندا مارقۇمنىڭ تۋىستارىنا ونىڭ ترومبىسى ءۇزىلىپ كەتكەندىكتەن قايتىس بولعانى حابارلاندى.

الەۋمەتتىك جەلىنىڭ الەۋەتى

كەيدە پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ باسسىزدىعى الەۋمەتتىك جەلىگە شىعىپ كەتەدى. مىسالى، مىنا ۆيدەولاردى حالىق قاتتى تالقىلاپ، ءتارتىپ ساقشىلارىن قاتاڭ ايىپتادى.

بۇل – 2017 جىلى 15 ناۋرىزدا استانادا بولعان جاعداي. 29 جاستاعى نيكولاي كريۆەنكونى پوليسيا وكىلدەرى مەن الەۋمەتتىك قالىپقا كەلتىرۋ قىزمەتكەرلەرى سوققىعا جىعىپ، ءولتىرىپ تىنعان.

پوليسيا ءوز لاۋازىمىن اسىرا پايدالانىپ، ءتورت ەر اداممەن توبەلەس ۇيىمداستىرعان.

ارينە، كوزگە بادىرايىپ كورىنىپ تۇرعان قىلمىستى قۇزىرلى ورىندار دا ەلەۋسىز قالدىرا المايدى. كوپ جاعدايدا كىنالىلەر سوتتالىپ، جاۋاپقا تارتىلىپ جاتادى.

جالپى الەۋمەتتىك جەلىلەردى ق ر پروكۋراتۋراسى باقىلاپ وتىرا ما؟

«پروكۋراتۋرا ورگاندارى الەۋمەتتىك جەلىدەردە زاڭدىلىقتىڭ بۇزىلۋى، سونداي-اق قۇقىقبۇزۋشىلىق ورىن العان جاعدايلاردى انىقتاعاندا ءتيىستى شارا قابىلدايدى نەمەسە قۇجاتتاردى ۋاكىلەتتى ورگاندارعا جولدايدى، - دەيدى ق ر پروكۋراتۋراسى «قامشى» پورتالىنا بەرگەن جاۋابىندا.

قىلمىستىق پروسەسس ساندىق جۇيەگە وتەدى

ق ر پروكۋراتۋراسى بەرگەن مالىمەتكە جۇگىنسەك، 2017 لاۋازىمىن اسىرا پايدالانعانى ءۇشىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ 63 قىزمەتكەرى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ، ىستەرى سوتقا جولدانعان.

قازاقستاندا ارناۋلى مەكەمەلەردە ۇستالاتىن ادامداردىڭ جاعدايىن، قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋعا كومەكتەسەتىن قوعامدىق باقىلاۋ كوميسسياسى جۇمىس ىستەيدى. قاماۋداعى ازاماتتارعا قاتىستى قانداي دا ءبىر ازاپتاۋ، قيناۋ تۋرالى دەرەكتەردى ەڭ ءبىرىنشى وسى ۇيىم انىقتايدى.

باس پروكۋراتۋرا 2018 جىلدان باستاپ قىلمىستىق پروسەستى سيفرلاۋدى جوسپارلاپ وتىر. ياعني ءاربىر ىسكە قاتىستى تەرگەۋ بارىسى، سوتتا قارالۋى، جازانىڭ ورىندالۋى تۇگەل ساندىق جۇيەگە وتەدى. سونىڭ ارقاسىندا ەشقانداي قىلمىستىق ءىس قاعاز سياقتى جوعالىپ كەتپەيدى. بارلىعى الاقانداعىداي انىق كورىنەدى.