Aqpan aıynda Qazaqstandaǵy orys, slaván jáne kazk uıymdary úlıestirý keńesiniń otyrysy ótip, onda aıtylǵan birqatar máseleler týraly jazǵan bolatynbyz. Etnıkalyq uıymnyń ustanymyna qatysty qoǵam músheleri de qyzý pikir talastyrýda. Feısbýk áleýmettik jelisiniń qoldanýshysy Erbolat Qoshqarbaev ta orys-slaván hám kazak uıymdary jıynynda qabyldanǵan, memlekettik organdar men bılik ıelerine qarata aıtylǵan, konstıtýsıa men birqatar zańnamalarǵa ózgeris engizýdi qajet etetin 7 tarmaqtan turatyn qararyna qarsy jaýap jazdy. Ult taǵdyryna beı-jaı qaramaıtyn qalyń oqyrman nazaryna Erbolat Qoshqarbaevtyń sol jaýap maqalasyn usynamyz.

7 aqpanda Orys, kazak, slaván uıymdarynyń Úılestirý Keńesiniń III kezekti sezi ótipti. Oǵan elimizdiń ár óńirinen jınalǵan 30-dan astam qoǵamdyq birlestikterdiń delegattary qatysypty. Sıeze sóılegen delegattar: O. Súleımenov, P.Svoık, M.Telegýsov, Hasen Qoja-Ahmetterdiń bári derlik qoldaý nıetimen sóılegen eken. Degenmen Hasen Qoja-Ahmetke rıza boldym. Ol, slaván dep qana aıtpaı, "slaván-túrki" deı otyryp, "Orys tili -Ejelgi túrki tili" dep qoıyp qalypty. Osy attas kitabyn qarjylandyrǵanyn da atamannyń esine salýdy umytpaǵan. Aıtaıyn degenim bul emes, qarardyń mazmuny.
Sonymen, sıez qorytyndysynda 7 tarmaqtan turatyn QARAR qabyldapty. Sol qarardyń keıbir tarmaqtary meni birqatar oılarǵa jeteledi. Tıtýldyq ulttyń ókili retinde ol oılarymdy aıtyp ketý paryzym dep esepteımin. "Tyrnaqshalardy" qoıǵan jáne yqshamdap otyryp qazaqshaǵa aýdarǵan avtor.

Mynaý álgi qarardyń tarmaqtary men olarǵa qatysty meniń oılarym:
1. "Orys tiliniń" Konstıtýsıalyq mártebesi "shyn máninde" qamtamasyz etilýi kerek. Bul talapty buzǵandarǵa yqpal etý sharalary qarastyrylyp jumystan shyǵarýǵa deıingi sharalar qoldanylýy kerek.

Bul tarmaqqa qatysty týyndaǵan oıym: 

Men eshqandaı da orys tiliniń mártebesi túsip ketkenin kórip turǵanym joq. Kerisinshe, qazaq tiliniń mártebesin "mártebe" dep aıtýǵa turmaıdy.
2. Bıliktiń barlyq salasyndaǵy ókildik "ulttar" sanyna proporsıonal júrgizilýi kerek jáne bul zańdy túrde bekitilsin.

Bul tarmaqqa qatysty týyndaǵan oıym:

Sonda ne ózge ulttardyń bárin "proporsıonaldy" túrde bılikke qoıyp, ánsheıin 130 ulttyń biri bolyp qalý kerek pe QAZAQ ulty da? Onda memleket ataýyndaǵy "qazaq" sózin alyp tastasaq qaıtedi!

3. Oblys, qala, aýdandardaǵy Orys drama teatrlary (shyǵarmashylyq ujymdary t.b.) "búdjettik qarjylandyrý" saqtala otyryp mádenı ortalyqtar retinde Úılestirý Keńesiniń balansyna berilsin. 

Bul tarmaqqa qatysty oıym:

Bul nysandaǵy uıymdar memlekettiń, aýmaqtyq ákimdikterdiń balansynda emes pe? Úılestirý Keńesiniń balansynda bolsa, onda búdjettik qarjylandyrýdan góri, ózderiniń qaıyrmaldyqtarymen qarjylanǵany durys bolar edi ǵoı.

4. Memlekettik telearnalarda jáne oblystyq arnalarda Úılestirý Keńesine, eldiń "barlyq" dıasporalaryna arnaıy ýaqyt berilsin jáne ol ýaqyt qaı óńirde qandaı ulttar turatyn bolsa, solaı aıqyndalsyn.
Bul tarmaqqa qatysty oıym:

Onsyz da qazaqsha tek jalǵyz arnamyz bar. Onyń ózi tolyq 100 paıyz qazaqsha dep aıta almaımyz. Barlyq ultty jarylqaǵan álemde jalǵyz bizdiń elde ǵana Assambleıa bar. Osy syı az ba? Nege ózge ulttyń "erki", ózge ulttyń "qalaýy" jergilikti ulttan basym turýy kerek? 

