الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ قۇرىلىسى «تەڭىزشيەۆرويل» ءجشس-نىڭ «يگىلىك» باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلدى.
«تەڭىزشيەۆرويل» ج ش س ءوزىنىڭ «يگىلىك» الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدىق باعدارلاماسى اياسىندا جىلىوي اۋدانىندا ەكى الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم نىسانىن پايدالانۋعا بەردى. مايكومگەن اۋىلىندا بالاباقشانىڭ سالتاناتتى اشىلۋى ءوتتى. بۇل نىسان اۋىلدا اشىلعان العاشقى بالاباقشا بولدى.
بالاباقشانىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنا جىلىوي اۋدانى اكىمدىگىنىڭ وكىلدەرى، «تەڭىزشيەۆرويل» ج ش س (تشو) باسشىلىعى، ب ا ق وكىلدەرى جانە مايكومگەن اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى قاتىستى.
اۋىلداعى العاشقى بالاباقشا 100 بالاعا ارنالعان. بالاباقشانىڭ اۋماعىندا ءار جاس توبىنا ارنالعان 4 توپتىق الاڭ بار. اتالمىش الاڭدار كولەڭكە شاتىرلارىمەن جابدىقتالعان. جاڭا بالاباقشا سپورتتىق جانە ويىن جابدىقتارىمەن جابدىقتالعان، بۇل بالالاردىڭ دەمالىسىن جانە سپورت باعىتىندا دامىتۋدى ۇيىمداستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جوبا بويىنشا نىساندى اۆتونومدى ەنەرگيامەن جانە جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋ قاراستىرىلعان.
جاڭا بالاباقشا عيماراتى قاۋىپسىزدىكتىڭ بارلىق تالاپتارىنا ساي جانە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردىڭ كەدەرگىسىز جۇرۋىنە ارنالعان پاندۋسپەن جابدىقتالعان.
سونىمەن قاتار، بالاباقشانىڭ ىرگەلەس اۋماقتارىن اباتتاندىرۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. بارلىق سەرۋەندەۋ اۋماقتارى اباتتاندىرىلعان. جاياۋ ءجۇرۋ جولدارى مەن ورىندىقتار قاراستىرىلعان.
ءدال وسى كۇنى قۇلسارى قالاسىندا قۇرساي وزەنىنىڭ اباتتاندىرىلعان جاعالاۋىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. قۇرساي وزەنىن تازارتۋ باعدارلاماسى اياسىندا جاعالاۋدى اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇل باعدارلاما بويىنشا قامىسكول دەڭگەيىن ۇستاپ تۇرۋعا، ونىڭ شايىلماۋىنا، قۇرساي وزەنى اعىنىن جاقسارتۋعا جاعداي جاسالدى. قۇلسارى قالاسىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن دەمالۋ مۇمكىندىكتەرى ارتتى.
باعدارلامادا كەلەسى جۇمىستار قاراستىرىلعان:
- ەمبى (جەم) وزەنىنەن 2 كم قاشىقتىقتا سۋاستى كانالى بار سۋ قابىلدايتىن قوندىرعى جانە قۇرساي وزەنىنىڭ اعىسىنداعى اعۋ كانالىن تەرەڭدەتۋ قوندىرعىسى
- قۇرجەم وزەندە ۇزىندىعى 285 م بوگەتى بار سۋدى باسقارۋ قوندىرعىسى جانە ۇزىندىعى 1 كم جول
- كانال بويىمەن 2،5 كم بۇلاقتاردى تازارتاتىن جانە تەرەڭدەتەتىن قۇرجەم وزەنىندەگى سۋ وتكىزگىشكولدىڭ اراسىنداعى كوپىر وتكەلى.
