لاتىن نەگىزدى قازاق الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى قاۋلى قابىلداعالى بەرى العاشقى قارقىن باسىلىپ، ءتىپتى قارسى پىكىرلەر ايتىلا باستاعانداي. بۇل ءالىپبيدىڭ ەرتەڭىنە سەنىمسىزدىكپەن قارايتىندار قاراسى دا كورىنىپ ءجۇر. نەلىكتەن؟

بىرىنشىدەن، لاتىننەگىزدى قازاق الىپبيىنە كوشۋدىڭ مەرزىمى تىم ۇزارىپ كەتكەندەي. ەكىنشىدەن، اۋەل باستا لاتىن تىلىندەگى اتاۋىن اۋىستىرعاندار ەندى قاي نۇسقاعا كوشەتىنىن باعامداماعاندىقتان، قانداي شارا قولدانارىن تۇسىنبەي قالعان وقيعالار دا كەزدەسەدى.

قالاي دەسەك تە، لاتىن نەگىزدى قازاق ءالىپبيىن قابىلداۋ – ۇلت تاريحىنداعى تاعدىرشەشتى كەزەڭ.

بۇل ماسەلەدە، بىرىنشىدەن، ءتول دىبىستارىمىزدى تاڭبالايتىن ارىپتەردىڭ بىرىگىپ كەتپەۋىن قاتاڭ قاداعالاعان دۇرىس. سەبەبى، دىبىستىڭ وزگەرۋى – تاعدىردىڭ وزگەرۋىنە اكەلەدى.  بۇل تۇرعىدا احمەت بايتۇرسىننىڭ اراب جازۋىنا نەگىزدەلگەن ءالىپبيدى ۇسىنعاندا فونەتيكالىق ۇستانىمدى ماقۇل كورگەنىن مىسالعا الۋعا بولادى. ول: «حاسىل كالام ويىم: ءسوز جازىلۋ كەرەك ايتىلاتۇعىن تۇرىنشە، ياعني ءسوز ىشىندە قاي دىبىس ەستىلسە، سول دىبىستىڭ ءارپىن جازۋ، ەستىلگەن دىبىستىڭ ءارىپى جازىلماي باسقا ءارىپ جازۋ كەرەك بولسا، نە ءۇشىن ول كەرەكتى عىلىم ناحۋ نە سارف جولىمەنەن ىسپات ەتىلسىن»، – دەيدى. سوندىقتان، قازاقى ءۇنىمىزدىڭ، بولمىسىمىزدىڭ ساقتالۋىن تولىق قاداعالايتىن الىپپەلىك ءتۇزىلىم جاساماي الىپبيگە قاتىستى داۋ-داماي دا، ءتىپتى لاتىن نەگىزگى قازاق الىپبيىنە قارسىلىق تا توقتامايدى. تاعى دا قايتالاپ ايتايىق، ءارىپ پەن دىبىستىڭ وزگەرۋى ۇلت تاعدىرىنىڭ وزگەرۋى ەكەنىن ۇمىتپاعان ءجون. بۇل ورايدا نەمىس عالىمى يوحانن ۆايسگەربەردىڭ: «ءبىز ءوز تاعدىرىمىزبەن ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز دەپ ويلايمىز. شىن مانىندە ولاي ەمەس. قاي تىلدە سويلەسەك سول ءتىل ارقىلى عانا دۇنيەنى تانيمىز. ەندەشە ءار ءتىلدىڭ وزىندىك تاعدىرى بار. ءبىز بار بولعانى سول تاعدىردىڭ ىشىندە عانامىز»، – دەگەن ءسوزىن كەلتىرە كەتكەن ابزال.  

ەكىنشىدەن، لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى ءسوز كوپ قوزعالعانىمەن، ناقتى زەرتتەۋ ناتيجەلەرى مەن وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسى تۋرالى از ايتىلىپ ءجۇر. وزگەلەردىڭ تاجىريبەسىنەن الىنعان قاتەلىكتەردىڭ الدىن-العانىمىزدى دالەلدەي الماعان جاعدايدا، قوعام ونداي ءالىپبي تۋرالى ەستىگىسى دە، قابىلداعىسى دا كەلمەيدى.

ۇشىنشىدەن، لاتىن نەگىزدى قازاق الىپبيىنە قاتىستى نۇسقانى ۇسىنۋشىلار تىم كوبەيىپ كەتتى دە، اركىم الىپبيگە كوشۋدى ءوز مۇددەسىنە اينالدىرىپ الدى. ۇلتتىڭ تاعدىرى شەشىلەتىندىكتەن، بۇل ورايدا ءبارىمىز ورتاق مۇددە توڭىرەگىندە بىرىگە بىلگەنىمىز ءجون. بىرىگە الماساق، ءار توپ ءوزى ۇسىنعان ءالىپبيدى ماداقتاپ، وزگەنىكىنىڭ كەمشىلىگىن ىزدەپ، وسىلايشا لاتىنعا كوشۋ ۋاقىتىن سوزىپ الامىز.

تورتىنشىدەن، «جاڭا ءالىپبي تىلىمىزدەگى جات دىبىستاردى تاڭبالايتىن ارىپتەردى قىسقارتىپ، سول ارقىلى قازاق ءتىلىنىڭ تابيعي تازا قالپىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك الامىز» دەگەن پىكىر وزگە پيعىلداعى جۇرتتىڭ كوڭىلىنە جاقپايتىن سياقتى.

جالپى، الەمدەگى IT–تەحنولوگيالار، الەمدىك دەڭگەيدەگى بيزنەس وپەراسيالارى جانە كوپتەگەن ينۆەستيسيالىق جوبالار لاتىن ارىپتەرىمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنى بەلگىلى. بۇل تۇرعىدان العاندا دا قازاقستاننىڭ لاتىن گرافيكاسىن تاڭداۋى – مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى ماڭىزدى شەشىم. لاتىن الىپبيىنە كوشۋ – انا ءتىلىمىزدىڭ جاھاندىق عىلىم مەن بىلىمگە ەركىن ارالاسۋىن قامتاماسىز ەتىپ قانا قويماي، سونداي-اق، دۇنيەجۇزىندەگى قازاقتاردىڭ رۋحاني تۇتاستىعىنا جول اشادى.

جاناربەك ءاشىمجان，

قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى，

رەسپۋبليكالىق "انا ءتىلى" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى.