ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى عالىم، حالىقارالىق ايتماتوۆ اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءومىرحان ءابديمانۇلىن 60 جاسقا تولعان مەرەيتويىمەن قۇتتىقتايمىز!
بۇل دۇنيەدە عۇمىر كەشىپ، ومىردە دە، ونەردە دە ءوز ورنىڭدى تابۋ ۇلكەن باقىت. ەڭبەك ەتىپ، ءوز ءجونىڭدى ءوز جولىڭدى ءبىلۋ ول دا ءبىر بەرەكەلى بەتالىس. ادام بولىپ اياق باسقان سوڭ، ازامات بوپ قالىپتاسۋ اركىمگە پارىز. الايدا، ىزدەنىس پەن كۇرەسكەرلىك، تالاپ پەن تاباندىلىق قانا پارىقتى ءىستىڭ پاراساتىنا بولەيدى. مىنە، وسىنداي ىزگى مۇرات جولىندا ىرگەلى ءىس اتقارىپ، ەل اعاسىنا اينالعان عالىم، ءارى ۇستاز ءومىرحان ءابديمان ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جولى ىزدەنىسكە تولى.
ءومىرحان ءابديمان ۇلى 1953 جىلى جامبىل وبلىسى، قۇلان وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەن. 1976 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە تۇسكەن. 1979 جىلى م.ۆ.لومونوسوۆ اتىنداعى موسكۆا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە اۋىسىپ، 1982 جىلى بىتىرگەن.
ءبىر عاجابى، ومەكەڭ عىلىمعا باتىل باس سۇعىپ، ىركىلمەي ىزدەنە ءبىلدى. الاش اتتى ارداقتى ەسىمدەردىڭ ءومىر كەزەڭىنە، ۇلاعات سوزدەرىنە دەن قويىپ، بايىپتى كوزقاراسپەن، شىعارماشىلىق قابىلەتىمەن ولاردىڭ قۇپيا سىرىنا تەرەڭ ۇڭىلە ءتۇستى.شارشاماي زەردەلەپ، شالدىقپاي زەرتتەپ – جاڭا قازاقستان تاريحىنىڭ مادەني ومىرىنە، ادەبي داۋىرىنە قوماقتى ۇلەس قوستى. عىلىم كوكجيەگىنە قول ارتىپ، قازاقتىڭ ۇلتتىق يدەياسىنىڭ جارشىسىنداي بولعان الاشتانۋ مونوگرافيالىق ەڭبەكتەرى ومەكەڭنىڭ عالىمدىق ءورىسىن كەڭەيتىپ، ۇستازدىق دارالىعىن اشا ءتۇستى. حالىقتىڭ رۋحاني مولشىلىعىنىڭ كورسەتكىشىنە اينالعان ادەبيەت – ادەپتى ىزدەنىس پەن ءبىلىم، عىلىم ونەرىنە تارتىپ، اۋىر دا جاۋاپتى مىندەتتەر جۇكتەيدى. ونى ەردىڭ ەستىسى، ازاماتتىڭ ابزالى كوتەرەدى. ياعني، عىلىم جولى اۋىر بولعانىمەن ونىڭ ساۋلەسى توڭىرەگىن شۋاقتاندىرىپ تۇرادى. ورىس جازۋشىسى ل.ن.تولستوي «عىلىمنىڭ ءىسى – ادامعا قىزمەت ەتۋ» دەپتى. دەمەك، ءومىرحان ءابديمان ۇلى ەلىنە، حالقىنا، ۇلتىنا قىزمەت ەتكەن جان دەپ نىق ايتا الامىز. عالىمنىڭ عىلىم جولىنداعى تاماشا تابىستارىنا ريزالىق بىلدىرگەن پروفەسسور تەمىرحان تەبەگەنوۆ: «ءومىرحان – بايتاق الاش – قازاق دالاسىنىڭ بارلىق اتىراپتارىن پەرزەنتتىك ماحابباتپەن سۇيگەن حالىق پەرزەنتى»،- دەپ زور سۇيىسپەنشىلىكپەن باعا بەرىپتى، ءوزىنىڭ «الماتى اقشامى» گازەتىندەگى «الاشتانۋشى ءابديمان ۇلى» اتتى ەڭبەگىندە. راسىندا ومەكەڭ كەشەگى مەن بۇگىنگىنىڭ اراسىن دانەكەرلەپ، قازاق ادەبيەتىنىڭ حالىقتىق سيپاتىن عاسىرلىق دەرەكتەرمەن تولىقتىردى. عىلىمعا ادال كەلىپ، اق پەيىلدىلىگىمەن، جارقىن، مىنەزىمەن ۇلتىنا، رۋحاني سانا تاۋەلسىزدىگىنىڭ قازاق ادەبيەتىندەگى ەرەكشە ورنىن اشىپ كورسەتە ءبىلدى.
