پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ اقوردادا جوعارعى سوت ءتوراعاسى جاقىپ اسانوۆتى قابىلدادى. ماقسات – بىرەۋ. ازاماتتاردان تۇسكەن شاعىمداردى قاراۋ، ناقتى ايتقاندا ادىلەتتى قاراۋ. سونىمەن قاتار، حالىقتىڭ سوتقا دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ. بۇل قاشان دا كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماسەلە، پرەزيدەنت مۇنى جوعارعى سوت توراعاسىمەن بولعان بولعان اڭگىمەدە اشىق ايتتى. توقايەۆ جوعارعى سوت ءتوراعاسىنا ساپالى سۋديالار كورپۋسىن جاساقتاۋ جانە ولاردىڭ جۇكتەمەسىن ازايتۋ جانە سوتتا ماسەلەنى ءادىل قاراۋ سەكىلدى ءبىرقاتار تاپسىرمالار بەردى.
جالپى حالىقتىڭ ادىلدىك ىزدەپ، سوتقا جۇگىنە بەرمەسى ءۇشىن نە ىستەلىنۋى كەرەك؟ بۇل سالادا بۇگىنگى تاڭدا اۋقىمدى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. «سوت تورەلىگىنىڭ 7 ءتۇيىنى» اتتى باعدارلاما قابىلدانعانى بەلگىلى. ءدال وسى باعدارلامادا «سوتسىز تاتۋلاسۋ ورتالىعى» دەگەن بار. بۇل ماسەلە بۇگىندە كوكەيكەستى بولىپ تۇر. حالىق ءۇشىن. ويتكەنى ادىلدىك ىزدەگەن ادام الدىمەن قايدا بارادى، سوتقا تالاپ ارىزىن تاستايدى. ءبىراق ونسىز دا جۇكتەمەسى كوپ سۋديالار ءۇشىن ادامداردىڭ نەمەسە ەكى تاراپتىڭ تاتۋلاسقانى كەرەك. شەتەلدەردە وسى ماسەلە جەدەل شەشىلەدى. ارازداسقان ادامدار مەن كەلىسىمگە كەلە الماعانداردىڭ ماسەلەسىن سوتقا دەيىنگى تاتۋلاسۋ ورتالىقتارى شەشەدى. مۇنداي ورتالىقتاردا پسيحولوگتار، زاڭگەرلەر، كونفليكتولوگ سەكىلدى ارنايى ماماندار جۇمىس ىستەيدى.
پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ايتىپ وتىرعانى بەكەر ەمەس. ءقازىر پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي بارلىق جەرلە تاتۋلاسۋ ورتالىقتارى قۇرىلىپ جاتىر. ال مۇنىڭ قانشالىقتى پايداسى بار؟
-
بۇل ارازداسقان نەمەسە ادىلدىك ىزدەگەن ەكى جاققا ءتيىمدى.
-
وسىنداي ورتالىقتار ارقىلى داۋ-جانجالدى رەتتەۋ مادەنيەتىمىز قالىپتاسادى.
-
اعايىن اراسىنداعى ارازدىق سوتتا جالعاسسا، باۋىرلاستىققا سىزات تۇسەدى. سوندىقتان مۇنداي ورتالىقتىڭ تيىمدىلىگى زور.
-
تاتۋلاسۋ ورتالىقتارى «داۋ-جانجال سوتتا عانا عانا شەشىلەدى» دەگەن كەڭەستىك كەزەڭنەن قالعان قاساڭ كوزقاراستى قۇردىمعا جىبەرەدى.
-
ەگەر ءتۇيىندى ماسەلەلەر تاتۋلاسۋ ورتالىقتارى ارقىلى رەتتەلسە، ءىس سوتقا بارماي-اق جەدەل شەشىلەدى.
-
مۇنىڭ تاعى ءبىر تيىمدىلىگى تالاپ -ارىز ءۇشىن باج سالىعىن تولەپ، زاڭگەر جالداۋدان قۇتىلاسىز، شىعىن وتە از كەتەدى.
-
قارسى تاراپپەن، ەگەر ول ءسىزدىڭ كاسىپتەگى ارىپتەسىڭىز بولسا، جۇمىسىڭىزدى ودان ارى جالعاستىراسىز.
-
ال اعايىنىڭىز بولسا، وندا كوڭىلىڭىزدە دىق قالماي، باۋىرلاستىق، تۋىسقاندىق سەزىم ودان ارى جالعاسادى.