- كامىسكول كولى مەن دەميان كولىنىڭ اراسىنداعى كوپىر
- قۇلسارى قالاسىنىڭ شەكاراسىنداعى ۇزىندىعى 3،6 كم قۇرساي وزەنىن تازارتۋ جانە تەرەڭدەتۋ
جاڭا نىسانداردىڭ تۇساۋكەسەر راسىمىندە جىلىوي اۋدانىنىڭ اكىمى ازامات بەكەت مىرزا تشو-نىڭ جىلىوي اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىنىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋعا قوسقان ۇلەسىن اتاپ ءوتتى جانە كومپانياعا ايماقتىڭ بارلىق تۇرعىندارى اتىنان العىسىن ءبىلدىردى. ءوز كەزەگىندە تشو-نىڭ ۇكىمەتپەن جانە جۇرتشىلىقپەن بايلانىس جونىندەگى باس مەنەدجەرى رزابەك ارتىعالييەۆ تشو ءۇشىن كومپانيا جۇمىس ىستەيتىن قاۋىمداستىقتارعا قاراجات ءبولۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ءبىز تشو-نىڭ قىزمەتى ەل مەن وبلىسقا ەكونوميكالىق پايداسىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءوزىمىز تۇرىپ جاتقان جەرگىلىكتى قوعامداستىقتىڭ الەۋمەتتىك ءال-اۋقاتىنا وڭ اسەرىن تيگىزىپ وتىرعانىنا قۋانىشتىمىز. اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمدىگىمەن جانە جۇرتشىلىقپەن تىعىز ىنتىماقتاستىعىمىز ءارى قاراي ءونىمدى تۇردە جالعاسادى دەگەن ۇمىتتەمىز. بارلىعىمىز وسىنداي وڭىرگە قاجەتتى الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم نىساندارىنىڭ پايدا بولۋىنا ءالى دە بىرگە كۋا بولامىز دەپ سەنەمىن»، – دەپ اتاپ ءوتتى رزابەك ارتىعالييەۆ.
جىلدىق بيۋدجەتى 25 ملن اقش دوللارى بولاتىن «يگىلىك» ەرىكتى باعدارلاماسى «تەڭىزشيەۆرويل» ءجشس-نىڭ اتىراۋ وبلىسىنداعى الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم جوبالارىن قولداۋعا باعىتتالعان كورپوراتيۆتىك جاۋاپكەرشىلىگى سالاسىنداعى نەگىزگى باستامالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. وسى كۇنگە دەيىن اتالمىش باعدارلاما اياسىندا 90-نان استام جوبا جۇزەگە اسىرىلدى. 1993 جىلدان باستاپ تشو-نىڭ الەۋمەتتىك سالاعا قوسقان جالپى ۇلەسى 1،8 ملرد اقش دوللاردان استى.
«تەڭىزشيەۆرويل» ج ش س – شيكى مۇناي، سۇيىق جانە قۇرعاق گاز، سونىمەن بىرگە كۇكىرت وندىرۋمەن جانە وتكىزۋمەن اينالىساتىن قازاقستاندىق كومپانيا. جۇمىستاردىڭ بارلىعى قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋ بويىنشا حالىقارالىق تالاپتارعا ساي جۇرگىزىلۋدە. «تەڭىزشيەۆرويل» ج ش س 1993 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن «شيەۆرون» كومپانياسى اراسىنداعى كەلىسىم نەگىزىندە قۇرىلدى. «تەڭىزشيەۆرويل» ءجشس-نىڭ قازىرگى كەزدەگى سەرىكتەستەرى: «شيەۆرون» كورپوراسياسى – 50%، «قازمۇنايگاز» ۇك» اق – 20%، «ەكسونموبيل كازاحستان ۆەنچۋرس ينك.» – 25% جانە «لۋكاركو» – 5%.
كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى (ككج) مەن ۇڭعىما ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسى (ۇەقبج) – «تەڭىزشيەۆرويل» ج ش س ءبىر مەزگىلدە جۇزەگە اسىراتىن بىرىكتىرىلگەن ەكى جوبا. ككج-ۇەقبج تەڭىز كەن ورنىنداعى مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن جىلىنا شامامەن 12 ملن تونناعا نەمەسە تاۋلىگىنە 260 مىڭ باررەلگە ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە وسىنىڭ ناتيجەسىندە ءوندىرىس كولەمى جىلىنا شامامەن 39 ملن توننانى نەمەسە تاۋلىگىنە 850 مىڭ باررەلدى قۇرايدى. ككج ءوندىرىس قۋاتتىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالسا، ۇەقبج ۇڭعىما ەرنەۋىندەگى قىسىمدى ازايتۋ جانە قولدانىستاعى التى كەشەندى تەحنولوگيالىق جەلىدەگى قىسىمدى ارتتىرۋ ارقىلى تەڭىزدەگى اعىمداعى زاۋىتتاردىڭ تولىققاندى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەدى.
تۇركىتىلدەس جۋرناليستەر قورى
پىكىر قالدىرۋ