ءومىرحان ءابديمان ۇلىنىڭ عىلىمي دارەجەسى:
«1982-1983 جج وبلىستىق «جەزقازعان تۋى» گازەتىندە ادەبي قىزمەتكەر. 1983 جىلدان قازۇۋ-دە قىزمەت ىستەپ كەلەدى. 1992 ج «ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ ادەبي پۋبليسيستيكالىق مۇراسى» اتتى كانديداتتىق 2007 ج «ۇلت-ازاتتىق يدەيانىڭ حح عاسىر باسىنداعى قازاق ادەبيەتىندەگى كوركەمدىك ءمانى مەن جاڭاشىلدىق سيپاتى» تاقىرىبىندا دوكتورلىق ديسسەرتاسيا قورعادى. 2009-2012 جج. قازاق ادەبيەتى جانە ادەبيەت تەورياسى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى» قىزمەتتەرىن اتقاردى.
ءومىرحان ءابديمان ۇلىنىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرى تۋراسىندا مىنانداي رەسمي دەرەكتەردى ايتۋعا بولادى:
«ۇستاز عالىمنىڭ «قازاق» گازەتى (1993)، «احمەت بايتۇرسىن ۇلى» (2007)، «قازاق ادەبيەتىندەگى ۇلت- ازاتتىق يدەيا» ( 2007)، «قازاق ادەبيەتىندەگى ۇلتتىق رۋح» (2010) اتتى مونوگرافيالىق زەرتتەۋلەرى، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيلولوگيا جۋرناليستيكا فاكۋلتەتتەرىنە ارنالعان «حح عاسىر باس كەزىندەگى قازاق ادەبيەتى» (2002)، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بەكىتكەن «حح عاسىر باسىنداعى قازاق ادەبيەتى» (2012)، ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپتەردىڭ قوعامدىق-گۋمانيتارلىق جانە ماتەماتيكا-جاراتىلىستانۋ باعىتىنداعى 11ء-شى سىنىبىنا ارنالعان «قازاق ادەبيەتى» (2011) وقۋلىقتارى، 300-دەن اسا عىلىمي ماقالاسى، وننان استام وقۋ قۇرالدارى مەن كومەكشى ادىستەمەلىك قۇرالدارى جارىق كورگەن».
ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ عاسىرلىق ادەبي تاريحىن سارالاعان ءومىرحان ءابديمان ۇلى وزىندىك ۇستانىمى بار، ماقساتى بەرىك عالىم. عىلىمي ىزدەنىسىنىڭ ورنىقتى بايلامى دا الاش ءداۋىرىنىڭ رۋحاني يدەياسىن ناقتىلاي ءتۇسىپ، قوعامدىق-الەۋمەتتىك، اعارتۋشىلىق باعىتتى ۇستانىپ، ۇلت ادەبيەتىنىڭ كەزەڭىن شىندىق دۇنيەسىمەن تابىستىردى. ەڭبەگى ەلەنىپ، مەملەكەتتىك ماراپاتتاۋلارعا لايىقتى بولدى.
«ءومىرحان ءابديمان ۇلى رەسپۋبليكانىڭ ءبىلىم جۇيەسىندەگى شىعارماشىلىعى جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى» بەلگىسىمەن (1997) احمەتتانۋعا قوسقان زور ۇلەسى جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنا وقۋلىقتار جازۋداعى كوپ جىلدىق ناتيجەلى ەڭبەگى ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى وقۋ ورىندارى قاۋىمداستىعىنىڭ ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى التىن مەدالىمەن ماراپاتتالعان (2012). قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇحامەدجان سەرالين اتىنداعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى (1994)».
بۇگىندە ۇستازدىق كەلبەتى كەڭ، ويى تەرەڭ، اركەز اشىق مىنەزىمەن كوپتىڭ كوڭىلىنە جاقىن تۇراتىن ءومىرحان ءابديمان ۇلى 60 جاسقا تولىپ، مەرەيتوي يەسى اتانىپ وتىر. الاشتانۋ عىلىمىنىڭ بيىگىنە شىعىپ، ىرگەلى ەڭبەكتەرىمەن ەل سەنىمىنە يە بولعان، ومەكەڭ ءالى تالاي ىزدەنىستىڭ ناتيجەسىنە قول جەتكىزەرى ءسوزسىز. ءبىلىم بەرىپ، شاكىرت تاربيەلەۋدە دە ونەگەلى جول كورسەتىپ، ءورىستى باعىتقا كوتەرىلەرى دە داۋسىز. سوندىقتان ەڭبەگىڭىز جەمىستى بولىپ، ابىرويىڭىز ارتا بەرسىن دەگەن بارشا كوپشىلىكتىڭ نيەت تىلەگى قابىل بولسىن!
ىزگى نيەتپەن شاكىرتى ءارى ارىپتەسى مولداحان كارىپباي ۇلى
"قامشى" سىلتەيدى
پىكىر قالدىرۋ