عالامدىق باستامالار: نازاربايەۆ الەم مويىنداعان ۇلى قايراتكەر رەتىندە تاريحتا قالادى

/uploads/thumbnail/20190319215956653_small.jpg

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان  نازاربايەۆ پرەزيدەنتتىك قىزمەتىنەن كەتتى. ءبىراق  تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىندا ول الەمدەگى ۇلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. قازاقستاندى سوعىسسىز،  بەيبىتشىلىك ەل رەتىندە امان الىپ شىققانى ءۇشىن، تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتكەنى ءۇشىن ەلباسىنا ەلدىڭ العىسى شەكسىز. بۇل ءسوزسىز مويىندالاتىن فاكت. مۇنى ەشكىم دە جوققا شىعارا المايدى. سوندىقتان دا ءبىز...

بىرىنشىدەن، ەشقاشان دا نازاربايەۆقا نەمقۇرايلى قاراي المايمىز.  

ەكىنشىدەن،  ول ەل ەلدىڭ الدىندا باسىن ءيىپ، ءوز ەركىمەن قىزمەتىنەن كەتتى.

ۇشىنشىدەن،  بۇل قادىرلەۋگە، قاستەرلەۋگە تۇرارلىق قادام.

تورتىنشىدەن، ول قازاق دەگەن حالىقتىڭ، قازاقستان دەگەن مەملەكەتتىڭ بارىن بۇكىل الەمگە مويىنداتىپ كەتتى.

 بەسىنشىدەن،  نازاربايەۆ قازاقستاندى تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىق مەكەنىنە اينالدىردى.

 التىنشىدان، ەل ىشىندە ءدۇردارازدىق، ۇلتارالىق قاقتىعىس بولعان جوق.

جەتىنشىدەن، الەمنىڭ الپاۋىت ەلدەرى نازاربايەۆ كەپىلدىك بەرگەن تۇراقتى ەلگە وراسان زور ينۆەستيسيا سالدى.

سەگىزىنشىدەن،  ەلباسىنىڭ «الدىمەن ەكونوميكا، سوسىن ساياسات» ۇستانىمى ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن كورسەتتى.

توعىزىنشىدان،  ول الەم ەلدەرى ءۇشىن، ءتىپتى رەسەي ساياساتكەرلەرى ءۇشىن ەشكىم كۇتپەگەن قادامعا باردى.

ونىنشىدان، ول سارىارقا توسىنە قازاقتىڭ استاناسىن سالعان ساڭلاق ساياساتكەر.

ون بىرىنشىدەن، نازاربايەۆتىڭ بۇكىل الەمدىك باستامالارى ورىندالسا، عالامدا قازاقستانداعىداي تۇراقتىلىق ورنار ەدى. مۇنى الەم ەندى تۇسىنە باستايدى.

ون ەكىنشىدەن،  ەندى الەم مويىنداعان ۇلى قايراتكەر رەتىندە نازاربايەۆ يدەيالارىن زەرتتەۋ باستالادى.

تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى  كۇنىنەن باستاپ پرەزيدەنت نازاربايەۆ الەمدىك باستامالاردىڭ قۋاتتى جاقتاۋشىسى جانە نەگىزىن قالاۋشى بولدى.
1992 جىلى قازاقستان پرەزيدەنتى ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق پەن سەنىم شارالارى جونىندە كەڭەستى (اوسشك) شاقىرۋ بويىنشا باستاماسىن، سونىمەن قاتار اسكەري بيۋدجەتتەن الىناتىن قاراجاتتاردىڭ 1 پايىزىن اۋدارۋ ارقىلى قالىپتاسا الاتىن بۇۇ بىتىمگەرلىك قورى تۋرالى يدەياسىن ۇسىندى. سونىمەن، ەلباسى ۇسىنعان عالامدىق باستامالارعا تاعى ءبىر نازار اۋدارايىق.
ءبىرىنشى. 1994 جىلى مەملەكەتتەردىڭ ەۋرازيالىق وداعىن قۇرۋ باستاماسىن ۇسىندى؛ 
ەكىنشى.1999 جىلى - «شانحاي بەستىگى» قىزمەتىن جالعاستىرۋ ۇسىنىسى؛

