مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ەلىمىزدە وتىن-ەنەرگەتيكا كەشەنىن جۇيەلى جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. سەنىمدى، ءوزىن-وزى قامتاماسىز ەتەتىن جانە زاماناۋي ەنەرگەتيكالىق جۇيە ەلىمىزدىڭ تۇراقتى ەكونوميكالىق ءوسىمى مەن ءاربىر ازاماتتىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋدىڭ بەرىك ىرگەتاسقا اينالادى.

ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى: باستى مىندەت – ەنەرگەتيكالىق تاۋەلسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ

ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى سالاسىنداعى باستى مىندەت – ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق تاۋەلسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ەكونوميكانىڭ ءوسىپ كەلە جاتقان قاجەتتىلىكتەرىن تولىق قاناعاتتاندىرۋ.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى اياسىندا الداعى بەس جىلدا كەمىندە 14 گيگاۆاتت ەنەرگيا وندىرەتىن جاڭا قۋات كوزدەرىن ىسكە قوسۋ مىندەتى العا قويىلدى. بۇل جۇمىس بىرنەشە باعىتتا جۇرگىزىلۋدە: جۇمىس ىستەپ تۇرعان ستانسالاردى جاڭعىرتۋ، ەنەرگيا وندىرەتىن جاڭا قوندىرعىلار سالۋ، سونداي-اق گيدرو جانە جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋ. 

2023 جانە 2024 جىلدارى 1،3 گيگاۆاتت جاڭا ەلەكتر قۋاتى ىسكە قوسىلدى.

2025 جىلى تاعى 621،5 مەگاۆاتت ەنگىزۋ پروسەسى ءجۇرىپ جاتىر، ال 2026 جىلعا 2 648،5 مەگاۆاتت جوسپارلانعان.

وسى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن جاڭا ستراتەگيالىق نىساندار سالۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. تۇركىستان وبلىسىندا قۋاتى 1000 مۆت-قا دەيىنگى بۋ-گاز قوندىرعىسى نەگىزىندە ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. قىزىلوردادا قۋاتى 240 مۆت جاڭا جەو سالۋ بويىنشا قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.

ينفراقۇرىلىمنىڭ توزۋىن تومەندەتۋ: 9 جىلۋ ەلەكتر ورتالىعى قاۋىپتىلىگى جوعارى «قىزىل» ايماقتان «سارى» ايماققا كوشتى

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى جولداۋىندا ينفراقۇرىلىمعا قاتىستى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.

جەو-نىڭ توزۋىن ازايتۋ ماسەلەلەرى ۇكىمەتتىڭ ەرەكشە باقىلاۋىندا. كەڭ اۋقىمدى جوندەۋ ناۋقانى جۇزەگە اسىرىلۋدا: 2025 جىلى 10 ەنەرگوبلوكتى، 63 قازاندىقتى جانە 39 تۋربينانى كۇردەلى جوندەۋ جوسپارلانعان.

قازىرگى ۋاقىتتا 5 ەنەرگوبلوك، 30 قازاندىق جانە 19 تۋربينادا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. ال 4 ەنەرگيا بلوگى، 15 قازاندىق جانە 9 تۋربينادا جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالدى. 

جۇرگىزىلىپ جاتقان شارالار ءقازىردىڭ وزىندە ناقتى ناتيجە بەرۋدە: قۇرال-جابدىقتى جاڭعىرتۋ مەن جاڭارتۋ ناتيجەسىندە ەلىمىزدەگى جەو-لاردىڭ ورتاشا توزۋى 64%-دان 61%-عا دەيىن تومەندەدى. 

وتكەن جىلىتۋ ماۋسىمىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 9 جەو اپات دەڭگەيى جوعارى «قىزىل» ايماقتان «سارى» ايماققا، 3 جەو سارىدان جاسىل ايماققا كوشتى. قازىرگى ۋاقىتتا «قىزىل» ايماقتا 10 جەو، سارى ايماقتا – 17، جاسىل ايماقتا – 10 جەو بار.  

جىل سايىن توزۋدى ازايتۋ جانە نىسانداردى ءقاۋىپتى ايماقتاردان ءقاۋىپسىز پايدالانۋ ايماعىنا كوشىرۋ ماقساتىندا جەو جاڭعىرتۋ باعدارلاماسى جۇيەلى تۇردە جالعاسادى.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىن جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندە 2024 جىلعى جەلتوقساندا ۇكىمەت «ەنەرگەتيكالىق جانە كوممۋنالدىق سەكتورلاردى جاڭعىرتۋ» ۇلتتىق جوباسىن (بۇدان ءارى – ۇلتتىق جوبا) بەكىتتى، ونىڭ اياسىندا تكش ينفراقۇرىلىمىن جوندەۋ بويىنشا كەڭ اۋقىمدى ناۋقاندى ۇزاقمەرزىمدى جەڭىلدىكپەن قارجىلاندىرۋ باستالدى.

ۇلتتىق جوبا ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋ قۋاتتارىن دامىتۋدى، تابيعي مونوپوليالار سالاسىن جاقسارتۋدى، وتاندىق وندىرۋشىلەر مەن الەۋمەتتىك وسال توپتاردى قولداۋدى، سونداي-اق پروسەستەردى اۆتوماتتاندىرۋ ءۇشىن سيفرلىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدى قامتيدى.

بۇل جۇمىسقا 200-دەن استام ينفراقۇرىلىمدىق كومپانيا تارتىلعان.

نەگىزگى كورسەتكىش – نىسانداردىڭ توزۋ دەڭگەيىن 40%-عا دەيىن تومەندەتۋ.

