ءماجىلىس سپيكەر ەرلان قوشانوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن پلەنارلىق وتىرىستا تمد ەلدەرىندە راديواكتيۆتى ماتەريالداردى ءقاۋىپسىز تاسىمالداۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاسيالادى. بۇل دوستىق قارىم-قاتىناستاعى ەلدەر اراسىندا جۇكتەردى تاسىمالداۋ كەزىندەگى كىدىرىستەردى قىسقارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
اتوم ەنەرگياسى اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى الماسادام ساتقالييەۆ زاڭ جوباسىن ۇسىنا وتىرىپ، قۇجات قازاقستاننىڭ اتوم سالاسى تۇراقتى ءوسىم كورسەتىپ، الەمدىك ارەنادا ءوز ءرولىن نىعايتىپ جاتقان ساتتە قارالىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
كەلىسىم قۇزىرەتتى ورگاندار اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىل شەڭبەرىن كوزدەيدى، راديواكتيۆتى ماتەريالداردى تاسىمالداۋدى حاباردار ەتۋ جانە كەلىسۋ راسىمدەرىن، سونداي-اق بۋىپ-تۇيۋگە، سۇيەمەلدەۋگە جانە باسقالارعا قويىلاتىن تالاپتاردى ەنگىزەدى.
- قازاقستان ءوزىنىڭ ەكسپورتتىق پوزيسياسىن نىعايتادى جانە حالىقارالىق ارىپتەستەردىڭ سەنىمىن قالىپتاستىرادى. ءبىز جەتەكشى اتوم دەرجاۆالارى سياقتى قاتاڭ قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارىنا سايكەس كەلۋگە دايىن ەكەنىمىزدى كورسەتەمىز. بۇل قادام تەك سالا ءۇشىن عانا ەمەس، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، ورنىقتى ەكونوميكالىق دامۋ جانە ەلدىڭ حالىقارالىق ءيميدجى ءۇشىن دە ماڭىزدى، – دەپ اتاپ ءوتتى الماسادام ساتقالييەۆ.
كەلىسىم ەرەجەلەرىن ىسكە اسىرۋ مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قوسىمشا شىعىنداردى تالاپ ەتپەيدى، ال باقىلاۋ مەن ءوزارا ءىس-قيمىل قولدانىستاعى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىنا ەنگىزىلەتىن بولادى.
- ماڭىزدى ماسەلە: جۇك جونەلتۋشىلەر ەكسپورت، ترانزيت جانە مەجەلى ەلدەردە قاجەتتى رۇقسات قۇجاتتارىن الۋعا مىندەتتى. راديواكتيۆتى ماتەريالداردى فيزيكالىق قورعاۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلادى: ول بويىنشا تالاپتار 1979 جىلعى 26 قازانداعى يادرولىق ماتەريال مەن يادرولىق قوندىرعىلاردى فيزيكالىق قورعاۋ تۋرالى كونۆەنسيادا كوزدەلگەن نورمالاردان تومەن بولماۋى ءتيىس، - دەپ ءتۇسىندىردى اتوم ەنەرگياسى اگەنتتىگىنىڭ باسشىسى.
كەلىسىم قازاقستاندىق زاڭنامانى حالىقارالىق تالاپتارعا بەيىمدەيدى. بۇل راديواكتيۆتى ماتەريالداردى تاسىمالداۋ كەزىندە قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋعا، تاسىمالداۋ كەزىندە باقىلاۋعا، وسى كەلىسىمدى راتيفيكاسيالاعان ەلدەر اراسىنداعى ترانسشەكارالىق تاسىمالداۋ كەزىندە كىدىرىستەردى ازايتۋعا ىقپال ەتەتىن بولادى.