-
قالاي ايتقاندا ءىس سوتقا تۇسسە، ەموسياعا بەرىلىپ، ارتىق ءسوز ايتىپ قويۋىڭىز مۇمكىن. سول ءۇشىن ورتالىقتىڭ ماماندارىنا جۇگىنۋدىڭ پايداسى زور.
-
سوندىقتان دا قول الىسىپ، تاتۋلاسۋ ورتالىعىندا ارىپتەسىڭىزبەن نەمەسە تۋىسىڭىزبەن مامىلەگە كەلگەنىڭىز ابزال. ەڭ دۇرىس امال وسى.
جالپى تاتۋلاسۋ بۇرىننان اتا-بابامىزدان قالعان ۇلتتىق قۇندىلىق. سوندىقتان بايىرعى قۇندىلىق بۇگىنگى كۇنگە ورايلاستىرىلىپ، ءىس كەلىسىمدى جاعدايدا جۇزەگە اسىپ جاتسا، بۇل ەڭ الدىمەن ەكى تاراپقا ابىروي، قۋانىش ەكەندىگى ءسوزسىز.
بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ ەڭ الدىمەن سوت جۇيەسى سالاسىنىڭ اشىقتىعىن، مولدىرلىگىن جانە شىنايىلىعىن كورسەتەدى. ناقتى ايتساق، 2010-2020 جىلدارعا ارنالعان قۇقىقتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىندا «سوت جۇيەسىنىڭ اشىقتىعى مەن ايقىندىلىعى دەڭگەيىن ارتتىرۋ قاجەت» دەپ اتاپ كورسەتىلگەن. دەمەك، بۇل حالىقتىڭ سوت جۇيەسىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ. پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ دا جوعارعى سوت ءتوراعاسىن قابىلداۋى بەكەر ەمەس. ويتكەنى ادىلدىك ىزدەگەننىڭ ءبارى دە سوتقا جۇگىنە بەرسە، بىرىنشىدەن سۋدياعا دا وڭايعا سوقپايدى. ەكىنشىدەن، ارازدىقتان گورى ادامداردى تاتۋلاستىرۋ نەگىزگى مازمۇنعا اينالۋى ءتيىس. زاڭدى ىزگىلەندىرىپ، ادامدار اراسىندا جىلى قاتىناستى ارتتىرۋ دا مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى ساياساتىنىڭ ءبىرى. ارازداسقاننىڭ ءبارىن سوتتاۋ مىندەت ەمەس. سوندىقتان دا پرەزيدەنت تاپسىرما بەرگەندەي، قوعامدى ىزگىلەندىرۋ باستى ماقساتقا اينالا باستادى.
ءقازىر بارلىق وبلىس ورتالىقتارى مەن ءىرى قالالاردا تاتۋلاسۋ ورتالىقتارى قۇرىلعان، ءتىپتى حالىق كوپ قونىستانعان شاھارلاردا تاتۋلاسۋ كابينەتتەرى دە جۇمىس ىستەيدى.
جوعارعى سوتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنەن بەرگەن دەرەكتەرگە نازار اۋدارساق، بۇگىنگى كۇندە رەسپۋبليكا بويىنشا 50-گە جۋىق تاتۋلاسۋ ورتالىعى مەن 1000-نان استام تاتۋلاستىرۋ كابينەتتەرى جۇمىس ىستەپ تۇر. ساۋالناما ناتيجەسى ازاماتتاردىڭ 90 پايىزىنىڭ وسى جوبانى، اتاپ ايتقاندا، «تاتۋلاسۋ: سوتقا دەيىن جانە سوتتا» جوباسىنىڭ دۇرىس ناتيجە بەرىپ جاتقانىن ايتقان. دەمەك، بۇدان شىعاتىن قورىتىندى نە؟
قازاقتا «اۋرۋ –استان، داۋ-قارىنداستان» دەگەن اتالى ءسوز بار. ءبىراق قازىرگى داۋ-جانجال مەن ارازدىقتىڭ ءجونى بولەك. اعايىن اراسىندا جىلجىمايتىن مۇلىككە تالاستىڭ ءوزى كوبەيىپ بارادى. ءبىر-بىرىن سوتقا سۇيرەي بەرسە، تۋىستىقتان نە قادىر-قاسيەت قالادى؟! قازاق اتالى سوزگە توقتاعان. پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ دا تاتۋلاسۋ ورتالىقتارىنىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋ كەرەكتىگىن ايتىپ وتىرعانىنىڭ سىرى وسى. مۇنىڭ پايداسى ۇلكەن. ويتكەنى...
پىكىر قالدىرۋ