ۇلتتىق جوباعا سايكەس 86 مىڭ شاقىرىم ينجەنەرلىك جەلىلەردى جاڭعىرتۋعا شامامەن 6،8 ترلن تەڭگە ينۆەستيسيا تارتىلادى. ونىڭ ىشىندە: 1،6 مىڭ شاقىرىم جىلۋ جەلىلەرى؛ 77،6 مىڭ شاقىرىم ەلەكتر جەلىلەرى؛ 4،7 مىڭ شاقىرىم سۋ قۇبىرى جەلىلەرى؛ 2،6 مىڭ شاقىرىم كارىز جەلىلەرى.

بۇل اپاتتار سانىن 27%-عا ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ەلەكتر قۋاتىن ءوندىرۋدىڭ جاڭا كوزدەرىن سالۋعا جانە قولدانىستاعى ستانسيالاردى جاڭعىرتۋعا 6،2 ترلن تەڭگە كولەمىندە ينۆەستيسيا تارتۋ كوزدەلگەن. بۇل قاراجات ستانسيالاردىڭ توزۋىن 15%-عا تومەندەتۋگە جانە قوسىمشا 7،3 گۆت كولەمىندە وندىرىستىك قۋات ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

بۇگىندە ەلىمىزدە  ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرەتىن 55 ۇيىم جۇمىس ىستەيدى، ونىڭ 19 ستانسياسى 65%-دان اسا توزعان. ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋ كولەمى – 113 ملرد كۆت/ساع، ال تۇتىنۋ كولەمى – 115 ملرد كۆت/ساع.

وسىلايشا، الدىن الا بولجام بويىنشا، الداعى بەس جىلدا ۇلتتىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سەكتورعا شامامەن 13 ترلن تەڭگە ينۆەستيسيا تارتۋ قاجەت.

وسى رەتتە ايتا كەتەيىك، قاراجاتتىڭ نەگىزگى بولىگى جەكەمەنشىك قارجى ينستيتۋتتارىنان (ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر – ەدب، حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارى – حقۇ، ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى – ءودق) تارتىلادى.

جالپى قارجىلاندىرۋدىڭ مىناداي تەتىكتەرى قاراستىرىلعان: تىكەلەي قارجىلاندىرۋ (قدب، ەدب، حقۇ، ءودق)؛ بىرلەسىپ قارجىلاندىرۋ؛ وبليگاسيالار؛ بيۋدجەتتىك نەسيەلەر؛ جەكەمەنشىك مونوپوليستەردىڭ كاپيتالى؛ ليزينگتىك قارجىلاندىرۋ.

ءاربىر كاسىپورىن ءۇشىن قارجىلاندىرۋدىڭ جەكە مودەلى ازىرلەنەدى.

ۇلتتىق جوبانىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا تاريفتىك ادىستەمەگە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. بۇل سالىنعان قارجىنىڭ قايتارىمىن قامتاماسىز ەتىپ، قارجىلىق اعىنداردىڭ قاجەتتى دەڭگەيىن تۇراقتى تۇردە ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

بۇدان بولەك، نەسيەلەر بويىنشا پايىزدىق مولشەرلەمەنى سۋبسيديالاۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلىپ جاتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە تاريفتەرگە اسەردى ازايتۋعا ىقپال ەتپەك.

الەۋمەتتىك وسال توپتار ءۇشىن تاريفتىك جۇكتەمەنى جەڭىلدەتۋ ماقساتىندا كوممۋنالدىق قىزمەت اقىسىن وتەۋگە اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلەدى.

سونىمەن بىرگە توزۋ دەڭگەيى جوعارى، قۇجاتتارى راستالعان جانە قارجىلاندىرۋعا دايىن 48 تابيعي مونوپوليا سۋبەكتىسى (96 جوبا) قاراستىرىلىپ، انىقتالدى. جالپى سوماسى 144،5 ملرد تەڭگەگە 1 347  شاقىرىم كوممۋنالدىق جەلىنى جوندەۋ مەن اۋىستىرۋ جانە 3 047 بىرلىك جابدىقتى جاڭارتۋ جوسپارلانعان.

ەنەرگەتيكالىق جانە كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ مەن سالۋ اياسىندا  وتاندىق ءوندىرىستى بارىنشا پايدالانۋ جوسپارلانىپ وتىر.

ۇلتتىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە تكش ونىمدەرىن وندىرەتىن قازاقستاندىق كاسىپورىندار تولىق قۋاتىمەن جۇمىس ىستەيدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. سونىمەن قاتار شامامەن 190 ملرد تەڭگە ينۆەستيسيا ەسەبىنەن تاعى 27 جاڭا ءوندىرىس ورنى سالىنىپ، 3،5 مىڭعا جۋىق جۇمىس ورنى اشۋ كوزدەلگەن.

پايدالانىلاتىن وتاندىق كاسىپورىنداردىڭ ءونىم كولەمى شامامەن 4،4 ترلن تەڭگە قۇرايدى.

بۇل ءتاسىل ىشكى نارىقتاعى باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى كۇشەيتىپ قانا قويماي، يمپورتقا تاۋەلدىلىكتى ازايتىپ، «جەرگىلىكتى» كاسىپورىنداردىڭ جالپى نارىقتاعى ورنىن بەكەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

ۇلتتىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋ حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىن قولداۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى، ءبىرىڭعاي پلاتفورمانى قولدانا وتىرىپ بارلىق رەتتەلەتىن ساتىپ الۋلاردى بىرىكتىرەتىن قاعيدالاردى، جۇيەلىك وپەراتوردىڭ اقپاراتتىق-كوممۋنيكاسيالىق ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىن جاڭعىرتۋ پروسەستەرىن اۆتوماتتاندىرۋ شەڭبەرىندە جاڭا سيفرلىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدى جانە ت. ب. كوزدەيدى.