سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى جامبىل اۋدانى پەتروۆكا اۋىلى ماڭىندا ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنا ارنالعان مەموريالدىق كەشەننىڭ بۇزىلعان فوتوسۋرەتتەرى جەلىدە كوپتىڭ نارازىلىعىن تۋعىزدى. كاسىپكەرلەر بۇل يگى شارۋانى اياقتاۋعا اكىمدىك كەدەرگى كەلتىردى دەيدى، ال وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى قۇرىلىس رۇقساتسىز باستالعانىن ايتىپ وتىر، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى Tizgin.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
اۋەلى بۇل ماسەلەنى جەلىدە ادەبيەت تاريحشىسى، سىنشى، الاشتانۋشى زاڭعار كارىمحان جازدى. ونىڭ مالىمەتىنشە، پەتروۆكا اۋىلىنىڭ ماڭىندا الاشتىڭ اسا كورنەكتى قايراتكەرى، جازۋشى-جۋرناليست، ۇلت ۇرانىنىڭ اۆتورى ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنا قۇرمەتىنە قويىلعان مەموريالدىق كەشەن قاساقانا قيراتىلعان.
الاشتانۋشى كەشەندى جاساۋشىلاردىڭ ءسوزىن كەلتىرەدى. ولار سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى تەحنيكا، كراندار، جۇمىسشىلار جىبەرىپ، كەشەندى تالقانداۋدى باستاعانىن حابارلاعان. ۇشار باسىنداعى قىراننىڭ سيمۆولدىق بەينەسىن، اينالاسىنداعى شام باعاندارىن، مەموريالدىق تاقتانى سىندىرىپ، بۇزىپ كەتكەن.
«نە ءۇشىن؟ قانداي ماقساتتا ورىندالدى؟ وبلىس اكىمى عاۋەز نۇرمۇحامبەتوۆ پەن ونىڭ ايتقانىن ەكى ەتپەيتىن ورىنباسارى ءجۇسىپ جۇماعۇلوۆ باسقاراتىن اكىمدىكتىڭ ويىنشا، «الاش» پارتياسىنا، الاش وردا ۇكىمەتىنە جانە ونىڭ كوسەمدەرىنە 28 مەترلىك مۇنداي كەرەمەت ەسكەرتكىش ورناتۋعا بولمايدى-مىس. سولتۇستىك قازاقستان گازەتى راس پا؟ ولار نۇسقاۋ جوعارى جاقتان كەلدى دەپ اقتالۋى دا مۇمكىن. كەشەندى تولىق قيراتۋعا داتتەرى جەتپەگەن سياقتى. الاشتىڭ اسىل ازاماتتارىنىڭ ازيز رۋحى باستى ما، الدە وزگە ءبىر سەبەپ بار ما، وبلىس اتقامىنەرلەرى مۇلدەم جويىپ جىبەرە الماپتى. ەندى نە بولماق؟» — دەپ الاڭدايدى ول.
بۇل ماسەلەگە قاتىستى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسى بىلاي دەپ جاۋاپ بەرگەن:
«ميرنىي اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اۋماعىندا كاسىپكەر بارلىبايەۆ ناعاشىباي سابار ۇلى الاش قىزمەتىن ەسكە الۋ ماقساتىندا ستەللا ورناتقان بولاتىن. الايدا مونۋمەنت ەكى سەبەپكە بايلانىستى بولشەكتەلىپ، كونسەرۆاسياعا قويىلدى: ستەللا تۇرعىزۋ كەزىندە ماماندار توپىراقتىڭ وتىرۋىن تىركەپ، سونىڭ سالدارىنان قۇرىلىستىڭ قيسايۋى پايدا بولعان. مۇنداي جىلجۋ ستەللانىڭ ورنىقتىلىعى مەن قاۋىپسىزدىگىنە كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن ەدى. قۇجاتتاردىڭ (ارحيتەكتۋرالىق-جوسپارلاۋ تاپسىرماسى، بەكىتىلگەن ەسكيزدىك جوبا) بولماۋى. مەملەكەتتىك ساۋلەت-قۇرىلىستى باقىلاۋ ورگانى ن.س. بارلىبايەۆقا اكىمشىلىك ايىپپۇل سالدى».
اكىمنىڭ ورىنباسارى نە دەيدى
Tizgin.kz رەداكسياسى وسىدان كەيىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ ءجۇسىپ جۇماعۇلوۆقا قوڭىراۋ شالىپ، بىرنەشە سۇراق قويدى.
– ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ مەموريالدى كەشەنىن تۇرعىزۋعا ءسىز قارسى بولعانىڭىزدى كاسىپكەرلەر ايتىپ جاتىر. نە سەبەپتى؟
– «مەن قارسى بولدىم» دەگەن اڭگىمە وتىرىك. ونى اشىق ايتايىن. جالپى بۇل كاسىپكەر (ناعاشىباي بارلىبايەۆ) ەشكىمگە ەشتەڭە ايتپاي قۇرىلىستى ءوزى باستاعان، ەندى ءوزى بۇزىپ تاستاعان. اكىمدىكتىڭ قاتىسى جوق. بۇعان دەيىن دە ءبىرشاما ادامدار حابارلاسقان. تەكسەرىستى وتكىزگەننەن كەيىن ءبىز وعان ەشقانداي جەر تەلىمى رەسمي تۇردە بەرىلمەگەنىن، رۇقسات قۇجاتتارى جوق ەكەنىن بىلدىك.