5. Prezıdent N.Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan Halyqtary Assambleıasynyń rólin kúsheıtý týraly "birneshe" márte aıtqan tilegin oryndaý úshin Assambleıadan saılanatyn depýtattardyń sanyna bólinetin kvotany 30 "orynǵa" ulǵaıtý kerek, al Prezıdentpen Senatqa taǵaındalatyn jaǵdaıǵa kelsek 5 oryn bólinýi kerek.

Bul tarmaqqa qatysty oıym:

Bul ashyq Konstıtýsıa normalaryna qaıshy tarmaq emes pe. Assambleıadan 30 oryn bólinse, jalpy tártipte partıalyq tizim boıynsha da ózge ulttar saılanatyn bolsa, sonda bizdiń nemiz qalady? Ondaı bolsa, eldiń qamyn, memlekettiń ózekti máselesin emes, tek ózdi óziniń ultynyń ǵana qamyn oılaıtyn Assambleıa degenniń keregi ne. Joıyp jiberse de bolady ǵoı. Ondaı uıym joq bolsa, ózgege búıregi burǵan másele de joq bolmaı ma...
Elbasynyń oılaryn teris aınaldyryp, elbasy atynan sóılegeni qalaı. Elbasy Assambleıa rolin kúsheıtý kerek dese, depýtattardyń sanyn "30" qylý kerek degen joq qoı!

6. Kazaktardy resmı túrde Respýblıka halqy dep taný qajet. Kazachestvo komýnıstik bılik tarapynan genosıdke ushyraǵan halyq. Kazachestvo qazir qaıta túleýde jáne qoǵamdyq birlestik túrindegi halyq retinde ómir súrýde. 
Bul tarmaqqa qatysty oıym:

Resmı túrde halyq retinde taný degen másele kóterilse, demek kazaktar bizde buryn da bolmaǵan, tanylmaǵan degen qorytyndy týady. Buryn nege resmı tanylmaǵan eken. Burynǵylardyń bir bilgeni bar bolsa kerek. Eger komýnıser olardy genosıdke ushyratqan bolsa, onda nege toqsanshy jyldary Lenın sekildi kósemderdiń eskertkishterin alýǵa meılinshe qarsy boldy kazaktar? 

7. Qazaqstan Halyqtary Assambleıasy hatshylyǵynyń uıymdyq-quqyqtyq qurylymyna saılanbaly orynbasarlyrdyń tikeleı Assambleıa Tóraǵasy - Prezıdentke baǵynysty jáne esepti bolýy jolymen ózgerister engizilsin.
Bul tarmaqqa qatysty oıym;

Óıtsin, búıtsin, engizilsin t.b. buıryq raımen qararlar qabyldanbaýy tıis. Barlyq qarar degen dúnıe tek "usynystyq" sıpatta bolady. Álemdik tájirıbede solaı. 

Týyndaıtyn zańdy suraq: Nege Úılestirý Keńesindegi kazaktardyń aıtqany negizge alynýy kerek. Ózge de 130 ulttyń kazaktarǵa qatysy joq qoı. Sonda kazaktardyń sezi ázirbaıjan, moldovan, tájik, býrát, túrik, ıngýsh, latysh, túkimen, armán, nemis sekildi basqa da dıasporalar atynan sóılep tur ma?
Árıne, tarmaqtarǵa qatysty jáne jalpy alǵanda kóptegen oılarym bar. Onyń bárin tizip jazý shart emes. Aıtylmasa sóz atasy óledi. Aıtqanyńmen de qazir jurtshylyq mundaı máselege bas aýyrtpaı jeńil, ázil postylar aınalasynan shyqpaıdy. 
Qysqarta aıtqanda bul jaǵdaıǵa úndemeı qalýǵa bolmaıdy. Bul jazǵanym oqylsyn, oqylmasyn meıli buny jazý meniń azamattyq paryzym edi.
Qosymsha týyndaǵan oılarym mynaý bolatyn:

Sıez nege eki tilde júrgizilmegen!? (Ádeıilep osy saýaldy tastaıyn). Mundaı qoǵamdyq birlestikterdi tirkemeı qoısa qaıtedi. Maqsattary Memlekettiń Gúldenýine úles qosý bolsa bir sári. 

Soıýz kazakov Semırechá degeni nesi. Jetisý dep nege aıtpaıdy eken...
Nege bas basyna kazak uıymdary ózinshe "gerb" jasap alǵan! Bizdiń eltańba olarǵa qajet emes pe?!

Gerbterinde eń bolmaǵanda Qazaq eliniń bir de bir atrıbýty nege joq eken! Olardyń gerbterine ózge elge tán "eki basty" búrkittiń basyn qoıyp alǵany qanshalyqty zańdy eken?!

Gerbterin Georgıı lentasymen árlegende jergilikti halyqtyń namysyna tıip ketedi dep oılamady ma eken?! (Gerbtiń sýretin qoıǵym kelmedi). Aıta berse alańdatarlyq oılar kóp, aǵaıyn! Osymen qysqarttym.

Erbolat Qoshqarbaev