"حان ءتاڭىرى" تەاترى اراعا 23 جىل سالىپ كورەرمەنىمەن قايتا قاۋىشتى

/image/2020/10/29/crop-27_62_653x1162_5f9aa08421d12969371737.jpeg

ب.ريموۆا اتىنداعى تالدىقورعان تەاترىندا ساحناسىندا رايىمبەك اۋدانى "حان ءتاڭىرى" تەاترىنىڭ شىمىلدىعى قايتا اشىلدى.

28 قازاندا "حان ءتاڭىرى" تەاترى م.ماقاتايەۆتىڭ "اققۋلار ۇيىقتاعاندا" پوەتيكالىق سازدى دراماسىنىڭ پرەمەراسىن وتكىزدى.

قويىلىم رەجيسسەرى – اسقار نايمانتايەۆ.

"حان ءتاڭىرى" تەاترى اراعا 23 جىل سالىپ كورەرمەنىمەن قايتا قاۋىشىپ وتىر. وسى ايتۋلى كۇندە ق ر حالىق ءارتىسى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ، رايىمبەك اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرجان قۇدايبەرگەنوۆ، حالىقارالىق اباي قورىنىڭ ديرەكتورى اسلان عافۋروۆ ارنايى كەلىپ، تەاتر تۇساۋكەسەرىنە قۇتتى بولسىن ايتتى.

تەاتر ۇجىمى كاسىبي ارتىستەردەن ەمەس، ونەرگە جاناشىر جەرگىلىكتى مادەنيەت ءۇيىننىڭ قىزمەتكەرلەرىنەن جاساقتالعان. اكتەرلەر شىعارمانى باسقا قىرىنان كورسەتىپ، جاڭاشا سيپاتتا ساحنالادى.

قويىلىم ادامزاتتىڭ ءسانتۇرلى اعىمدارعا قوسىلىپ، اداسىپ بارا جاتقانىن، تابيعاتقا جاساعان اياۋسىز قياناتىن ايقىن سۋرەتتەيدى. سول ورايدا قاراسازدىق قوس اقىن مۇقاعالي مەن ەركىن ءىبىتانوۆتىڭ بەينەلەرى قاۋىشىپ، قويىلىمدى ەرەكشەلەندىرە تۇسەدى.

"حان ءتاڭىرى" تەاترى بولىپ قايتا قۇرىلىپ جاتقان تەاتر العاش  1963 جىلى قۇرىلعان. ونەر ۇجىمىنىڭ ول كەزدەگى اتى "نارىنقول" حالىق تەاترى بولاتىن.

سول كەزدەگى ۇجىم 1963 جىلى "نارىنقول حالىق تەاترى" اتاعىن قورعاعان ەدى.

تەاتردىڭ ىرگە تاسىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى ءارى العاشقى رەجيسسەرى ماقاي نۇرقاسوۆ.

تەاتردىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ قاتارىندا  ايتۋلى اقىن ەركىن ءىبىتانوۆ، جازۋشى تۇرسىنبەك تىلەمىسوۆ، تۇراقان سىدىقوۆا، مايدان اعا، مەلس سەرعالييەۆ، كلارا قالييەۆا، نۇرلىبەك جىلقىايداروۆ بار.

"حالىق تەاترى" اتاعىن الماتىدا قورعاعان سوڭ بۇل تەاترعا ەرەكشە كوڭىل اۋدارىلادى. قازاق ءسسر-ى مادەنيەت مينسترلىگى  اۋىل مادەنيەتىن كوركەيتۋ ءۇشىن كاسىبي مامانداردى وسىنداي حالىق تەاترلارىنا كومەككە بارۋىنا، كەڭەسشى بولىپ، ۇيرەتۋگە، وقىتۋعا ارنايى تاپسىرما بەرەدى. سول كەزدەرى م.اۋەزوۆ تەاترىندا قىزمەت ىستەپ جۇرگەن اكتەر، رەجيسسەر، قازاق ءسسر-ىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى الدابەرگەن نۇربەكوۆ نارىنقول حالىق تەاترىنا رەجيسسەر بولىپ تاعايىندالادى.

الدابەرگەن نۇربەكوۆ كاسىبي مامان بولعاندىقتان نارىنقول حالىق تەاترىنا جەكە شتات ءبولىنىپ، اكتەرلارى باسقا جۇمىستاردان بوساتىلىپ، تەك تەاتردا عانا ەڭبەك ەتەتىن جەكە مەكەمە رەتىندە كاسىبي تەاتر بولىپ قۇرىلادى.

وزگە تەاترلاردا اۋىل ەڭبەككەرلەرى، مۇعالىمدەر نەمەسە ونەرگە بەيىمى بار ادامدار بوس كەزدەرىندە كەلىپ تەاتر جۇمىسىنا قاتىسىپ جۇرسە، نارىنقول تەاترى بولەك وتاۋ قۇرادى. ءبىر جاعىنان الماتى قالاسىنا جاقىندىعى تەاتردىڭ شىعارماشىلىق ءوسۋ، وركەندەۋىنە كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى.

ءاربىر جاڭا سپەكتاكلدىڭ پرەمەراسىنا اسقار توقپانوۆ، ءسابيرا مايقانوۆا، شولپان جانداربەكوۆا، ىدىرىس نوعايبايەۆ سىندى شەبەرلەر كەلىپ، سىن-ەسكەرپەسىن ايتىپ، اقىل قوسىپ ءجۇردى. الدابەرگەن نۇربەكوۆتىڭ ءوزى دە تەاتر ارتيستەرىن كاسىبي دەڭگەيدە تاربيەلەپ، تەاتر تۋرالى ادەبيەتتەر مەن وقۋلىقتاردى العىزىپ، قويىلىمداردى ساحنالاۋ بارىسىندا وقىتۋمەن دە اينالىستى.

