بيىلعى كىبىسە جىلىندا كوروناۆيرۋس پاندەمياسى كەز-كەلگەن سالاعا ءوز زاردابىن تيگىزدى. ەلدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى 1،8 پايىزعا ازايدى. اسىرەسە، كولىك جانە قويما سالاسىندا (-14،6%) جانە كوتەرمە-بولشەك ساۋدادا (-10،6%) قۇلدىراۋ بايقالادى. دەيتۇرعانمەن، ەل ەكونوميكاسىنىڭ بىرەن-ساران سالاسىندا ەداۋىر ءوسىم بايقالادى. ماسەلەن، داعدارىس كەزىندە تاسى ورگە دومالاعان سالالاردىڭ ءبىرى – اۋىل شارۋاشىلىعى. جالپى ىشكى ءونىم ازايعان كەزدە اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن ءوندىرۋ 2،4 ترلن. تەڭگەنى قۇرادى. بۇل بىلتىرعى جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 4،9 پايىزعا كوپ.
مۇنىڭ سەبەبىن ەلىمىزدە داعدارىسقا قارسى اۋقىمدى شارالارمەن بايلانىستىرۋعا بولادى. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا باسا ءمان بەرىلىپ وتىر. ەسكە سالا كەتەيىك، قازاقستاندىقتاردىڭ 41،2 پايىزى اۋىلدا تۇرادى.
ولاردى قولداۋعا ارنالعان ەڭ باستى قۇرال – جەڭىلدىكتى نەسيەلەر. سونىڭ ىشىندە «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلاماسى وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋعا ارنالعان. بۇل باعدارلاما بويىنشا قارجىلاندىرۋ 600 ملرد. تەڭگەدەن 1 ترلن. تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتىلدى. سونىڭ ىشىندە 200 ملرد. تەڭگەسى – اگروونەركاسىپ سالاسىنداعى قايتا وڭدەۋگە، 500 ملرد. تەڭگەسى – اگروونەراسىپ سالاسىنداعى وندىرىسكە، 300 ملرد. تەڭگەسى وڭدەۋ ونەركاسىبىنە جانە قىزمەت كورسەتۋگە باعىتتالدى. باعدارلامانىڭ وپەراتورلارى – ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اق. ءادىلىن ايتۋ كەرەك، اگروونەركاسىپ سالاسىن بانكتەر تاراپىنان قارجىلاندىرۋ جاعدايى ءماز ەمەس. ولاردىڭ نەسيەلەندىرۋ دەڭگەيى تىم تومەن. ويتكەنى بانكتەردىڭ كەپىلدىككە قويىلاتىن مۇلىككە تالاپتارى قاتاڭ، قارجى كوزدەرى جەتكىلىكسىز، ءارى پايىزدىق مولشەرلەمەلەرى جوعارى. ماسەلەن، بيىلعى جىلدىڭ شىلدە ايىندا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا بەرگەن نەسيەلەرىنىڭ ورتاشا مولشەرلەمەسى 13،1 پايىزدى قۇراسا، «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلاماسى بويىنشا بەرىلگەن قارىزداردىڭ مولشەرلەمەسى – نەبارى 5 پايىز عانا.
جۇرىگىزىلگەن ساۋالناما ناتيجەسىندە بەلگىلى بولعانىنداي، رەسپوندەنتتەردىڭ 48 پايىزى جەڭىلدىكتى نەسيەلەر ەڭ ءتيىمدى شارا دەپ ەسەپتەيدى. بۇل رەتتە ەلدەگى ەڭ ءىرى ينستيتۋت اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى ەكەنى داۋسىز. ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، كورپوراسيانىڭ اگروونەركاسىپ سالاسىن نەسيەلەۋدەگى ۇلەسى 488،1 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى. بۇل بانك سالاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا بولگەن نەسيەلەرىنەن 77،3 پايىزعا ارتىق.
«اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىن سەگىز باعدارلاما بويىنشا قارجىلاندىرادى: كوكتەمگى ەگىس جانە كۇزگى وراققا ارنالعان «كەڭ دالا»، ەتتى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا باعىتتالعان «سىباعا»، ءسۇتتى-تاۋارلى فەرمالاردى قولداۋعا ارنالعان «ىرىس»، «اگروەكسپورت»، «اگروبيزنەس»، «اگروتەحنيكا»، «ىسكەر» جانە «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلامالارى.
«قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلاماسى قولعا الىنعان بىلتىرعى جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن باستاپ بارلىعى 1،4 مىڭعا جۋىق اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنە 67 ملرد. تەڭگەدەن استام نەسيە بەرىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە بارلىعى 1،7 مىڭعا جۋىق جاڭا جۇمىس ورنى اشىلدى. بولىنگەن قارجىعا بيىل 47،6 مىڭ باس ءىرى قارا مال، 73،4 مىڭ قوي، 31،2 مىڭ جىلقى، 100 شوشقا، 1821 تۇيە، 300 اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى مەن 944 قۇرال-جابدىق ساتىپ الىندى. بيىل «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلاماسىنا اگروونەركاسىپ كەشەنى جانە ازىق-تۇلىك ونەركاسىبى سالالارىنىڭ ونىمدەرى ەنگىزىلدى. سونىمەن قاتار نەسيەلەۋ مەرزىمى 7 جىلدان 10 جىلعا دەيىن ۇزارتىلدى.
باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ بارىسىن قاداعالاۋ ءۇشىن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى نەگىزىندە جوبالىق كەڭسە قۇرىلعان. كەڭسە جۇمىسىنىڭ نەگىزگى باعىتى – باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىسۋ، سونداي-اق قولايلى قۇقىقتىق، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاعدايلار جاساۋ.
بۇعان قوسا بيىل ءساۋىر ايىندا كوكتەمگى-دالا جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە قوسىمشا قارجى بولىنگەن بولاتىن. سونىڭ ارقاسىندا 341 اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن ءوندىرۋشى 14،8 ملرد. تەڭگە نەسيەگە قول جەتكىزدى. ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ايداربەك ساپاروۆتىڭ ايتۋىنشا، بيىل كوكتەمگى ەگىس جانە كۇزگى وراق كەزىندە شارۋالارعا 70 ملرد. تەڭگە ءبولىندى. مۇنداي كومەك جىل سايىن كورسەتىلەدى، ءبىراق بيىل ونىڭ كولەمى 10 ملرد. تەڭگەگە كوبەيتىلدى، ال مولشەرلەمەسى 5 پايىزعا دەيىن تومەندەتىلدى.
سونىمەن قاتار «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» اۋىلداعى الەۋمەتتىك جاعىنان وسال ازاماتتاردى «ىسكەر» باعدارلاماسى ارقىلى قولداپ، ولارعا بيىل 5 ملرد. تەڭگەدەن استام نەسيە ءبولدى.
جالپى العاندا، كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنىڭ كەرى اسەرىنە قاراماستان، اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن ىركىلىسسىز قارجىلاندىرىپ كەلەدى. «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» باعدارلامالارى اگروونەركاسىپ كەشەنىن نەسيەلەندىرۋدەگى ءتۇرلى تۇيتكىلدەردى شەشۋگە سەپتىگىن تيگىزبەك. تۇتاستاي العاندا، كوپتەگەن باعدارلامالاردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ناتيجەسىندە اگروونەركاسىپتىك كەشەندى قارجىلاندىرۋ جايى ايتارلىقتاي جاقسارا ءتۇستى. ول ءوز جەمىسىن بەرىپ تە كەلەدى.
