Jambyl oblysy Baızaq aýdany Býryl aýlyndaǵy jaǵdaıdan búginde habardar emes jan joq. Bılik ókilderi á degende jasyryp jabýǵa tyrysyp, aqparat quraldaryna jarıalanýyn shekteýge árekettengenmen oqıǵany jyly jaýyp qoıý múmkin bolmady. Narazylyq bildirip aýyl ortalyǵyna aǵylǵan jurtshylyq pen olardyń nendeı talap qoıǵany týraly aqparat aldymen áleýmettik jelilerde, artynsha táýelsiz aqparattyq saıttarda jarıalana bastady. Qandaı oqıǵa bolǵany, kim ne nársege narazy ekendigi naqty foto, vıdeomaterıaldarmen dáleldi túrde jarıalanýda. Tipti, osy másele týraly İshki ister mınıstri Qalmuhanbet Qasymovtyń ózi málimdeme jasap, pikir bildirdi.

Bas polıseı oryn alǵan oqıǵany «turmystyq qylmys» dep baǵalady. Urlyq, tonaý maqsatymen kisini uryp soǵý, óltirip qoıýdyń barlyǵy quqyqtyq turǵyda «turmystyq qylmys» nemese «buzaqylyq» dep baǵalana bermeıdi biraq. 6 jasar balaǵa 11 jerden pyshaq salý usaq qylmys emestigin túsiný úshin zańger bolýdyń qajeti joq. Shamasy mınıstr, oqıǵanyń saldaryn aýyrlatpaý, alystaǵy aýylda oryn alǵan jaǵdaıdyń shar tarapqa jaıylmaýyn oılap aıtsa kerek.  Sheneýniktiń onysyna da túsinistikpen qaraýǵa bolady.

Másele basqada bolyp tur. Qansha jasyrýǵa tyrysqanmen Býryldaǵy oqıǵa kemi Qazaqstannyń barlyq aımaǵyna, arysy alys-jaqyn elderge jarıa boldy. El áleýmettik jelide halyq pen polıseıler, ákim-qaralardyń arasynda bolǵan áńgimege deıin qolmen qoıǵandaı aıtyp júr. Osy jerde alańdatarlyq bir jáıtti aıtpaı ketýge bolmaıdy.

Narazy jurt aýyldaǵy alańǵa aǵylǵanda oblys basshysy Kárim Kókirekbaev bastaǵan bir top resmı delegasıa aýylǵa barady. Ol delegasıa ishinde oblystyq ishki ister departamentiniń basshysy, prokýrorlar da júrgenin vıdeolardan kórip qaldyq. Durys, eldi sabyrǵa shaqyrý, narazy toptyń arandap qalmaýyn, buzaqylyqqa barmaýyn túsindirý kerek. Ashýdyń betimen túrli jaǵdaı bolýy múmkin. Alaıda, sol úshin avtomat arqalaǵan arnaıy jasaq pen bes qarýyn saılaǵan ásker kirgizýdiń qajeti qansha edi? Aýyldyń tentegin tezge salatyn, tártipke shaqyratyn aqsaqaldar qaıda, el aǵalary qaıda? Bir aýyz sózben-aq yzaly topty sabyrǵa keltiretin, jınalǵan jurtty úılerine taratatyn aýzy dýaly adam qalmaǵan ba, Jambyl oblysynda? Kókirekbaevtiń sózine halqy qulaq aspasa, aıtqanyna kónbese, ol jerge nesine barady? Oblys basshylary máseleni ózderi sheshe almasa, arnaıy kisi jiberip, Býrylǵa jazýshy, ulttyń aqsaqaly Sherhan Murtazany aldyrýdyń múmkindigi bolmaǵan ba?

Sýretter Azattyq saıtynan alyndy

Halyq sany 5 myń adamnan sál asatyn alaqandaı aýylǵa saýyt kıgen, qarý arqalaǵan jasaq kirgizý qyl ústinde turǵan ahýaldy odan ári ýshyqtyryp jibermeı me? Tórt-bes úıdiń terezesine tas laqtyrǵan on shaqty tentek onsyz da qamaýǵa alynǵan eken. Myna shýlaǵan halyq solardy bosatýdy talap etýde eken. Qolhat alyp, úıdi-úıine jiberý, jaǵdaı birshama tynshyǵan soń isin ákimshilik sotta qarap, aıyp-jazasyn kesý qıyn bolyp pa?  

Munyń eshqaısysy da qıyn emes. Shaǵyn aýyldaǵy osy oqıǵany bılik basyndaǵy belgili bir toptar belgili bir múddelerine paıdalanyp otyrǵan sıaqty. Tipti, Býryldaǵy jaǵdaı kúshtik qurylymdar úshin «İzdegenge suraǵan» boldy ma degen de qaýip joq emes. Eldegi shıelenisken áleýmettik jaǵdaı, ekonomıkalyq qıyndyqtar qaı óńirdiń halqyna bolmasyn ońaıǵa soǵyp otyrǵan joq. Halyqty alańǵa alyp shyǵatyn, ereýilge ıtermeleıtin sebepter kóp. Bılik te sodan seskenedi. Barynsha áleýmettik shıelenistiń aldyn alýǵa tyrysýda. Mine, «Býryl operasıasy» qazaq bıliginiń adamdardyń toptalyp narazylyq bildirýinen qaradaı seskenetininiń belgisi ǵana emes, ishi qyj-qyj qaınap otyrǵan bylaıǵy jurtqa kórsetken sesi de sıaqty.

Jomart Abdollauly