دەپۋتات قاراقات ابدەن، ەگەر قۇجاتقا سايكەس تاسىمالداۋشى بارلىق تارتىلعان ەلدەردەن – يمپورت، ەكسپورت جانە ترانزيت تاراپتارىنان رۇقساتتار جيناۋعا مىندەتتى بولسا، كىدىرىستەردى بارىنشا ازايتۋ قالاي قامتاماسىز ەتىلەتىنىن ناقتىلاۋدى سۇرادى. ول سونداي-اق راسىمدەردى سينحرونداۋ ماسەلەلەرىن سۇرادى: ۇلتتىق ورگاندار اقپارات الماسۋى كەرەك پە، جۇك كەشىكتىرىلمەۋى ءۇشىن رۇقسات بەرۋدىڭ شەكتى مەرزىمى بەلگىلەنۋى كەرەك پە.
الماسادام ساتقالييەۆ ترانزيتكە رۇقسات الۋ قاتاڭ رەتتەلگەنىن – بۇل قىزمەت 15 جۇمىس كۇنىمەن شەكتەلگەنىن ايتتى. وسى مەرزىم شەڭبەرىندە ءتيىستى رۇقساتتار بەرىلەتىن بولادى. قۇجات ۋاكىلەتتى ورگاندار اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ ناقتى ءتارتىبىن ايقىنداۋدى بىلدىرەدى.
- جۇك جونەلتۋشى ۋاكىلەتتى ورگانداردان ءتيىستى كەلىسىم الۋى ءتيىس. كەلىسىم، ياعني رۇقسات ءبىر جىل مەرزىمگە، ءبىر تاسىمالداۋعا بەرىلەدى. وسى تاسىمالداۋعا رۇقسات العاننان كەيىن بىردەن جۇك الۋشىمەن جانە جۇك تاسىمالداۋشىمەن ءتيىستى كەلىسىمشارتتار جاسالادى، ولاردى جاۋاپتى تاراپتار، ونىڭ ىشىندە ىقتيمال وقيعالار ءۇشىن ناقتى ەسكەرتەدى، – دەپ ءتۇسىندىردى اگەنتتىك باسشىسى.
دەپۋتات اجار ساعىندىقوۆا "ىقتيمال وقيعالار"جاعدايىندا كىم جاۋاپتى بولاتىنى تۋرالى تولىعىراق ايتىپ بەرۋىن ءوتىندى. الماسادام ساتقالييەۆتىڭ ايتۋىنشا، كەلىسىمدە ناقتى جازىلعان: تاسىمالداۋشى جۇكتەردى تاسىمالداۋ كەزىندە بارلىق قاجەتتى ماتەريالداردىڭ، مۇكاممالدىڭ، ارنايى كيىمنىڭ، ارنايى تەحنيكانىڭ بولۋىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. ىقتيمال وقيعانى جويۋعا ارنالعان بارلىق شىعىنداردى جۇك جونەلتۋشى وتەيدى. ول سونداي-اق كەلىسىم تاراپتارى وسىنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن وراسان زور جۇمىس اتقارعانىن اتاپ ءوتتى.
كۇن تارتىبىنە سايكەس ءماجىلىس قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن تۇركىمەنستان ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى قىلمىسقا قارسى كۇرەستەگى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاسيالادى. قۇجاتتىڭ قورىتىندىسىندا اتاپ وتىلگەندەي، كەلىسىم قىلمىستىڭ 14 ءتۇرى بويىنشا ىنتىماقتاستىق ءۇشىن قۇقىقتىق نەگىزدى كوزدەيدى، ونىڭ ىشىندە ۇيىمداسقان قىلمىس، تەرروريستىك، ەكونوميكالىق قىلمىستار، ەسىرتكى قۇرالدارىنىڭ زاڭسىز اينالىمى، مەنشىككە قارسى قىلمىستار جانە باسقالار. ءوزارا كەلىسىم بويىنشا تاراپتار كەز كەلگەن باسقا قىلمىستارمەن كۇرەسۋ بويىنشا ىنتىماقتاسا الادى.