ءۇشىنشى. 2000 جىلى - ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قوعامنىڭ جوباسى؛ 
ءتورتىنشى. 2001 جىلى - الەمدىك جانە ۇلتتىق دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ قۇرىلتاي يدەيا-سى؛ 
بەسىنشى. 2002 جىلى - الەمدىك ەكولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ ءتىزىلىمىن قۇرۋدى ۇسىنۋ؛ 
التىنشى. 2003 جىلى - بەك قۇرۋ تۋرالى جانە ەىقۇ-دا قازاقستاننىڭ ءتوراعالىعى تۋرالى باستامالارى؛ 
جەتىنشى. 2004 جىلى - بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن كەڭەيتۋ تۋرالى جانە بۇۇ باس حاتشىسى جانىندا ايماقتىق ۇيىمداردىڭ كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىس؛ 
سەگىزىنشى. 2008 جىلى - بۇۇ دەڭگەيىندە يادرولىق سىناۋلارعا قارسى حالىقارالىق كۇندى ۇيىمداستىرۋ يدەياسى؛ 
توعىزىنشى. 2009 جىلى - استانادا ەقىۇ ءسامميتىن وتكىزۋ ۇسىنىسى؛ 
ونىنشى. 2010 جىلى - ەۋرازيالىق قاۋىپسىزدىك كەڭىستىگى تۋرالى باستاماسى.
ون ءبىرىنشى. ەقىۇ جانە اوسشك اراسىندا ءوزارا ارەكەتى تۋرالى ۇسىنىس. 
ون ەكىنشى. قازاقستان پرەزيدەنتى ۇسىنعان G-GLOBAL جوباسى G-8 جانە G-20 بالاماسى ەمەس، ال اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتيۆتىك الاڭى رەتىندە جۇزەگە اساتىن عالامدىق سۇحباتتىڭ قوسىمشا قۇرالىنا اينالدى. 
ون ءۇشىنشى. 2012 جىلى حالىقارالىق قوعامى ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق پەن سەنىم شارالارى جونىندە كەڭەستى قۇرۋ تۋرالى پرەزيدەنت ن.نازاربايەۆ ءىرى باستاماسىنىڭ 20 جىلدىعى اتاپ ءوتىلدى. بۇل باستامانى پرەزيدەنت 1992 جىلى بۇۇ مىنبەرىنەن ۇسىنعان.
ون ءتورتىنشى. 2012 جىلى تامىزدا كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىندە ستۋدەنتتەر جانە وقىتۋشىلارمەن كەزدەسۋىندە ءسوز سويلەگەن مەملەكەت باسشىسى حالىقارالىق ەكونومي-كالىق ساياساتتى جانە عالامدىق داعدارىسقا قارسى شەشىمدەردى ىزدەۋدى قۇراستىرۋ ماقساتىندا G - 20 مەحانيزمىنە قوسىمشا رەتىندە G-GLOBAL ەلدەرىنىڭ توبىن قۇرۋ ۇسىنىسى تۋرالى ايتقانى بەلگىلى. بۇگىنگى كۇنى G-GLOBAL - بۇل «عالىمداردىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كلۋبى» اسسوسياسياسى قۇرعان، استانالىق ەكونوميكالىق فورۋمى جانىندا حالىقارالىق ۆيرتۋالدىق الاڭىنا اينالدى. 

ون بەسىنشى. G-GLOBAL - بۇل الەمدى رەفورمالاۋ جانە ءادىل، ءقاۋىپسىز الەمدىك ءتارتىپتى قۇرۋعا مۇددەلى بارلىق ەلدەر، بارلىق ينتەرنەت-كەڭىستىك ايماقتارى، الەمدىك جەلىنىڭ ميلليونداعان پايدالانۋشىلارىنا باعدارلانعان، اقپاراتتىق ءداۋىردىڭ وركەنيەتتى يدەياسى. G-GLOBAL بويىنشا ن.نازاربايەۆ باستاماسىنىڭ ءمانى - ءادىل جانە ءقاۋىپسىز الەم قۇرىلعىسىن قۇرۋ ىسىندە بارلىق كۇشتەردى بىرىكتىرۋ. G-GLOBAL -بۇل ءقاۋىپسىز جانە ءححى عاسىردا دامىپ كەلە جاتقان الەمنىڭ بەس قيىستىرۋشىسى.