الدابەرگەن نۇربەكوۆ زەينەتكە شىققان سوڭ از ۋاقىت جانۇزاق قىرمانشييەۆ رەجيسسەر بولادى. ول دا تەاتر ستۋدياسىن بىتىرگەن، رەجيسسەرلىق ءبىلىمى جەتىلگەن، كاسىبي ساحنادا ۇزاق جىل ەڭبەك ەتكەن ءبىلىمدى ازامات ەدى. تەك ءومىرى قىسقا بولدى.

سودان كەيىن ۇزاق جىلدار ءابدىعالىم نايمانتايەۆ رەجيسسەر بولدى. ءابدىعالىم نايمانتايەۆ پەن زايىبى رافيا رايجانوۆا نارىنقول تەاترىنا 1964 جىلى كەلگەن ەكەن. 1963 جىلى قازاق ءسسر-ىنىڭ حالىق ءارتيسى دانەش راقىشيەۆ پانفيلوۆ اۋدانى ءۇشارال ۇجىمشارىندا حالىق تەاترىن اشىپ، ماسكەۋگە الىپ بارادى. ول تەاتردىڭ دا العاشقى قۇرامى كەرەمەت ەدى. قازىرگى تانىمال اكتەر، اسىل اعامىز نۇرجۇمان ىقتىمبايەۆ، دانەش اعامىزداي سەرى، ءانشى ەرعالي نايمانتايەۆتار ەڭبەك ەتەدى. سول ماسكەۋ ساپارىنان كەلگەن سوڭ، ول كەزدە پانفيلوۆ اۋدانى الماتى وبلىسىنا قاراعاندىقتان، ساحنادا ەرەكشە كوزگە تۇسكەن ءابدىعالىم مەن رافيانى بايقاپ قالعان الدابەرگەن نۇربەكوۆ مادەنيەت مينسترلىگى ارقىلى تابانداپ وتىرىپ الىپ، ەكەۋىن نارىنقولعا اۋىستىرىپ الادى.

1978 جىلى ءابدىعالىم نايمانتايەۆ باسقارعان  تۇستا تەاتر قازىرگى قاينار اۋىلىنا، ن. كرۋپسكايا اتىنداعى ۇجىمشارعا كوشەدى. سەبەبى نارىنقولدىڭ ورتالىعىنداعى "قازاقستاننىڭ 40-جىلدىعى" اتىنداعى ۇجىمشار كارتوپ كەڭشارى بولادى. ال، حالىق تەاترى ۇجىمشاردىڭ بالانسىندا بولۋ كەرەك ەكەن. تەاتر قاينارعا كەلگەن سوڭ ەكى جىلدان كەيىن اۋىلدىڭ ۇلكەن مادەنيەت ءۇيى پايدالانۋعا بەرىلەدى. ءابدىعالىم نايمانتايەۆ 1971 جىلدان مەزگىلسىز قايتىس بولعان 1984 جىلعا دەيىن تەاتردىڭ رەجيسسەرى بولدى. اياۋلى جارى رافيا اۋدان تاراپ، تەاتر قىزمەتىن توقتاتقانعا دەيىن ەڭبەك ەتەدى.

ءابدىعالىم نايمانتايەۆتان كەيىن تەاتردى از ۋاقىت، وقۋعا كەتكەنشە ۇلى اسقار نايمانتايەۆ، سوسىن بىر-ەكى جىل ءابىش مەيىرمانوۆ (ءقازىر كەگەن اۋدانى، تاساشى اۋىلىندا تۇرادى)، كەيىن يبراگيم دەگەن تەاتر-كوركەمسۋرەت ينستيتۋتىنىڭ تۇلەگى، ودان كەيىن باقىتجان اتاكەلدييەۆ (ءقازىر شەڭگەلدى اۋىلىندا تۇرادى) باسقاردى.

حالىق تەاترىندا ۇزاق جىل تاباندى ەڭبەك ەتىپ، ەل قۇرمەتىنە بولەنگەن ارتىستەر از ەمەس. مولاردىڭ قاتارىندا مەلس سەرعاليۆ، كلارا قالييەۆا، ەكەن ابىلدايەۆ، مۇحامەد اعا، تولەگەن اعا، باقىتجان اتاكەلدييەۆ، نەسىپحان بەكتەمىروۆا، سۆەتا بازاربايەۆا، امانكەلدى تولەبايەۆ، ەركىن ءابدىقالوۆ سياقتى ارتىستەر بار.

2018 جىلدىڭ ساۋىرىندە رايىمبەك اۋدانى قايتا اشىلدى. سول كەزدەگى اكىم مارقۇم جولان وماروۆ ونەردىڭ قاراشاڭىراعىن قايتا كوتەرۋگە مۇرىندىق بولىپ، ورايلاستىرىپ كەلە جاتقاندا تالعار اۋدانىنا اۋىسىپ كەتتى. ءبىراق يگى باستاما اياقسىز قالمادى. ورنىنا كەلگەن اۋدان اكىمى نۇرجان كەڭەس ۇلى تەاتردىڭ قايتا جاڭعىرۋىنا ىقىلاستى بولىپ، وبلىستىق مادەنيەت، قۇجاتتاما جانە ارحيۆتەر باسقارماسىنىڭ باسشىسى مارلەن كولبايەۆتىڭ قولداۋىمەن بۇگىن تالدىقورعان تورىنە كەلىپ، "ءحانتاڭىرى حالىق تەاترى" اتاعىن قورعادى.

 

قاتىستى تەگتەر :

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار