ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىندا قازاقستاندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىن قايتا قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. الداعى ۋاقىتتا ۆەدومستۆو تۇپكىلىكتى تاراتىلادى، ونىڭ فۋنكسيالارى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە بەرىلەدى.

بۇل شەشىم قوعام مەن ساراپشىلاردىڭ بەلسەندى پىكىرتالاستارىن تۋدىردى. باستى ماسەلە – بارلىق نەگىزگى مىندەتتەردى ءبىر ۆەدومستۆوعا بەرۋدى ەسكەرە وتىرىپ، رەفورما سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەستىڭ تيىمدىلىگىنە قالاي اسەر ەتەدى. ونىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن ءبىلۋ ءۇشىن، وسى سالادا كوشباسشى بولىپ سانالاتىن كورشى ەلدەردەن بولەك سكانديناۆيا مەملەكەتتەرىنە دەيىنگى باسقا ەلدەردەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس تاجىريبەسىن زەردەلەنءدى، سونداي-اق رەداكسيا بىرەۋدىڭ تاجىريبەسىن قازاقستاندىقپەن سالىستىرىپ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءتيىمدى ستراتەگيالاردى، ۇقساستىقتار مەن الشاقتىقتاردى انىقتادى.

رەسمي دەرەك نە دەيدى؟

قازاقستانداعى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ ناقتى ساندارداعى اۋقىمى قانداي ەكەنىن تۇسىنگەن ءجون. ول ءۇشىن ءبىز سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى ۇلتتىق باياندامانى زەرتتەدىك، وندا انتيكور جۇمىسىنىڭ بارلىق نەگىزگى اسپەكتىلەرى كورسەتىلگەن. مۇنداي سوڭعى ەسەپ 2025 جىلدىڭ 1 شىلدەسىندە جاريالاندى، ءبىراق باعالاۋ وتكەن جىلى بەرىلدى.

ۆەدومستۆونىڭ مالىمەتىنشە، 2019 جىلدان 2024 جىلعا دەيىن ەلدە 11 052 سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسى تىركەلگەن. ەڭ كوپ تارالعانداردىڭ اراسىندا:

پارا بەرۋ (2 272)،

پارا الۋ (1 612)،

الاياقتىق (926)،

وكىلەتتىكتەردى تەرىس پايدالانۋ (518)،

سەنىپ تاپسىرىلعان مۇلىكتى يەمدەنۋ نەمەسە ىسىراپ ەتۋ (613).

ەگەر ءسىز بىرنەشە جىل ىشىندە كورسەتكىشتەر بويىنشا جۇرسەڭىز، وندا ءسىز قىزىقتى تەندەنسيانى بايقاي الاسىز. سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىنىڭ كوبى 2019 جىلى، انتيكور قۇرىلعان كەزدە تىركەلدى — 2 245 ءىس. بۇل ەشقاشان قول جەتكىزىلمەگەن ماكسيمالدى سوما:

2020 جىل-2 193 ءىس،

2021 جىل-1 557 ءىس،

2022 جىل-1 724 ءىس،

2023 جىل-1 692 ءىس،

2024 جىل-1 641 ءىس.

وسى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، قازاقستانداعى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ جىل سايىنعى "اينالىمى" ورتا ەسەپپەن 81،2 ميلليارد تەڭگەدەن كەم بولماۋى مۇمكىن دەپ ەسەپتەۋگە بولادى. بۇل ناقتى قايتارىلعان قاراجات بويىنشا باعالانادى. الايدا، مۇنداي سوما قاڭتارداعى وقيعالاردان كەيىن اكتيۆتەردى قايتارۋ جۇمىستارىمەن جانە ءبىرقاتار ماڭىزدى ىستەرمەن بايلانىستى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرۋ قاجەت. ماسەلەن، تەك بورانبايەۆ دەل بويىنشا جانە 2023 جىلى عانا مەملەكەتكە 90 ميلليارد تەڭگەگە اكتيۆتەر قايتارىلدى، دەپ حابارلادى ق ر قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگى.

سوڭعى سەگىز جىلدا قازاقستان سىبايلاس جەمقورلىقتى قابىلداۋدىڭ حالىقارالىق رەيتينگتەرىندە تۇراقتى ءوسىم كورسەتتى. قۇرىلىمدىق رەفورمالار جۇزەگە اسىرىلدى، ۇرلانعان اكتيۆتەردىڭ قوماقتى سوماسى قايتارىلدى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەسكە ساياسي ەرىك-جىگەر اتاپ ءوتىلدى.

حالىقارالىق تاجىريبەنى تالداۋ ۇقك-دە انتيكور فۋنكسيالارىن بەرۋ تۋرالى شەشىمنىڭ الەۋەتتى ارتىقشىلىقتارى (كۇش-جىگەردى شوعىرلاندىرۋ، ۇيلەستىرۋدى جاقسارتۋ، جەدەل اقپاراتقا قول جەتكىزۋ)، سونداي-اق تاۋەكەلدەر (قۇپيا سيپات، ازاماتتىق جانە پارلامەنتتىك باقىلاۋدىڭ بولماۋى، ماماندانۋدى جوعالتۋ) بار ەكەنىن كورسەتەدى.

وسىعان قاراماستان، قازاقستان ءۇشىن جاعدايدى جاقسارتۋ جانە ەلدىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى جۇيەسىن جاڭعىرتۋ ءۇشىن ءالى دە كوپتەگەن مۇمكىندىكتەر بار. باسقا مەملەكەتتەردىڭ وڭ مودەلدەرى مەن ادىستەرى ءبىزدىڭ ەلىمىزگە پايدالى بولۋى مۇمكىن.