– سىزدەرگە وسى مەموريالدى كەشەن سالىناتىنى تۋرالى حابار بەرىلمەگەن بە؟
– ءبىز ەشقانداي رۇقسات بەرگەن جوقپىز. كەز كەلگەن ەسكەرتكىشتى كوتەرۋدىڭ ءراسىمى بار. ونى وبلىسىنىڭ مادەنيەت جانە تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ كوميسسياسى قاراستىرادى. ەشقانداي وتىنىشتەر، ارىزدار تۇسكەن جوق. دوكۋمەنتولوگ ارقىلى ونى كورسەتە الامىز.
– سىزدەرگە كەمى ءبىر اۋىز كەشەننىڭ بوي كوتەرەتىنى جايلى اۋىزشا ايتىلدى ما؟
– وسى جەردە شاتاستىرۋعا بولمايدى. قانداي نيەت بولسا دا، ونى زاڭدى تۇردە ءوتىنىش رەتىندە جىبەرىڭىزدەر – ونى زاڭ بويىنشا جاسايىق. ەسكەرتكىش قانا ەمەس، جالپى جۇمىس بولسا دا. ءبىراق ول كىسىلەر ەشكىمگە ەش نارسە ايتپاعان.
ستەللا قۇرىلىسى كەزىندە ماماندار توپىراقتىڭ شوككەنىن تىركەدى. بۇل جالپى قۇرىلىمنىڭ قيسايىپ كەتۋىنە اپارىپ سوقتى. تولىق جۇمىستار توقتاتىلدى. ال بىزگە ەشقانداي قۇجاتتار تۇسكەن جوق.
– ەندى كاسىپكەرلەرگە «وسى مەموريالدى كەشەندى بۇز» دەپ مىندەتتەپ وتىرسىزدار ما؟ ول كىسىگە ايىپپۇل نە ءۇشىن سالىندى؟
– ايىپپۇلدى وسى فاكت بەلگىلى بولعان سوڭ عانا سالدىق. ءبىراق ءبىز ايىپپۇلدى بۇزىلعاننان كەيىن سالدىق. سەبەبى ەشقانداي راسىمدەردەن وتپەي باستاعان. ال ءبىراق وعان «قارسى نەمەسە قارسى ەمەسپىز» دەگەن ءسوز ەمەس. ايىپپۇلدىڭ ونداي پوزيسيالارعا ەشقانداي قاتىسى جوق.
– سىزدەر مىندەتتەگەن سوڭ كەشەندى بۇزىپ جاتىر ما؟
– جوق. ولاي ەمەس.
– قانشا دەگەنمەن بۇل الاش تاقىرىبى. ايىپپۇلعا دەيىن بارعان كەزدە قوعامدا رەزونانس تۋاتىنىن ەسەپكە العان جوقسىزدار ما؟ ماسەلەنى تىنىش، بەيبىت تۇردە شەشۋگە، مەموريالدى بىرگە كوتەرىسۋگە بولمادى ما؟
– كەشىرىم وتىنەم، ءبىراق زاڭدى بىلەسىز عوي. ەرتەڭ الاشقا قاتىستى ەمەس، باسقا تاقىرىپقا دا قاتىستى وسىنداي ماسەلە بولۋى مۇمكىن. ءار تاقىرىپقا قاراساق، زاڭدى قۇرمەتتەمەسەك، ادامدار ەرتەڭ شەتتەن شىعىپ، ءارتۇرلى نارسە جاساۋى دا مۇمكىن عوي. سولاي ەمەس پە؟!
– ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ مەموريالدىق كەشەنىنىڭ ورناتىلۋىنىڭ وبلىسقا قانداي دا ءبىر سالدارى دەپ ەسەپتەيسىز بە؟
– شەشىم قابىلدايتىن تەك مەن ەمەس. ءيا، مەن وسى سالاعا قارايمىن، ءبىراق وعان قارايتىن وبلىستىق مادەنيەت جانە تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ كوميسسياسى بار. ول كوميسسيادا ءارتۇرلى ماماندار مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى، قوعام قايراتكەرلەرى بار. ءار ادام ءوز پىكىرىن ايتادى. ءبىر ادامنىڭ پىكىرى عانا ەسەپكە الىنبايدى. ناعاشىباي بارلىبايەۆتان ەشقانداي وتىنىشتەر تۇسكەن جوق.
– وسى كەشەننىڭ كەلەشەگى نە بولادى؟
– ءوزى سالعان – ءوزى بۇزعان. ەگەر رەسمي تۇردە بىزگە ءبىر ءوتىنىش تۇسسە، ءبىز ونى مىندەتتى تۇردە زاڭ بويىنشا قاراستىرامىز. ءبىز ونى ءقازىر «قولدايمىز نەمەسە قولدامايمىز» دەگەننەن ەش ناتيجە بولمايدى. ەگەر ءوتىنىش تۇسسە، مىندەتتى تۇردە ول كىسىمەن بىرگە مىندەتتى تۇردە قاراستىرامىز.
