جالپى «جاسىل ەكونوميكا» دەگەنىمىز نە؟ اقيقاتىن ايتۋ كەرەك، قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق نارىعىندا بۇل ماسەلە  سوڭعى 7-8 جىلدا عانا ايتىلا باستادى. نەگە؟ مۇنىڭ ءوزى قازاقستاننىڭ باستاماسى ەكەنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلە بەرمەيدى. وسىدان 7 جىل بۇرىن ەلباسى نازاربايەۆ ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ ماسەلەسى تۇرعىسىندا عالامعا «جاسىل كوپىر» باعدارلاماسىن ۇسىنعان. بۇل ارتىنشا ريو -دە -جەنەيرودا وتكەن حالىقارالىق كونفەرەنسيادا ماقۇلدانعان. سودان بەرى بۇل ماسەلە كۇن تارتىبىنە شىعا باستادى. جالپى «جاسىل ەكونوميكاعا» وتۋدەن الەم ءقازىردىڭ وزىندە پايدا تابا باستادى.

ءبىز «جاسىل ەكونوميكاعا» ءوتۋ ارقىلى نە ۇتامىز؟ مۇنىڭ پايداسى وتە كوپ.

تابيعي پايدالى قازبالار قورىنىڭ تاۋسىلۋىنىڭ الدىن الامىز

ەلەكتر قۋاتىن ۇنەمدەيمىز

بۇل ەكولوگيالىق جاعىنان وتە ءتيىمدى

اۋانىڭ لاستانۋىن بولدىرمايمىز.

ۇنەمدەۋدى ۇيرەنەمىز

ەلەكتر قۋاتى مەن باسقا دا ەنەرگياعا كەتەتىن شىعىندى ازايتامىز.

ەكونوميكانىڭ ءبىز ءۇشىن وزگە سالاسى داميدى.

اۋىل شارۋاشىلىعىنان الىناتىن ءونىم ساپالى، ەكولوگيالىق جاعىنان تازا بولادى.

وندىرىستە  قاۋىپسىزدىك ازايادى

ارينە مۇنان دا وزگە پايدالى جاقتارى وتە كوپ. ءبىزدىڭ مەملەكەت سوڭعى جەتى-سەگىز جىلدا  «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋدى قولعا الا باستادى. 2014 جىلدان باستاپ جاڭا زاڭ قولدانىسقا ەنگىزىلدى.   ول– «جاسىل ەكونوميكا تۋرالى زاڭ» دەپ اتالادى. ءبىر عانا مىسال، قازىرگى ۋاقىتتا قۋات كوزىنىڭ 42 پايىزىنا جۋىعىن كومىردەن الىپ وتىر ەكەنبىز. ال كومىر جاقسى جانعانىمەن، ونىڭ ۋلى تۇتىنىنەن قورشاعان ورتاعا قانشاما زيان كەلىپ جاتىر؟  ۋلى گاز اۋاعا تاراپ جاتىر. ال «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشسەك، جەل مەن سۋدان جانە كۇن ەنەرگياسىنان قۋات كوزىن وندىرسەك، مۇنىڭ ەڭ الدىمەن ەكولوگيالىق جاعىنان پايداسى وراسان زور. مۇنىڭ ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا دا تيىمدىلىگى وتە زور بولار ەدى. قازىرگى كورسەتكىشتەرگە كوز جۇگىرتەر بولساق، كۇن مەن جەلدەن الاتىن قۋاتىمىز 1 پايىز شاماسىندا عانا ەكەن. دەمەك، ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ ءبارى دە ىنتا مەن جىگەرگە جانە قارجىعا بايلانىستى. ەكونوميكالىق ساراپشىلاردىڭ بولجامىنا قاراعاندا، كەز كەلگەن ەل «جاسىل ەكونوميكاعا»  كوشۋ ءۇشىن جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 2 پايىزىن جىل سايىن وسى سالاعا جۇمساپ تۇرۋى كەرەك ەكەن. سوندا عانا ەكولوگيالىق جاعىنان تازا، قورشاعان ورتانى لاستامايتىن قۋات كوزىن وندىرە الامىز جانە   ونىڭ يگىلىگى دە كورىنە باستايدى.

قازاقستان بولاشاقتا، اتاپ ايتقاندا، 2050 جىلعا دەيىن جاڭارتىلاتىن كوزدەردەن ەنەرگيانىڭ 50 پايىزىن الۋدى ماقسات ەتىپ وتىر. بۇل تۇسىنىكتى دە. قازاقستان پايدالى قازبالارى مول ەل بولا تۇرا وسى سالانى وركەندەتۋدى قولعا الدى. ويتكەنى جاھاندىق جىلىنۋ مەن كليماتتىڭ وزگەرۋى عالامدىق ەكولوگياعا اسەر ەتۋدە. كومىر قىشقىل گاز بەن اۋانىڭ لاستانۋى جانە قوقىس قالدىقتارىنان قورشاعان ورتا تازارۋى كەرەك.  مىسالى، قوقىس قالدىقتارىنان قايتا پايدالانىپ، ودان ءونىم شىعارۋ ءىسى ءقازىر ەلىمىزدە قايتا قولعا الىنا باستادى. دەمەك، مۇنىڭ بارلىعى «جاسىل ەكونوميكاعا» ءوتۋ دەگەن ءسوز.

الەم «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشىپ، ونىڭ يگىلىگىن كورە باستاعان ۋاقىتتا قازاقستان مەملەكەتى ەش قالىس قالا المايدى. سوندىقتان ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋگە قادام جاسالدى. 2050 جىلعا دەيىن ءۇش كەزەڭدى قامتىپ، داميتىن تىڭ سالا ەندى جاندانا باستايدى دەپ ويلايمىز. 2020 جىلعا دەيىن جەتى جىلعا سوزىلعان ۋاقىتتىڭ ىشىندە ءبىز ەڭ الدىمەن كەرەكتى باعدارلامالار مەن تۇجىرىمدامالاردى بەكىتتىك. «جاسىل ەكونوميكا» تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلدادىق. ودان كەيىنگى ەكىنشى كەزەڭ ونجىلدىقتى، 2020-2030 جىلدار ارالىعىن قامتيدى. ءۇشىنشى كەزەڭنىڭ جۇمىس جوسپارلارى  2050 جىلعا دەيىن جالعاسادى. دەمەك، جوسپار مەن ماقسات بار. تەك ونى جۇيەلى تۇردە جۇزەگە اسىرۋ قالدى.