ون التىنشى. G-GLOBAL - بۇل الەمنىڭ دامۋ جولدارىن عالامدىق ىزدەۋگە قوسقان قازاقستاننىڭ، اتاپ ايتقاندا، نازاربايەۆتىڭ ۇلەسى. 

ون جەتىنشى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ يدەيالارى نەگىزىندە تۇركى تىلدەس ەلدەر ىنتىماقتاستىق كەڭەسى مەن تۇركى اكادەمياسىنىڭ قۇرىلدى.
الەمدىك باسقوسۋلاردا ءوزىنىڭ تىڭ باستامالارىمەن  جانە حالىقارالىق قوعامدا ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ قاي ۇسىنىسى بولسىن، نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق. ءبىر عانا مىسال، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسىنىڭ 70-مەرەيتويلىق سەسسياسىندا دا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاعى دا عالامدىق باستامالاردى كوتەردى. سونىمەن...
ءبىرىنشى ۇسىنىس. بۇۇ 100 جىلدىعىنا وراي عالامدىق ستراتەگيالىق باستامالار - 2045 جوسپارى؛ 
ەكىنشى ۇسىنىس. الەمدىك داعدارىسقا قارسى جوسپار. الەمدىك ۆاليۋتا قۇرۋ؛ 
ءۇشىنشى ۇسىنىس. انتيادرولىق قوزعالىس؛
ءتورتىنشى ۇسىنىس. 2016 جىلى بۇۇ حالىقارالىق كونفەرەنسياسىن جوعارى دەڭگەيدە اتاپ ءوتۋ. سانكسيالاردى بولدىرماۋ؛ 
بەسىنشى ۇسىنىس. تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى ءبىرىڭعاي الەمدىك جەلى قۇرۋ. 
التىنشى ۇسىنىس. «ەكسپو - 2017» كورمەسىنە شاقىرۋ؛ 
جەتىنشى ۇسىنىس. «جاڭا بولاشاق» كونسەپسياسىن قۇرۋ. ادامزات دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭى؛ 
سەگىزىنشى ۇسىنىس. بۇۇ شتاب-پاتەرىن ازياعا كوشىرۋ؛
ۇلت كوشباسشىسىنىڭ بۇۇ-نىڭ شتاب-پاتەرىن اقش-تان ازياعا كوشىرۋ جونىندەگى باستاماسى دا ۇلكەن تاريحي حالىقارالىق تاريحي ءمانى بار ۇسىنىس. بۇل باستاماسىن ەلباسى بىلايشا ءتۇسىندىردى:
«70 جىل بۇرىن جەنيەۆادا، جۇمىس ىستەۋدەن قالعان ۇلتتار ليگاسىنىڭ ورنىنا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قۇرىلعان كەزدە ونىڭ شتاب-پاتەرىن نيۋ-يوركتە ورنا-لاستىرۋعا شەشىم قابىلدانعان ەدى. بۇل سول كەزەڭدە حالىقارالىق قاتىناستار بويىنشا باتىس جارتى شارىنىڭ ءرولى ارتقاندىعىنا بايلانىستى بولدى. الەمدى دامىتۋ ورتالىعى كارى قۇرلىقتان جاڭا قۇرلىققا، ەۋروپادان جاھاندىق ورلەۋدىڭ جاڭا ورنى - اقش-قا، نيۋ-يورككە اۋىستى. سودان بەرى كوپ نارسە وزگەردى، الەم باسقاشا قالىپتاستى» دەدى ول.
مىنە، الەمدىك ساياساتتا ءوز ورنى بار قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ باستامالارىنىڭ قايسى ءبىرىن الىپ قاراساڭىز دا، عالامداعى بولىپ جاتقان كۇردەلى الەۋمەتتىك، ساياسي-ەكونوميكالىق قۇبىلىستارعا الاڭداۋشىلىق جاتىر. سوندىقتان قازاقستان پرەزيدەنتى نازاربايەۆتىڭ باستامالارى قاشاندا ومىرشەڭ بولىپ قالا بەرمەك.

قىسقاسى، نۇرسۇلتان نازاربايەۆ - بۇكىلالەمدىك دەڭگەيگە كوتەرىلگەن، وزگە مەملەكەت باسشىلارى مويىنداعان، ساڭلاق ساياساتكەر، ءىرى قايراتكەر رەتىندە تاريحتا قالادى. 

 

 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار